پیشرفت‌ هسته‌ای ایران سیاست ابهام هسته‌ای اسرائیل را تغییر می‌دهد؟

رویداد۲۴ آلوف بن در هاآرتص نوشت: ایران با در اختیار داشتن مواد شکافت پذیر کافی برای تولید اولین بمب هسته ای و سپس تولید موارد دیگر، به سرعت در حال حرکت به سمت تبدیل شدن به یک "دولت آستانه" است. اسرائیلی ها نیاز به زمان دارند تا این موضوع را به عنوان یک واقعیت به مردم خود بقبولانند. اما همانطور که ایهود باراک، نخست وزیر و وزیر جنگ سابق در مقاله ای که آخر هفته گذشته در روزنامه یدیعوت آحارونوت منتشر شد، گفت، این یک واقعیت استراتژیکی است که اسرائیل باید با آن مبارزه کند.

در ادامه این مطلب آمده است: ایرانیان سلاح هسته ای عملیاتی ندارند و تا آنجا که همگان می دانند، آنها توسعه بمب و وسایل حمل آن را به تعویق انداخته اند. مقامات تهران بر روی جمع آوری اورانیوم غنی شده و توسعه زیرساخت های تولید آن تمرکز کرده اند. اما تاخیرها فنی هستند که ایران می تواند بدون تلاش زیاد و طولانی مدت بر آن فائق آید. ایران از خروج دولت ترامپ از توافق هسته ای 2015 که با حمایت شدید بنیامین نتانیاهو صورت گرفت، در راستای پیشرفت هسته ای خود استفاده کرد که به پیشرفت های بیشتر در آینده نیز منجر می شود. تهران می تواند از این وضعیت برای بهبود شرایط هرگونه توافق آتی با دولت بایدن و تقویت موقعیت خود در منطقه بهره ببرد.

نتانیاهو از نزدیک شدن ایالات متحده و ایران بسیار می ترسید و به لحاظ دیپلماسی و عملیات نظامی برای خنثی سازی آن سرمایه گذاری کرد. اما او نتوانست از احتمال تنش زدایی ایرانی-آمریکایی در آینده جلوگیری کند. همچنین موفق نشد بستری را برای دیالوگ میان تهران و تل آویو فراهم کند تا از افزایش تنش ها و بروز جنگی میان آن دو که هیچ کدام از آن ها خواهانش نیستند، جلوگیری به عمل آورد.

ایهود باراک مدعی است که گزینه نظامی اسرائیل برای حمله به تاسیسات هسته ای ایران به گونه ای که پروسه ی تبدیل آن به یک کشور آستانه ی هسته ای را سال ها به تأخیر بیاندازد، دیگر قابل اجرا نیست. او معتقد است که حتی آمریکایی ها که ارتش آنها بسیار قوی تر از نیروهای دفاعی اسرائیل است، هیچ برنامه عملیاتی یا علاقه ای به حمله به ایران ندارند. وی نتیجه می گیرد که بنابراین اسرائیل باید روابط خود را با آمریکا تعمیق کند و به دنبال دریافت کمک های دیپلماتیک و نظامی بیشتری از واشنگتن باشد.

بیشتر بخوانید: راه نجات توافق هسته‌ای چیست؟

تجربه به ما آموخته است که وقتی اسرائیل با مشکلات امنیتی روبرو است، بیشتر به آمریکا تکیه می کند. اما همچنین تمایل دارد سیاست ابهام هسته ای خود را مجدداً مورد بررسی قرار دهد. در چارچوب این سیاست، تل آویو از تأیید گزارش های رسانه های خارجی در مورد توانایی های خود خودداری می کند و از انجام آزمایش های هسته ای یا اعلام اینکه سلاح هسته ای در اختیار دارد نیز دوری می کند. از زمان جنگ یوم کیپور، هر زمان که رهبری اسرائیل نگران دغدغه های مردم بوده است، تعداد کمی از مقامات حاضر شده اند که در مورد سیاست ابهام یا اشاره به قابلیت های اسرائیل سازش کنند. حتی باراک در مقاله ی خود در یدیعوت از قدرت بازدارندگی اسرائیل تمجید کرد و گفت اسرائیلی ها نگران نباشند.

ظهور یک قدرت هسته ای جدید در منطقه، قطعاً سطح نگرانی در اسرائیل را افزایش خواهد داد. به ویژه اگر آن کشور ایران باشد که یکی از دشمنان اسرائیل به شمار می رود و علنا خواستار برچیده شدن "رژیم صهیونیستی" است. آیا واقعاً می توان همانطور که نتانیاهو هشدار داده است انتظار «هولوکاست دوم» را داشته باشیم؟ حل این معضل اکنون به جانشین وی، نفتالی بنت واگذار شده و این سوال را مطرح کرده است که چگونه می توان به مردم اطمینان خاطر داد، ایرانی ها را با قدرت بازدارندگی از انجام کارهای موردنظرشان بازداشت و از حمایت آمریکا برخوردار شد.

پروژه دانیل، تیمی از کارشناسان هسته ای و استراتژیک اسرائیل و ایالات متحده در سال 2003 به آریل شارون، نخست وزیر وقت توصیه هایی کرد که اگر کشور یا سازمانی که با اسرائیل دشمن است به قابلیت های هسته ای دست پیدا کند، چه باید کرد. نتیجه گیری این بود که باید به گونه ای معتبر و با قاطعیت توانایی های هسته ای اسرائیل را که برای وجود آن ضروری است، اعلام کرد. بنابراین، اسرائیل ممکن است مجبور شود سیاست ابهام خود را به میزان محدودی با آشکار کردن قابلیت های خود تغییر دهد. بدون شک در شرایطی که ایران به یک قدرت آستانه ای تبدیل شده است و به پیشرفت های هسته ای خود ادامه می دهد، استفاده از این ایده و اعلام توانایی های هسته ای و نظامی اسرائیل ضروری است.

محدودیت اصلی اسرائیل در پایان دادن به سیاست ابهام، تعهد آن به آمریکا برای نشان دادن خویشتن داری است. در عوض، آمریکا یک چتر دیپلماتیک به تل آویو ارائه می دهد که به حفاظت از تاسیسات دیمونای اسرائیل می پردازد و از آن در مقابل طرح های بین المللی خلع سلاح و عدم اشاعه حمایت می کند. وقتی آمریکایی ها احساس کنند که اسرائیل این روند را به خطر انداخته است، اطلاعاتی در مورد توانایی های اسرائیل فاش می کنند. در همین ارتباط باید به این موضوع اشاره کرد که چند ماه پیش تصاویر ماهواره ای فاش شد که نشان می داد توسعه گسترده ای در زمینه ی تحقیقات هسته ای اسرائیل در حال انجام است.

بنت نمی خواهد تفاهمی را که در ماه گذشته در سفر خود به کاخ سفید با جو بایدن به دست آورد، از دست بدهد. اما تحت فشار قرار خواهد گرفت تا آن را مجدداً مورد بررسی قرار دهد. زیرا ایران در حال جمع آوری اورانیوم غنی شده بیشتری است و جناح چپ حزب دموکرات کمکهای نظامی متعارف به اسرائیل را به چالش می کشد. اکنون این مباحث تا حد زیادی ذهن تصمیم گیرندگان در اورشلیم و مقر دفاعی در تل آویو را به خود مشغول کرده است.