جای خالی «پرورش» در شاد/ چرا شبکه شاد برای آموزش مجازی دانش آموزان کافی نیست؟
رویداد۲۴ اسفند ماه سال ۱۳۹۸ و با شیوع همه‌گیری، آموزش و پرورش در کشور شرایط جدیدی را تجربه کرد و آموزش‌ها به سمت مجازی شدن پیش رفت. آموزش آنلاین موضوعی بود که آموزش و پرورش و مدیران و وزرا در دوره‌های مختلف، آن را جزو اهداف و آرزو‌های محقق نشده عنوان می‌کردند که با بروز بیماری کرونا، این سیستم به یک‌باره به این عرصه ورود کرد و با خانه‌نشینی دانش آموزان و معلمان و پیگیری آموزش و کلاس درس از طریق گوشی همراه و تبلت و ارائه تکالیف درسی، تجربه جدید و عجیبی برای خانواده‌ها، معلمان و دانش آموزان بود.
آموزش و پرورش بلافاصله پس از اعلام تعطیلی مدارس در اسفند ماه دست به کار شد تا با بسیج کردن معلمان از طریق شبکه آموزش و با همراهی شبکه ۴، دروس را به صورت زنده به دانش آموزان ارائه کند. تقویم زمانی فشرده‌ای تعیین شد و بعضاً حتی روز‌های جمعه نیز بچه‌ها پای آموزش تلویزیون می‌نشستند. در عین حال، وزیر آموزش و پرورش وقت بار‌ها در رسانه‌ها اعلام می‌کند که آموزش تعطیل‌بردار نیست و شبکه شاد به کمک ما آمده است.
بیشتر بخوانید: ۳ میلیون دانش‌آموز به آموزش مجازی دسترسی ندارند +فیلم
پرت شدن دانش آموزان به دنیای تلفن همراه و تبلت برای حضور در کلاس درس، در حالی اتفاق افتاد که تا پیش از شیوع همه‌گیری، استفاده از موبایل برای بسیاری از دانش‌آموزان در مدارس، ممنوع بود و در صورت مشاهده، دانش آموز و خانواده او با تبعاتی از جمله ضبط تلفن همراه و یا محرومیت‌های کوتاه مدت از حضور در کلاس روبرو می‌شدند. تأکید مسئولان و کارشناسان ذیل دستگاه آموزش و پرورش همواره بر مضرات استفاده از تلفن همراه و فضای مجازی برای قشر دانش آموز بود که اگرچه در مواردی این نظرات کاملا درست و منطقی بوده است و نیاز این قشر جامعه و خانواده‌های آنان به آموزش سواد رسانه‌ای و دیجیتال را نشان می‌داد، اما به یک‌باره در وضعیت همه‌گیری و به اجبار، دستگاه آموزش و پرورش در پی ترویج استفاده از این بستر برآمد.
استفاده از بستر آموزش مجازی، تجربه‌ای جدید برای آموزش و پرورش بود، اما تشویق و ترغیب خانواده‌ها و دانش آموزان به استفاده از تلفن همراه و تبلت و نصب برنامه شاد و حضور اجباری در کلاس درس آنلاین در این بستر، در حالی انجام شد که بسیاری از دانش‌آموزان ساکن مناطق روستایی و عشایر از حداقل امکانات این بستر و حتی تهیه تلفن همراه محروم بودند. اگر چه وزیر وقت آموزش و پرورش و سرپرست فعلی این وزارتخانه، اپلیکیشن شاد را به عنوان دستاوردی بزرگ برای آموزش و پرورش در دوران کرونا معرفی می‌کنند، اما در عمل آزمون و خطا‌ها در استفاده از این بستر و توصیه اکید مسئولان به استفاده اجباری از این برنامه، کلافگی بسیاری از دانش‌آموزان، خانواده‌ها و معلمان را در پی داشت. تا آنجا که حتی علی‌رغم ممنوعیت استفاده از سایر اپلیکیشن‌های غیربومی مانند واتساپ و تلگرام، گروه‌هایی در این برنامه‌ها در کنار برنامه شاد، از سوی معلمان و دانش آموزان دایر شد تا در فرایند تحصیل و تدریس با مشکل مواجه نشوند.
