اطلاعات شهروندان در حمله سایبری به شهرداری تهران درز نکرده / دولت قبل در ولنگاری مدیریت فضای مجازی مقصر است!

رویداد۲۴ ایرنا خبرگزاری دولت نوشت:  سردار غلامرضا جلالی در برنامه صف اول شبکه خبر، به تبیین اهمیت موضوع پدافند غیرعامل پرداخت و اظهار کرد: پس از دوران دفاع مقدس، با استفاده از تجاربی که در این دوران به دست آمده بود، غفلت از بحث پدافند غیرعامل و جای خالی سازمانی به عنوان متولی موضوع "توسعه امنیت افزا" احساس شد.

پدافند غیرعامل رابط بخش دفاعی و بخش غیرنظامی کشور

سردار جلالی ادامه داد: تا سال ۸۲، برخی اقدامات جسته و گریخته در رابطه با این موضوع انجام شد که به جهت انسجام بخشی به این موضوع، از سوی رهبر معظم انقلاب، ماموریتی به ستادکل نیرو‌های مسلح ابلاغ شد تا با همکاری دولت، پیشنهادی را برای ساماندهی این موضوع ارائه کنند. در نهایت این اقدام در ابتدا منجر به تشکیل کمیته دائمی پدافند غیرعامل و پس از آن تشکیل سازمان پدافند غیرعامل کشور شد. این سازمان در واقع رابط بین بخش دفاع و بخش غیرنظامی کشور است تا بتواند سیاست‌های دفاعی را در برنامه‌های توسعه کشور، نهادینه کند.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با بیان اینکه با توجه به نبود سابقه از چنین سازمانی در ساختار نظامی و غیرنظامی کشور، اقدامات بسیاری برای ایجاد ساختار، نظامات و الزامات در بخش پدافند غیرعامل انجام شد، افزود: یکی از مهمترین چالش‌های موجود در موضوع پدافند غیرعامل، موضوع متغیر بودن، پویایی و به روز شدن تهدیدات است. بسیاری از تهدیدات کنونی مانند تهدیدات سایبری، تا چند سال پیش وجود نداشت، ولی اکنون، با آن مواجهیم. از همین رو موضوع مهم، رصد، پایش و احصای مداوم فناوری‌هایی است که تهدیداتی را در ذات خود به همراه دارند.

سردار جلالی خاطرنشان کرد: بر همین اساس، هرجا که تهدیدی شکل بگیرد، متناسب با نوع تهدیدات و براساس تدابیر ستاد کل نیرو‌های مسلح، ساختار و راهبرد متناسب با آن را شکل خواهیم داد. طبیعتا با توجه به محدودیت‌های ساختاری و عدم توسعه ستادها، تمرکز ما بیشتر بر روی توسعه‌های کیفی بوده تا کمی. این سبب شده تا بتوانیم از بخش عمده‌ای از ظرفیت‌های داخلی کشور از بخش‌های علمی و دانشگاهی گرفته تا دفاعی، صنعت و دانش بنیان در جهت نیل به اهداف و رسالت‌های خود بهره ببریم. از همین رو به با اطمینان می‌توان گفت تقریبا هیچ حوزه‌ای نیست که ما در آن تهدیدات را رصد نکرده، تهدیدات را تشخیص نداده و برای آن راهبرد، ساختار و برنامه برای مقابله با تهدید ارائه نکرده باشیم.

وی با بیان اینکه از جمله تاکیدات مقام معظم رهبری، درک اهمیت پدافند غیرعامل و مخاطرات ناشی از عدم توجه به آن از سوی مدیران کشور است، یادآور شد: برهمین اساس در همه وزارتخانه‌ها و سازمان‌های کشور، ساختار پدافند غیرعامل ایجاد شده است. این ساختار با ارتباط با سازمان پدافند غیرعامل کشور، نقش موثری در تفهیم و درک تهدید و به همان میزان تسهیل در احصای تهدیدات و مشخص کردن راهبرد‌ها و رویکرد‌های پدافند غیرعامل متناسب با ماموریت‌های آن دستگاه داشته است. خوشبختانه با روی کار آمدن دولت سیزدهم شاهد همکاری در این بخش بوده ایم که این امر سبب شده، الگو‌های تلفیقی برنامه‌ای را در قالب تعامل با دولت تنظیم کنیم.

