تأثیر اعتراضات بر آینده مذاکرات وین/ دودی در چشم برجام

رویداد۲۴ روزنامه شرق نوشت: با آغاز و تداوم دور جدید اعتراضات در ایران سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد. در ‌این ‌بین شاید یکی از محورهای دیپلماسی ایرانی که تحت‌الشعاع قرار بگیرد، به مذاکرات احیای برجام بازگردد. با توجه به مواضع طرف اروپایی و آمریکایی و نیز کنش‌ها و واکنش‌های چند روز اخیر از سوی دولت رئیسی، به نظر می‌رسد گسل‌های دیپلماتیک به واسطه مرگ مهسا امینی عمیق‌تر از قبل خواهد شد. از این منظر باید به تأثیرپذیری و نیز تأثیرگذاری این نکات بر آینده مذاکرات وین توجه کرد؛ به‌ویژه آنکه روند احیای توافق هسته‌ای به شکل مستقیم و غیرمستقیم و با شدت و ضعف از هر مسئله حاشیه‌ای تأثیر می‌گیرد.

تشدید گسل

با آغاز و ادامه اعتراضات در سه هفته اخیر مقامات آمریکا از دور جدید تحریم‌ها علیه ایران گفتند که به تشدید گسل سیاسی و سنگین‌شدن سایه آن بر برجام منجر می‌شود. در این راستا و در‌حالی‌که مذاکرات برای احیای برجام معطل تصمیم سیاسی تهران - واشنگتن است، وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد اگر ایران به رویه کنونی خود در مذاکرات برجامی ادامه دهد، اجرای دقیق و سرسختانه تحریم‌ها علیه ایران نیز ادامه خواهد یافت. ویدانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، در نشست خبری هفتگی این وزارتخانه به سؤالاتی درباره حوادث اخیر در ایران و موضع واشنگتن در این زمینه پاسخ داد. بنا بر گزارش وب‌سایت وزارت امور خارجه آمریکا، پاتل در پاسخ به این سؤال که با توجه به موضع‌گیری فرانسه و دانمارک درباره ادامه ناآرامی‌ها در ایران، آیا ایالات متحده قصد ندارد پیام جدی‌تری به ایران بدهد؟ به تکرار ادعاها درباره نحوه برخورد با افراد حاضر در این ناآرامی‌ها پرداخت و گفت: «واشنگتن از طریق تحریم حتی پیش از واکنش این دولت‌ها (فرانسه و دانمارک) پیامی بسیار قوی به ایران داده است».

او در ادامه با طرح این ادعا که ایران باید برای رفتار خود با معترضان مسئول دانسته شود، تأکید کرد: «ایالات متحده به همکاری خود با شرکا و متحدانش برای پاسخ به ایران ادامه خواهد داد». معاون سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا همچنین در پاسخ به سؤالی درباره درخواست ایران برای گرفتن تضمین درخصوص خارج‌نشدن مجدد واشنگتن از برجام و اینکه آیا این موضوع هنوز یکی از موانع حصول توافق به شمار می‌آید؟ گفت: «نمی‌توانم وارد تعاملات و مذاکرات دیپلماتیک شوم و اطلاعاتی در این زمینه ارائه دهم؛ اما ما کاملا واضح گفته‌ایم اگر ایران به اتخاذ مواضعی ادامه دهد که می‌داند ما و شرکای ما نمی‌توانیم آنها را بپذیریم، آن‌گاه همه چیز به شکل فعلی ادامه خواهد یافت و این به معنای اجرای دقیق و سرسختانه تحریم‌های ما و افزایش انزواطلبی بین‌المللی ایران است. انتخاب در نهایت با آنهاست؛ اما من بیشتر از این اطلاعاتی ندارم»

