بیش از ۲۰۰ نوع بیماری مشترک میان انسان و حیوان/ از راه‌های سرایت بیماری تا پیشگیری
رویداد۲۴ دکتر مهرداد حقیقی - دانشیار دانشگاه و متخصص بیماریهای عفونی به مناسبت روز جهانی بیماریهای زئونوز (مشترک بین انسان و حیوان) گفت: با توجه به اهمیت بالای این دسته از عفونت‌ها، روز ششم جولای مصادف با پانزدهم تیر ماه به افتخار سالگرد اولین تجویز واکسن هاری در سال ۱۸۸۵ توسط لوئی پاستور، به عنوان روز جهانی بیماریهای مشترک انسان و حیوان شناخته می شود.
حقیقی، بیماریهای مشترک انسان و حیوان (بیماریهای زئونوز) را عفونت‌هایی برشمرد که قابلیت انتقال از حیوانات به انسان دارند و توسط عوامل بیماری‌زای متعددی نظیر باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها وحتی انگل‌ها به انسان منتقل شده و باعث ایجاد بیماری می‌شود.
وجود ۲۰۰ نوع بیماری زئونوز در جهان
دانشیار گروه عفونی دانشگاه با اشاره به این که ۲۰۰ نوع بیماری زئونوز در دنیا شناسایی شده است، گفت: با توجه به شرایط اقلیمی، اکوسیستم و تنوع زیاد گونه‌های حیوانی، بیماریهای مشترک انسان و حیوان در نقاط مختلف دنیا گستردگی و شیوع زیادی دارند.
حقیقی افزود: با توجه به آسیب‌هایی که این گروه بیماری‌ها بر سلامت و بهداشت عموم جامعه وارد می‌کنند و همچنین زیان‌ها و بار اقتصادی که بر اثر این بیماری‌ها بر سیستم بهداشتی کشورها تحمیل می‌شود، اهمیت کنترل این گروه از بیماری‌ها باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.
به گفته وی، در ایران نیز با توجه به تنوع بافت‌های شهری و روستایی، اقلیم‌ها و شرایط زیست محیطی متفاوت، این بیماری‌ها شیوع و اهمیت زیادی دارند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه، بیماری‌هایی نظیر تب مالت، تب کریمه کنگو، سیاه زخم، سالک، توکسوپلاسموزیس، لپتوسپیروزیس، هاری و هیداتید را از جمله بیماریهای مشترک انسان و حیوان عنوان کرد که هر ساله در کشور ما باعث درگیری تعداد زیادی از افراد می‌شود و متاسفانه در برخی موارد با مرگ و میر نیز همراه هستند.
۶۰ درصد بیماریهای عفونی منشا حیوانی دارند
حقیقی تاکید کرد: حدود ۶۰ درصد از بیماریهای عفونی می‌توانند منشاء حیوانی داشته باشند و درصد قابل توجهی از بیماریهای نوپدید عفونی نیز خاستگاه حیوانی دارند.
به گفته وی، با توجه به شیوع بالای این دسته از بیماری‌ها در جامعه، همکاری سازمان‌های مربوطه از جمله وزارت بهداشت، سازمان دامپزشکی، سازمان حفاظت محیط زیست و اصحاب رسانه در زمینه اطلاع رسانی، آموزش و کنترل این بیماری‌ها بسیار حائز اهمیت است.
بیشتربخوانید: هشدار شیوع تب کریمه کنگو در آستانه عید قربان/ تب مالت و سیاه زخم هم در کمین هستند
راه‌های سرایت بیماری
این عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به روش‌های سرایت بیماریهای زئونوز گفت: با توجه به این که عوامل بیماری‌زای متعدد، ناقلین و حیوانات مختلفی عامل انتقال و ایجاد این بیماری‌ها هستند، روش‌های سرایت بیماری نیز کاملا متفاوت و متنوع است.
حقیقی یادآور شد: در بسیاری از موارد حیوانِ ناقل بیماری کاملا بی‌علامت است اما اگر فرد در تماس با این حیوان آلوده، اصول اولیه مراقبت‌های بهداشتی را رعایت نکند می‌تواند به این عفونت‌ها مبتلا شود.