قرارگرفتن پدافند شهری در ذات برنامه اجرایی شهر‌ها

سردار جلالی ادامه داد: در همین راستا برای ۵۱ شهر بالای ۲۰۰ هزار نفر با هماهنگی وزارت کشور، برنامه پدافند شهری تدوین شده است؛ که این برنامه در سال گذشته و امسال، به موافقت نامه اجرایی برای قرار گرفتن در ذات برنامه اجرایی شهر‌ها تبدیل شده است. طبیعتا اگر از ساختار منسجم‌تری در قالب قوانین اجرایی برخوردار باشیم می‌تواند روند انجام کار را تسهیل کند.

وی توضیح داد: نزدیک دو سال است که طرح قانون پدافند غیرعامل در مجلس در دست بررسی است و دو ماه است که در لیست انتظار برای مطرح شدن در صحن علنی مجلس است. با رایزنی‌هایی که با ریاست مجلس و هیات رئیسه داشته‌ایم امیدواریم با در نظر گرفتن اهمیت و اولویت موضوع، این طرح به تصویب برسد که در این صورت گام بزرگی در تسهیل روند اجرای ضوابط و الزامات پدافند غیرعامل کشور را شاهد خواهیم بود.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با بیان اینکه فناوری اطلاعات، رشدی انفجارگونه هم در قابلیت‌ها، کارکرد‌ها و هم در زیرساخت‌ها ایجاد کرده است، اظهار داشت: این امر در کنار مزایا، تهدیدات و معایبی را با خود به همراه داشته است. طبیعتا صاحب آن فناوری، زیرساخت و ارائه دهنده خدمات، تا اندازه‌ای از اشراف و تسلط بر این حوزه برخوردار است که می‌تواند از این برتری، علیه کشور بهره‌برداری کند. واقعیت این است که توسعه دانش سایبری، سبب ظهور مفاهیم نوینی مانند جنگ سایبری شده است. جنگی که به ویژه در سال‌های اخیر در عرصه‌های مختلفی شکل گرفته است که الگو‌های جدیدی از جنگ را خلق کرده است. برای نمونه شاهد استفاده از ظرفیت‌های سایبری در جنگ نظامی هستیم که کاملا عرصه جنگ را در مقایسه با گذشته دستخوش تغییر کرده است.

ویروس‌ها ماهیت خود را به سلاح سایبری تغییر داده‌اند

سردار جلالی با بیان اینکه بر اساس اسناد رسمی، اولین حمله رسمی جنگی سایبری در دنیا به یک زیرساخت، حمله با ویروس اکستاس نت به زیرساخت هسته‌ای نطنز ایران بوده است، خاطرنشان کرد: در واقع ویروس‌های سایبری ماهیت خود را به سلاح سایبری تغییر داده‌اند که از قابلیت نفوذ در زیرساخت، پنهان شدن، پخش شدن، جمع شدن، جمع‌آوری و ارسال اطلاعات، دریافت فرمان تخریب و انجام تخریب برخوردارند. این ظرفیت‌ها سبب ظهور مدل نوین و پیشرفته‌ای از تهدیدات سایبری در قالب جنگ سایبری زیرساختی شده است.

وی با بیان اینکه جنگ یا مسلح‌سازی شبکه‌های اجتماعی نیز نوع دیگری از انواع جنگ نوین سایبری است، توضیح داد: این مدل جنگ، مبتنی بر مدیریت افکار عمومی و هدایت آنان در راستای اهداف دشمن، علیه منافع ملی یک کشور از طریق شبکه‌های اجتماعی است ... در حمله به سامانه مدیریت سوخت کشور، شاهد یک مدل ترکیبی از جنگ سایبری بودیم که هدف آن حمله به زیرساخت‌ها، قطع خدمت‌رسانی و تولید ناامنی بود. این نبرد در واقع مبتنی بر تهدیدات نرم یا تهدیدات و حملاتی است که افراد مرتبط با حوزه سایبر به ویژه کاربران را با تغییر و تاثیر بر اذهان، ادراک، باورها، ارزش‌ها، حافظه و سیستم تصمیم‌گیری تحت تاثیر قرار می‌دهد.

هر کشوری متناسب با دارایی‌های خود در معرض تهدیدات سایبری است

سردار جلالی با بیان اینکه در بررسی همه تهدیدات، با این واقعیت مواجهه می‌شویم که ما با یک ستون روبرو هستیم که این ستون همان آسیب پذیری‌ها در حوزه زیرساخت‌هاست، تصریح کرد: چنانچه ما آسیب پذیری‌ها را برطرف کنیم، راه ورود دشمن را مسدود و محدود کرده‌ایم. البته باید دانست این مدل تهدید، تنها مختصص کشور ما نیست، بلکه هر کشوری متناسب با دارایی‌های خود در فضای سایبری، در معرض تهدیدات در این حوزه البته با الگو‌های متفاوت قرار دارد.

