ارتباط دولت رئیسی با رفع محدودیت‌های خاتمی و کروبی/ چرا حاکمیت تن به گشایش سیاسی داده؟

رویداد۲۴ زینب غبیشاوی: اواخر هفته گذشته در حالی که بسیاری در تعطیلات آخر هفته به سر می‌بردند، مهدی کروبی و سید محمد خاتمی بعد از ۱۲ سال با حضور در جمع‌های محدودی اقدام به سخنرانی کردند، چیزی که در یک دهه گذشته از آن به شدت منع شده بودند. این رفع محدودیت آن هم بعد از ۱۲ سال و فقط با گذشت چند ماه از شروع به کار دولت ابراهیم رئیسی، اتفاق امیدوار کننده‌ای بود که می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. البته همه در این باره اتفاق نظر ندارند و برخی تحلیلگران می‌گویند این گشایش محدود ارتباطی به ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی ندارد.

البته این قبیل رفع محدودیت‌ها صرفا به بحث سخنرانی سران محصور و محدود اصلاح طلبان برنمی‌گردد و در بخش‌های دیگری نیز این رفع محدودیت‌ها تعجب‌های بسیاری را به همراه داشت. بسیاری از امور که در دولت روحانی جزو حرام‌ها بودند و انجامشان سخت و دشوار و لشکری مخالف به همراه داشت، در دولت رئیسی سهل و آسان و سیلی از حامیان و موافقان

در مسئله برجام نیز همان‌هایی که برجام را لاشه متعفن که قرار است به منافع کشور ضربه بزنند می‌خواندند، این روز‌ها و با حضور رئیسی در راس قوه مجریه، برجام را یک راه‌حل برای خروج کشور از بحران می‌دانند. مثال‌ها در این رابطه بسیارند، موضوعاتی که تندرو‌ها به دلیل حضور تیم روحانی در آن کارشکنی می‌کردند و حالا با آمدن رئیسی، مسائل به راحتی یکی پس از دیگری حل و فصل می‌شوند.

یکی از این مسائل نیز همین رفع محدودیت‌ها بعد از بیش از یک دهه درخصوص سران اصلاحات و معترضان به نتایج انتخابات ریاست جمهوری ۸۸ است. شیخ کروبی در سخنرانی در جمعی از اصلاح طلبان که در خانه کرباسچی برگزار شده بود، گفته بود که آقایان اجازه دادند و ما نیز آمدیم. او در این محفل اعلام کرد که اصل نظام را قبول دارد، اما عیوب آن باید برطرف شود. سیدمحمد خاتمی نیز در جمع برخی از شهروندان و کارگزاران اصلاح طلب و سید حسن خمینی، در حسینیه جماران و بعد از ۱۲ سال، سخنرانی ایراد کرد.

بیشتربخوانید: سخنرانی کروبی پس از یازده سال حصر چه پیامی دارد؟

عماد بهاور فعال سیاسی اصلاح طلب به رویداد۲۴ می‌گوید: یک زمانی به صورت سیستماتیک آزادی‌هایی به جامعه و فعالین سیاسی داده می‌شود، مانند آزادی مطبوعات، گسترش فعالیت احزاب، کاهش زندانیان سیاسی، کاهش فضای امنیتی و ... مستمر بودن چنین اتفاقاتی را می‌توان نشانه‌ای از گشایش سیاسی دانست. اما زمانی که اتفاقاتی گزینشی و موردی رخ می‌دهد مانند اینکه یک نفر از زندان آزاد می‌شود یا اجازه سخنرانی داده می‌شود را نمی‌توان به حساب گشایش فضای سیاسی دانست، باید ببینیم چه اهدافی پشت این اتفاق‌ها وجود دارد.

