پوتین در جنگ با اوکراین به کدام خواسته‌های خود رسید؟

رویداد۲۴ علیرضا مکی: در تاریخ ۲۷ و ۲۸ سپتامبر سال جاری دولت روسیه در چهار منطقه شامل استان‌های دونتسک، لوهانسک، زاپروژنیا و خرسون، انتخاباتی برای اظهار نظر مردم درباره استقلال این مناطق از خاک اوکراین برگزار کرد؛ انتخاباتی که نتیجه آن رای ۹۸ درصدی برای ضمیمه شدن این مناطق به روسیه بود و در نهایت در فردای آن یعنی ۳۰ سپتامبر با سفر رهبران این مناطق به مسکو اسناد الحاق مناطق به روسیه امضا شد.

روس‌ها از ابتدای جنگ به دنبال الحاق مناطق شرقی اوکراین به روسیه بوده تا با تسلط بر تنگه کرچ راه ارتباطی میان شبه‌جزیره کریمه و خاک اصلی روسیه برقرار شده تا موقعیت راهبردی روسیه در شمال دریای سیاه مستحکم شود. این مسئله مخصوصا با توجه به جمعیت بالای روس‌زبانان مناطق شرقی برای روسیه حائز اهمیت بسیاری بود.

اگرچه تصور می‌شد جنگ روسیه و اوکراین در کمتر از یکی دو هفته به سود مسکو تمام شود اما این‌چنین نشد و ماجرا تا بیش از شش ماه به طول انجامید و حتی پس از سه ماه ناچار به اولین عقب‌نشینی بزرگ خود از مناطق شمالی و شمال شرقی اوکراین شد و تنها سه ماه دیگر وقت لازم بود تا روس‌ها ناچار به دومین عقب‌نشینی خود از مناطق شرقی و استان خارکف شوند.

مسکو برای پایان دادن به جنگ بالاخره اقدامی نهایی کرد و ۳۰۰ هزار نفر نیرو را به یکباره به جبهه‌های جنگ‌زده اعزام کرد و به این ترتیب با فشار حداکثری توانست کار را تمام کند. البته این موضوع هزینه‌های بسیاری هم برای روسیه داشت؛ از جمله اینکه طی هفته‌های گذشته بسیاری از جوانان روس برای آنکه به جنگ اعزام نشوند، تلاش داشتند از مرزهای کشور خود خارج شوند و جایی دیگکر پناهندگی بگیرند. در جبهه دیپلماتیک نیز مسکو نظاره‌گر ائتلاف دولت‌های غربی در برابر روسیه بود؛ جایی که قطعنامه مشترک امریکا و آلبانی در شورای امنیت با رای مثبت اعضا و رای ممتنع چین متوقف شد.

وقتی فشار بر روسیه افزایش یافت، روز گذشته پوتین غرب را تهدید هسته‌ای کرد و اینکه امکان دارد جنگ هسته‌ای از خاک روسیه مرزهای غرب کشیده شود؛ تهدیدی که البته از مدت‌ها قبل از حمله این کشور به اوکراین تکرار می‌شد. در همین زمان ارتش اوکراین شهر راهبردی لیمان در استان دونتسک در شرق رودخانه اسکیل را از دست روسیه خارج کرد؛ شهری که به واسطه موقعیت جغرافیایی خود مزیت راهبردی خاصی دارد. چرا که لیمان در صورت باقی ماندن در دست روسیه می‌توانست برنامه‌های ارتش روسیه جهت پیشروی در شرق میانه اوکراین یا استان خارکف را پشتیانی کند.

از سوی دیگر این شهر به‌واسطه وجود موانع رودخانه‌ای در شمال جنوب و شرق و نیز جنگل‌های انبوه و پوشیده در غرب شهر موقعیت دفاعی بسیار مناسبی دارد. به عبارت دیگر ارتش اوکراین تهدید هسته‌ای روسیه را چندان جدی نگرفت؛ البته بسیار بعید بود که روسیه در جنگ با اوکراین بخواهد از سلاح هسته‌ای استفاده کند؛ زیرا وسعت جنگ در مقیاس با تصورات نسبت به روسیه آنچنان بزرگ به نظر نمی‌رسید.

در سطح سیاسی دولت اوکراین با امضای درخواست رسمی عضویت در ناتو به روس‌ها پاسخ داد. گرچه در مرحله فعلی انتظار واقعی برای پیوستن اوکراین به ناتو وجود ندارد، اما اعلام کمک‌های نظامی جدید آمریکا به اوکراین نشان داد که امریکایی‌ها به دنبال عقب راندن روس‌ها از مناطق تصرف‌شده هستند.

به گزارش رویداد۲۴ با توجه به این وضعیت و برنامه‌ریزی اترش اوکراین به منظور پیشروی در مسیر خرسون به میکولایف (مرکز عملیاتی ارتش روسیه در جنوب شرق اوکراین) آیا پوتین دست به استفاده از سلاح هسته‌ای خواهد زد؟این مسئله از این نظر حائط اهمیت است که ماجرا برای روسیه به موضوعی حیاتی تبدیل شده است؛ مسئله‌ای حیاتی از این جهت که می‌داند ارتش متعارف این کشور با توجه به فرسایش جنگ، توانایی حفظ مناطق از دست رفته را ندارد و شاید به همین دلیل است که برای توقف جنگ تا اطلاع ثانوی از بازدارندگی هسته‌ای خود استفاده می‌کند.

در این میان سقوط قیمت نفت در آستانه فصل زمستان نشان داد که برنامه‌ریزی‌های دولت روسیه به منظور استفاده از اهرم سرمای زمستان علیه غرب نیز کارایی خود را از دست داده است. این مسله مخصوصا برای بخش جنگی روسیه هزینه‌ای غیر قابل چشم‌پوشی محسوب می‌شود. چرا که ارتش سالم در لجستیک سالم تحقق می‌یابد و لجستیک سالم نیازمند اقتصادی قدرتمند و منابع مالی کافی است.

در شرایط کنونی دولت ایالات متحده نیز به دنبال وارد کردن حداکثر خسارت به ارتش روسیه بدون رویارویی مستقیم هسته‌ای با این کشور است. از این رو استراتژیست‌های آمریکایی روی خطی باریکی راه می‌روند که برای اولین بار بعد از بحران موشکی کوبا نیازمند سطح مشخصی از دسترسی اطلاعاتی به منابع درونی روسیه هستند بنابراین به نظر می‌رسد که امریکایی‌ها به منظور اجتناب از گیر افتادن در یک مارپیچ هسته‌ای دست به برقراری چتر هسته‌ای در برابر اوکراین به منظور تعریف خط قرمز هسته‌ای زده‌اند. مسئله‌ای که در افزایش سطح هشدار نیرو‌های هسته‌ای این کشور نمود یافته است. روسیه فعلا مناطقی که نیاز داشته را به سرزمین خود الصاق کرده است، اما آیا این موضوع در بلندمدت پایدار است؟ این سوالی است که برای پاسخ به آن فعلا باید منتظر ماند.