وی با بیان اینکه در حوزه سایبری شاهد دو نوع حمله هستیم، توضیح داد: یک نوع از این حملات که تعداد آن سالانه عدد بسیار زیادی است، شامل حملات کور سایبری و امثال آن است که از طریق سیستم‌های امنیت سایبری که در همه دستگاه‌ها به نام SOC (مرکز کنترل امنیت سایبری) وجود دارد، دفع می‌شود. نوع دیگر حملات، تحت عنوان سلاح سایبری است که برای حملات دقیق، تخصصی و مخرب طراحی می‌شود.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با بیان اینکه دشمنان ما همچون آمریکا و رژیم صهیونیستی در راهبرد‌های آشکار و رسمی خود، ایران را به حملات سایبری تهدید می‌کنند، اظهار داشت: نمونه بارز این تهدیدات را در ترور شهید فخری‌زاده شاهد بودیم. این عملیات نماد ترور در فضای سایبری است که در آن از ظرفیت‌های سایبری، الکترونیکی، الکترومغناطیسی و ماهواره‌ای استفاده شد.

هدف تهدیدات سایبری در درجه نخست قطع سرویس به مردم است

وی با بیان اینکه هدف تهدیدات سایبری در درجه نخست قطع سرویس به مردم است، توضیح داد: هدف دوم، بزرگنمایی اثر قطع سرویس روی ذهن مردم و سوم ارزیابی امنیتی اثر این بزرگنمایی روی مردم است. این امر لزوم مدیریت هوشمندانه در پرداختن، انعکاس و اطلاع رسانی اخبار مربوط به چنین رخداد‌هایی را از سوی رسانه، اجتناب‌ناپذیر می‌نماید. طبیعتا در صورت آگاهی رسانی صحیح، مردم خود به تسهیل عبور از بحران کمک می‌کنند.

به گفته رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور، در دولت گذشته به علت نگاه سهل‌اندیشانه و ولنگار در مدیریت فضای مجازی، بخش مدیریت بر این موضوع را از دست دادیم ... از همین رو معتقدیم در چنین فضایی، نیازمند قانون و تنظیم مقررات هستیم. چرا که این ولنگاری، نتیجه‌ای جز آسیب برای منافع ملی به دنبال ندارد.

سردار جلالی با اشاره به اقدامات سازمان پدافند غیرعامل کشور برای ایجاد امنیت در حوزه سایبری، گفت: براساس مقررات، بالاترین مقام اجرایی هر سازمان مسئول تامین امنیت سایبری زیرساخت‌های مربوط به خود است.

وی توضیح داد: وظیفه ما در این میان به عنوان یک دستگاه حاکمیتی، رصد تهدیدات و آسیب پذیری‌ها، برگزاری مانور و تمرین برای احصای آسیب پذیری‌ها، اشکالات، نقاط ضعف و ارائه راه حل و پیشنهاد برای برطرف کردن نواقص است. همچنین بر رفع نواقص و آسیب‌پذیری‌ها نظارت می‌کنیم که چنانچه انجام نشده باشد، این قصور را به نهاد ناظر مانند دستگاه قضایی گزارش می‌کنیم. در واقع سازمان پدافند غیرعامل کشور، مطالبه‌گر کشف آسیب پذیری، تهدید و برطرف کردن آن است.

بیشتر بخوانید: گزارشی از ابعاد حمله سایبری به شهرداری تهران/ خسارت ۱۷۵ میلیاردی فقط به «تهران من» در ۵ روز

برگزاری مانور‌های سایبری برای احصای آسیب پذیری در زیرساخت‌ها

سردار جلالی با بیان اینکه در سال‌های اخیر، قریب به ۲۰۰ مانور سایبری از سوی سازمان پدافند غیرعامل کشور در همه زیرساخت‌های کشور برگزار شده است، خاطرنشان کرد: در این مانورها، اشکالات و آسیب پذیری‌ها از سوی متخصصان فنی احصا و با ارائه راه حل به دستگاه مربوطه اعلام شده است. برخی دستگاه‌ها این اشکالات را برطرف کرده‌اند و برخی دیگر به بهانه‌هایی از جمله کمبود بودجه و ... از زیربار مسئولیت شانه خالی کرده‌اند که در صورت بروز تهدید و پیامد‌های ناشی از آن باید در مراجع قانونی پاسخگو باشند.