پیام حاکمیت به مردم با گشایش در وضعیت کروبی و خاتمی

بهاور می‌گوید شاید این اتفاقات نمایشی باشد تا فشار‌ها بر دولت و حاکمیت کمتر شود و یا ایجاد محبوبیت کند. معتقدم که باید این اقدامات به صورت ساختاری باشد تا نشان دهد که واقعا آزادی‌های سلسله وار و تضمینی ایجاد شده است. وگرنه این قبیل موارد را باید بررسی کنیم و ببینیم که در پشت پرده آن‌ها چه مسائلی وجود دارد. طبیعتا اصلاح طلبان نیز از این اتفاقات استقبال و دفاع می‌کنند، اما در حقیقت باید زمان بگذرد تا ببینیم نشانه‌های بیشتری از گشایش می‌بینیم یا خیر.

وی در ادامه می‌گوید: البته این رفع محدودیت‌های گزینشی و موردی، می‌تواند پیامی از سمت حاکمیت باشد که به جامعه بگوید اگر به دنبال جریان اصلاح طلبی و دموکراسی باشید، مطالبات شما محقق نمی‌شود، ولی اگر به دولت اصولگرا رای دهید، وضع شما بهتر خواهد شد. پس بهتر است به دنبال بحث‌های اصلاح طلبی و دموکراسی نباشید. در واقع در ظاهر این پیام را برای عامه مردم دارد که می‌گوید شما بیخیال دموکراسی و انتخابات و این قبیل مسائل شوید، زیرا اگر خواهان آن‌ها باشید، محدودیت‌ها در همه حوزه‌ها برای شما ایجاد خواهد شد.

رفع محدودیت‌ها از کروبی و خاتمی ارتباطی به دولت رئیسی ندارد

بهاور معتقد است که حتی اگر این گشایش‌ها موردی و نمایشی باشد، اصلاح طلبان از آن استفاده خواهند کرد زیرا آن‌ها تلاش دارند تا از هر روزنه‌ای برای صحبت و بیان دیدگاه‌ها با مردم استفاده کنند. اکنون زود است که بگوییم با این نشانه‌ها آزادی ایجاد شده است. آقای کروبی هم در سخنانی که مطرح کرد از اصل نظام دفاع کرد، زیرا به عنوان فردی که پیش از انقلاب در زندان بوده و برای این نظام و انقلاب به همراه امام خمینی فعالیت می‌کرده است طبیعی است که از اصل نظام و انقلاب دفاع می‌کند، اما نقد‌های جدی به عملکرد‌ها و رهبری دارد و حتی دبا نگارش نامه‌ای انتقادات تندی را نسبت به حاکمیت مطرح کردند، اما دلیلی ندارد که بخواهد از نظام عبور کند.

عماد بهاور با بیان اینکه این رفع محدودیتی که اخیرا شاهدش بودیم لزوما ارتباطی به دولت رئیسی ندارد، گفت: این اتفاقات می‌تواند از سوی نهاد‌های بالا دستی صورت گرفته باشد و دولت هم بدش نمی‌آید که این اقدامات را به خود منتصب بداند و بگوید من اقتدار لازم برای حل مسائل را دارم، هم محبوبیت برای او به همراه می‌آورد و هم اینکه بالاخره نمایش قدرت است.

محمدجواد حق شناس عضو حزب اعتماد ملی و عضو سابق شورای شهر تهران به رویداد ۲۴ می‌گوید: اینکه به افراد اجازه دهند که سخنرانی داشته باشند و شرایط سیاسی و اجتماعی روز را نقد کنند از حقوق اولیه هر فعال سیاسی است و ایجاد محدودیت از اساس با قاعده و قانون هماهنگ نبوده و برخلاف قانون بوده است. طبیعی بود که بعد از عبور از بحران سال ۸۸ این مسئله حل می‌شد و این نقد به مقامات مسئول و دولت روحانی وارد است که باید تلاش می‌کردند تا موانعی که برای سران اصلاحات و همراهان آن‌ها از جمله خانم رهنورد ایجاد شده بود را مرتفع می‌کردند.