طبق آمار اعلام شده از سوی وزارت آموزش و پرورش، بیش از ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار دانش‌آموز و بیش از ۷۰۰ هزار معلم عضو شبکه شاد هستند، این در حالی است که بستر مجازی به دلیل ضعف‌های بسیاری که در فرایند درک مطلب برای دانش آموزان و در مقابل نارضایتی معلمان از عدم توجه دانش آموزان به کلاس درس و مطالب ارائه شده، دارد، استفاده از این بستر در امر آموزش خود به یک معضل جدی در کیفیت آموزش تبدیل شده است.
علی‌رغم همه تلاش‌ها در تأمین تبلت‌های دانش آموزی و کمک‌های بسیار زیاد خیرین و همراهی وزارت ارتباطات در پوشش اینترنت مورد نیاز و ارائه بسته‌های اینترنت دانش آموزی، اما همچنان پس از گذشت دو سال، استفاده از این شبکه در فرایند آموزش دانش آموزان، به ابزاری آزمون و خطا در ارزیابی‌های آموزش مجازی تبدیل شده است.
غفلت از حوزه پرورش و تربیت فکری و اخلاقی دانش آموزان در شاد
مسئولان و مدیران آموزش و پرورش، در رسانه‌ها اعلام کرده‌اند که آموزش مجازی حتی پس از پایان جولان کرونا و در صورت بازگشایی مدارس، تداوم خواهد داشت، اما به موضوع سطح کیفیت آموزش در این بستر و نیز غفلت از حوزه پرورش و تربیت فکری و اخلاقی دانش آموزان و سایر موارد از جمله چگونگی فراگیری کار جمعی و ارتباط با همسالان و تعاملات در این فضا، اشاره‌ای نمی‌شود، این در حالی است که عملا این بخش از فعالیت‌های آموزش و پرورش با مجازی شدن آموزش، متوقف شد.
قریب به یک ماه از آغاز سال تحصیلی جدید (۱۴۰۱-۱۴۰۰) می‌گذرد و آموزش‌ها کماکان مجازی است و گفته شده که مدارس قرار است از اواخر آبان ماه به سمت حضوری شدن بروند. با اینکه دو سال از ورود به دنیای آموزش مجازی برای دانش آموزان گذشته و خانه‌نشینی‌های مکرر و عدم تحرک آنان، علامت‌های خوبی برای سلامت روان دانش آموزان نیست و انتظار می‌رفت آموزش در بستر شاد به معنای واقعی کلمه برای دانش آموزان و حتی معلمان نشاط آور بود و یا سازوکار‌هایی دنبال می‌شد تا معلمان و دانش آموزان اندکی از تنش‌های حاکم بر جامعه به تبع شیوع بیماری، در امان بمانند که شواهد گواه بر نبود چنین بستری است و با این حال سال تحصیلی جدید با اندک تغییراتی در پلتفرم شبکه شاد، در همین فضا آغاز شد.
بر این اساس، هرگونه تصمیم‌گیری درباره ادامه فعالیت در بستر شاد، مستلزم نظرسنجی‌های متعدد از دانش‌آموزان، معلمان و خانواده‌هاست و بنا بر اعلام رییس مرکز هماهنگی حوزه وزارتی وزارت آموزش و پرورش طی روز‌های اخیر، یک نظرسنجی با مشارکت بیش از ۹۵ هزار نفر از کاربران شبکه آموزشی شاد (والدین، معلمان و دانش آموزان) انجام گرفته که مشخص شده در مجموع ۷۰ درصد کاربران موافق این بوده‌اند که «شاد» توانسته است به عنوان بستری مناسب و قابل اطمینان، خدمات لازم را در جهت ارائه آموزش‌های لازم به دانش آموزان در شرایط تعطیلی مدارس به شکل حضوری ارائه نماید، اما غفلت از حوزه پرورش، علی‌رغم بهبود آموزش در بستر مجازی، همچنان به قوت خود باقی است.