جزئیات حمله سایبری به شهرداری تهران

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور در مورد جزئیات حمله سایبری به شهرداری تهران نیز توضیح داد:، چون شهرداری‌ها در تمام دنیا، موظف به خدمت رسانی آسان به شهروندان هستند قاعدتا از سیستم‌های پیچیده امنیتی استفاده نمی‌کنند و بسیاری از اطلاعات در اختیار آنها، فاقد طبقه بندی اطلاعاتی است. در مورد این موضوع نیز، در همان شب و ساعات ابتدایی حمله، به منظور شناسایی نوع و عامل ویروسی حمله سایبری، برخی از سامانه‌های ارائه خدمات را موقتا متوقف کردیم و پس از ۴ الی ۵ ساعت، ویروس مهاجم شناسایی و عملیات پاکسازی از سیستم‌ها آغاز شد. در این میان برخی از دوربین‌های ترافیک شهری که در اثر ویروس دچار مشکل شده بود، با شناسایی ویروس و پاکسازی سیستم‌ها به سرعت به خدمت بازگشت.

وی ادامه داد: به جهت همزمانی این حادثه با مراسم ارتحال حضرت امام (ره)، این احتمال را مطرح کردیم که شاید، بخشی از سیستم، به درستی پایش نشده باشد. از همین رو برخی از سیستم را که به صورت آفلاین قادر به خدمت‌رسانی بود، از حالت برخط خارج کردیم تا به طور کامل بررسی کنیم. در این زمینه کارشناسان سازمان پدافند غیرعامل کشور در کنار کارشناسان مرکز افتای ریاست جمهوری و سازمان فناوری اطلاعات شهرداری تهران، با تلاشی مثال زدنی و شایسته تقدیر، به صورت ۲۴ ساعته و بدون توقف، سیستم را برای خدمات رسانی آماده کردند. وقتی پس از پاکسازی اطمینان حاصل شد که اتفاقی نیفتاده است خدمات به تدریج به چرخه بازگشت.

هیچ اطلاعاتی از شهروندان از دست نرفته است

سردار جلالی با بیان اینکه، چون شهرداری تهران دارای یک پشتیبان کامل از اطلاعات بود، در نخستین گام، این اطلاعات، برای اطمینان از عدم آلودگی به ویروس، پایش و پاکسازی و سپس این اطلاعات بر روی سرور‌های جدید بارگذاری شد، تصریح کرد: بنابراین با اطمینان می‌توان گفت که هیچ اطلاعاتی از شهروندان از دست نرفته است.

به گفته رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور، در سال‌های ۹۵ و ۹۷، این سازمان دو مانور روی شبکه‌های شهرداری تهران انجام داده که اشکالات و ضعف‌های آن را احصا و به صورت مکتوب در اختیار شهردار وقت تهران قرار داده و پیگیر رفع مشکل بوده است.

وی ادامه داد: اکنون نیز با توجه به وقوع این حمله هنوز فرصت نشده تا بررسی کنیم که تا چه میزان اشکالات قبلی برطرف شده بود. به نظر می‌رسد بخش عمده‌ای از این مشکلات همچون گذشته به قوت خود باقی و برطرف نشده است. البته هماهنگی با شهرداری تهران انجام شده که بتوانیم به طور موقت یک امن سازی اضطراری به منظور ارائه خدمات دقیق‌تر انجام دهیم. البته به نظر می‌رسد یکی دیگر از مشکلات، تراکم سامانه‌هاست، زیرا نیازی نیست همه سامانه‌ها در یک مرکز متمرکز شود.

تضمین تداوم کارکرد ضروری، خط قرمز سازمان پدافند غیرعامل کشور

سردار جلالی یادآور شد: تضمین تداوم کارکرد ضروری هر دستگاه، جزو اولویت‌های اساسی و خط قرمز سازمان پدافند غیرعامل کشور است. از همین رو با توجه به رخداد‌های یکسال گذشته، دستورالعمل جامعی تهیه کردیم مبنی بر اینکه تمامی زیرساخت‌هایی که به مردم خدمت می‌دهند، باید برنامه تداوم کارکرد خود را ارائه و به تصویب برسانند و آن را کامل اجرا کنند. بدین معنا که در صورت تهدیداتی مانند حملات سایبری، کارکرد سیستم نباید مختل شود. این موضوع محدود به بخش خاصی نشده و همه سازمان‌ها و ارگان‌ها را شامل می‌شود.