وی ادامه داد: امیدوارم هرچه زودتر موانع ایجاد شده برطرف شود و رهبران جریان اصلاحات و حتی منتقدان دولت که قبول کرده‌اند در چارچوب قانون اساسی فعالیت داشته باشند، بتوانند از همه حقوق قانونی کشور از جمله سخنرانی، راهپیمایی مسالمت آمیز و ... همچون سایر آحاد جامعه استفاده کنند.

حق شناس با بیان اینکه آزادی حقوقی است که همه افراد یک جامعه باید داشته باشند، تصریح کرد: شرط اول آزادی این نیست که به افراد بگویند چه چیزی بگو و چه چیزی نگو! آزادی یعنی افراد آنچه که درست است و درست می‌دانند را اظهار کنند و فعالیت کنند و اگر موضوعی خلاف قانون مطرح شد، این مدعی العموم است که می‌تواند ورود کند. مگرنه بیان و نقد حاکمیت و دولت از حقوق اولیه منتقدین است.

رئیسی می‌داند تداوم وضع موجود به نفع حاکمیت نیست

عضو حزب اعتماد ملی معتقد است رفع محدودیت برای سران اصلاح طلب جزئی‌ترین کاری بود که دولت رئیسی می‌توانست انجام دهد. وی تاکید کرد: اگر دولتی قانون‌گرا باشد، براساس وعده‌ای که به مردم در خصوص آزادی‌های مصرح در قانون داده است را تامین می‌کند. مخصوصا کسی مثل رئیسی که خاستگاهش قوه قضاییه بوده است؛ وی می‌تواند محدودیت‌های غیرقانونی که برای برخی از منتقدین ایجاد شده است را بردارد، چون به خوبی می‌داند که تداوم این وضعیت به نفع مردم و حاکمیت نیست. آحاد جامعه باید حس کنند که می‌توانند بدون نگرانی در چارچوب قوانین، وضعیت را نقد کنند و البته که حقشان هم پایمال نمی‌شود و آسیبی به آن‌ها وارد نمی‌شود.

حق شناس معتقد است که رفع محدودیت‌ها برای سران اصلاحات در جهت منافع ملی بوده؛ وی می‌گوید: زمانی که جامعه و کشور با مشکلات بیرونی مواجه است و در سخترین شرایط اقتصادی قرار داریم، از سویی در مرز‌های شرقی به دلیل وجود طالبان و در مرز‌های شمال غربی به دلیل درگیری‌های قفقاز شاهد ناآرامی‌هایی هستیم؛ باید توجه کرد که با فشاری که تحریم‌های آمریکا با همکاری اروپا، چین و روسیه به کشور وارد کرده‌اند، کشور نیازمند تقویت داخلی است و شرط اول هم استفاده از همه ظرفیت‌های موجود در کشور است. اگر غیر از این باشد، کشور ضعیف‌تر خواهد شد.

به احزاب مخالف غیرقانونی کشور جایگاه دهیم

این فعال سیاسی ادامه داد: رئیسی با رفع محدودیت‌ها به مرور می‌تواند حمایت حداکثری در داخل را به همراه داشته باشد. طبیعتا هم اکنون شاهد وضعیت خوب و به سامانی نیستیم و این روند که به محصورین و سران اصلاح طلب اجازه داده شود که مسائل و نقد‌های خود را مطرح کنند حداقل تدبیر ممکن است. اتفاقی که اخیرا رخ داد اولین قدم بود و شاید اتفاق پیش افتاده‌ای باشد، اما بدیهی‌ترین حقوقی است که باید به یک شهروند، یک فردی که سال‌ها رئیس مجلس بوده، فردی که هشت سال رئیس جمهور بوده، داده شود. معتقدم باید به سمت جایگاه دادن به احزاب مخالف غیرقانونی کشور هم برویم و به شکل قانونی با منتقدین روبه رو شویم.