در برابر بدعهدی امریکا و اروپا و رفاقت نامناسب چین و روسیه، چه ابزار دیگری داریم؟ / مذاکرات بسیار پیچیده است
رویداد۲۴ فیاض زاهد فعال سیاسی اصلاح طلب طی یادداشتی برای روزنامه اعتماد نوشت: آغاز دور جدید مذاکرات وین این خوشبینی را ایجاد کرده است که بتوان به فرمولی امیدآفرین برای کاهش سطح تنش هسته‌ای و بین‌المللی دست پیدا کرد.
نگرانی‌های ایران در این مذاکرات قابل درک است، چراکه ایران پس از دو سال مذاکره با کشور‌های صاحب قدرت و ارتباط مستقیم با ایالات متحده امریکا با خروج آن کشور از برجام روبه‌رو شد و نتوانست به نتایج مطلوب دست پیدا کند. همه به عنوان منتقدان دولت آقای رییسی اخلاقا و از نظر پرنسیب سیاسی حق نداریم تمام ناکامی‌های ناشی از برجام را به گردن تندرو‌های ایرانی بیندازیم.
من بر این باورم که تندروی همچون قیچی که مرحوم مطهری در تبیین ماتریالیسم و امپریالیسم به کار می‌برد، در اینجا نیز نقش یکسانی بازی می‌کند. از یک طرف تندرو‌ها در کاخ سفید، اسراییل و عربستان سعودی و از طرف دیگر تندرو‌های داخلی هیچ‌یک خواهان تحقق برجام نبودند. اما اکنون به نظر می‌رسد شرایط به حد زیادی فرق کرده است. برخی از مشاهدات و بررسی‌های خاص نشان می‌دهد که هم اسراییل و هم عربستان سعودی، امارات و کشور‌های عربی بیش از گذشته علاقه‌مند به دستیابی ایران و کشور‌های صاحب قدرت به فرمولی نجات‌بخش برای کنترل مساله و منازعه هسته‌ای ایران هستند.
افزایش سطح تنش امریکا را با بحران امنیت سرزمینی در خاورمیانه روبه‌رو می‌کند. استراتژی بلندمدت امریکا خروج از خاورمیانه و رفتن به حوزه پاسیفیک برای کنترل منازعات با چین است. خروج فضاحت‌بار امریکا از افغانستان و ترتیبات زمانبر خروج از عراق نشان می‌هد که ایالات متحده راهبرد جدی برای حل مساله خاورمیانه دارد و امریکا امکان حضور در خاورمیانه را نخواهد داشت.
طرح ابراهیم در دولت پیشین امریکا را نباید تنها اراده ترامپ دانست، بلکه اراده‌ای است که از طریق ساختار سیاسی در ایالات متحده دنبال می‌شود. اگر این را به عنوان یک اصل بپذیریم، وجود تنازع بین ایران و کشور‌های منطقه برای امریکا چندان منطقی به نظر نمی‌رسد. اگر امریکا بتواند به فرمولی برسد که دولت ایران ضمن برخورداری از منافع برجام در داخل نوعی ترتیبات منظم منطقه‌ای قرار بگیرد، می‌تواند ایده‌آل دولت امریکا هم باشد. از سویی ایران هم با افزایش غنی‌سازی و استفاده از آن و حضور موثر در منطقه تلاش خواهد کرد با دست بلند خود و سیاست خارجی‌اش موقعیت خود را حفظ کند. ما اگر به جای مقامات جمهوری اسلامی باشیم، واقعا در برابر بدعهدی امریکا و عدم پیگیری مطالبات ایران از سوی اروپا از یکسو و از سوی دیگر رفاقت نامناسب چین و روسیه، واقعا چه ابزار دیگری داریم. باید به دولت رییسی حق داد که از آن ابزار برای افزایش سطح فشار موثر برای گرفتن امتیازات استفاده کند.
در نوشته قبلی که «میانه سعید جلیلی و ظریف» نام داشت توضیح دادم که دولت ایران نه تنها از طریق مذاکرات توام با خوشبینی با غرب به نتیجه نخواهد رسید بلکه با ابزار‌هایی که دراختیار دارد، می‌تواند به نقش‌آفرینی موثر خودش اقدام کند. ما باید یادمان باشد مقامات ایران در مذاکرات نباید به این چوب آن‌قدر فشار بیاورند که بشکند.
مذاکرات بسیار پیچیده است یادمان باشد که میزان مشارکت غرب در مذاکرات حد مشخصی دارد. اگر امریکا بتواند در شرایط جدید اروپا را در کنار خودش داشته باشد، روسیه و چین هم به طور طبیعی کنار امریکا قرار خواهند گرفت.
بازگشت ما به شورای حکام و شورای امنیت دور جدیدی از فشار‌های اقتصادی را بر ما وارد می‌کند. باید امیدوار باشیم ضمن اینکه ایران از برگ‌های خودش به خوبی استفاده کند، هدفش رسیدن به توافق مطلوب باشد.
در این توافق مطلوب تمام منازعات مشکلات ما با امریکا حل نخواهد شد. به نظر می‌آید سطح توافق و تعامل در حد موقت باقی بماند.
حال که آقای باقری و دوستانش اصرار دارند از تعبیر برجام استفاده نکنند، ما هم با آنان همراهی می‌کنیم. می‌گویم محتوای آن را دریابید. مهم دستیابی به فرمولی است که ثبات امنیتی ایران، تضمین و تامین شود و ایران از امکانات بیمه‌ای، کشتیرانی، بانکی و سطح تعامل بین‌المللی بهره‌مند شود. ایران در حوزه‌های بین‌المللی و در حوزه‌های مختلف نیازمند سرمایه‌گذاری‌های گسترده است. ایران در پتروشیمی، در نفت و گاز و راه و مسکن و خودرو نیازمند سرمایه‌گذاری‌های مطلوب است.
ایران می‌تواند بهشت سرمایه‌گذاری در این منطقه جهان باشد. این امر منوط به فهم راهبرد اساسی در مقوله توسعه در ایران است.