وی صاحبان برخی مشاغل نظیر دامداران، کشاورزان، افراد شاغل در شالیزارها، فروشندگان و صاحبان حیوانات خانگی، کارکنان کشتارگاه‌ها، جنگلبان‌ها، کارکنان باغ وحش را از گروه‌هایی برشمرد که بیشتر در معرض ابتلا به بیماریهای زئونوز هستند و تاکید کرد: هر گونه تماس مستقیم و غیرمستقیم و بدون رعایت استانداردهای بهداشتی با حیوانات وحشی و اهلی، پرندگان و همچنین گزیدگی توسط برخی حشرات می‌تواند خطر ابتلا به این دسته از عفونت‌ها را به همراه داشته باشد.
به گفته این متخصص بیماریهای عفونی دانشگاه، تماس با حیوان آلوده، گازگرفتگی و یا خراش توسط آنها، تماس با ترشحات حیوان آلوده، مصرف گوشت یا لبنیات آلوده، تماس با دام یا محصولات دامی آلوده، نوشیدن یا تماس با آب آلوده، مصرف سبزی‌های آلوده و گزش توسط حشراتی مانند کنه از جمله راه‌های انتقال بیماریهای زئونوز به انسان محسوب می‌شود.
وی گفت: طیف علایم بالینی بیماریهای مشترک بین انسان و دام کاملا متغیر است و از موارد خفیف تا موارد بسیار شدید می‌تواند بیماری‌زایی داشته باشد و حتی در برخی موارد با مرگ ومیر همراه است.
حقیقی خاطرنشان کرد: کودکان زیر پنج سال، افراد بالای ۶۵ سال، بیماران با نقص سیستم ایمنی و زنان باردار بیشتر احتمال دارد که مبتلا به فرم‌های شدیدتر بیماری شوند.
این متخصص بیماریهای عفونی دانشگاه افزود: به طور مثال بیماری توکسوپلاسموزیس که توسط گربه منتقل می‌شود در افرادی که سیستم ایمنی نرمالی دارند، معمولا بی‌علامت و یا با علایم خفیف همراه است، اما این بیماری در افراد مبتلا به نقص ایمنی می‌تواند باعث بروز مشکلات و عوارض خطرناکی شود.
به گفته وی، در برخی عفونت‌های مشترک بین انسان و حیوان مانند هاری و تب کریمه کنگو به دلیل ماهیت بیماری حتی در افراد با سیستم ایمنی نرمال نیز شدت و عوارض بیماری در حدی است که می تواند منجر به مشکلات جدی و حتی مرگ ومیر شود.
راه‌های پیشگیری
این دانشیار دانشگاه با اشاره به راه‌های پیشگیری از این بیماری‌ها گفت: خوشبختانه در مورد برخی از این عفونت‌ها مانند هاری، واکسن مفید و با تاثیر مناسب وجود دارد که افراد در معرض خطر می‌توانند در زمان مقتضی و قبل از مواجهه با حیوانات، واکسن را دریافت کنند.
وی با بیان این که رعایت اصول بهداشتی می‌تواند نقش موثر و بسزایی در پیشگیری از ابتلا به این عفونت‌ها ایفا کند، افزود: شستن دست‌ها به ویژه پس از تماس با حیوانات و همچنین استفاده از پوشش مناسب مانند دستکش هنگام تماس با حیوانات یا محصولات دامی می‌تواند در پیشگیری از ابتلا بسیار موثر باشد.
حقیقی، تهیه گوشت و محصولات دامی و لبنی از منابع مطمئن و مورد تایید سازمان‌های مسئول، طبخ مناسب مواد غذایی، شستن دقیق و مناسب میوه‌ها و سبزی‌ها را از جلمه راهکارهای موثر در پیشگیری از ابتلا به بیماری عنوان کرد.
به گفته این دانشیار گروه عفونی دانشگاه، جلوگیری از گزیدگی توسط حشرات با پوشش مناسب و استفاده از حشره کش‌ها و اسپری‌های دور کننده حشرات نیز می‌تواند در این زمینه بسیار کمک کننده باشد.
بنابر اعلام روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی، وی واکسیناسیون حیوانات و ویزیت ادواری آنها توسط دامپزشکان را از نکات مهم و قابل توجه برای پیشگیری از ابتلا به این دسته از عفونت‌ها عنوان کرد.
حقیقی در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: بسیاری از بیماریهای مشترک انسان و دام درمان پذیر بوده و در صورت مراجعه به موقع بیمار و تشخیص صحیح و شروع درمان مناسب، احتمال بهبودی و برطرف شدن بیماری کاملا میسر می‌شود.