پیش از این گفته‌های پاتل، وزارت خزانه‌داری آمریکا پنجشنبه گذشته با صدور بیانیه‌ای احمد وحیدی، وزیر کشور و عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات کشورمان را در فهرست تحریم‌های خود قرار داد. البته احمد وحیدی پیش‌تر نیز هدف تحریم‌های واشنگتن قرار گرفته بود. وزارت خزانه‌داری آمریکا همچنین تحریم‌هایی را علیه حسین ساجدی‌نیا، یدالله جوانی، وحید مجید، حسین نجات و حسین رحیمی نیز اعمال کرده است. به موازات اینها رئیس‌جمهور آمریکا هم با مطرح‌کردن ادعاهایی در یک‌ بیانیه، به رخدادهای اخیر ایران واکنش نشان داد. جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، در بیانیه‌ مذکور که در وبگاه کاخ سفید منتشر شده است، با مطرح‌کردن اظهاراتی درباره اتفاقات اخیر ایران از آنچه تشدید سرکوب اعتراضات مسالمت‌جویانه در ایران از‌جمله علیه دانشجویان و زنان خوانده، ابراز نگرانی کرده و مدعی شده که حکومت ایران دهه‌ها آزادی اولیه را از مردم خود سلب کرده و اهداف و خواسته‌های نسل‌های بعدی را با تهدید، تحمیل و خشونت سرکوب کرده است. آمریکا در کنار زنان و تمام شهروندان ایرانی که با شجاعت‌شان الهام‌بخش جهان هستند، ایستاده است.

بایدن همچنین گفت: «آمریکا دسترسی مردم ایران به اینترنت را از‌جمله از طریق تسهیل دسترسی بیشتر به بسترها و خدمات امن بیرونی آسان‌تر می‌کند». رئیس‌جمهور آمریکا افزود: «آمریکا همچنین مقامات و نهادهای ایرانی مانند پلیس امنیت اخلاقی را که مسئول اعمال خشونت برای سرکوب جامعه مدنی هستند، پاسخ‌گو می‌کند. آمریکا این هفته هزینه‌های بیشتری برای عاملان خشونت علیه اعتراضات مسالمت‌آمیز ایجاد خواهد کرد».

در ادامه واکنش‌های واشنگتن به اعتراضات ایران، مشاور امنیت ملی کاخ سفید گفت: «آمریکا همچنان به دنبال اهدافی برای وضع تحریم‌های بیشتر علیه ایران است». جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، در یک کنفرانس خبری به سؤالاتی درباره فوت مهسا امینی و واکنش‌ها به آن و اینکه آیا واشنگتن قصد اعمال تحریم‌های بیشتری علیه ایران در این زمینه دارد، پاسخ داد. بنا بر گزارش وب‌سایت کاخ سفید، سالیوان مانند سایر مقامات آمریکایی تأکید کرد: «ایالات متحده از اعتراضات در ایران حمایت می‌کند».

او افزود: «ما همچنان در کنار آنها می‌ایستیم؛ نه‌فقط در حرف، بلکه در عمل». سالیوان در ادامه تصریح کرد: «ما تاکنون چندین تحریم علیه نهادهای ایرانی به خاطر این اقدامات آنها صادر کرده‌ایم و بله، ما همچنان به دنبال اهدافی برای اعمال تحریم‌های بیشتر (علیه ایران) خواهیم بود». سلسله اقدامات و تحریم‌های چند هفته اخیر واشنگتن، اگر در نگاه اول مربوط به اعتراضات ایران است، بدون ‌شک دود آن به چشم برجام خواهد رفت.

مالی چه می‌گوید؟

رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، روز جمعه در گفت‌وگویی با رادیو عمومی ان‌پی‌آر به اعتراضات ایران، برجام، آزادی نمازی‌ها، دسترسی ایران به اموال بلوکه‌شده‌اش در کره‌جنوبی و... پرداخت. مالی در ابتدای مصاحبه‌اش ادعا کرد: «بایدن از روز اول سیاست عقب‌راندن ایران در فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده‌اش در منطقه از طریق اعمال تحریم و همکاری با شرکایش را داشته است. ما تلاش داشتیم تا به توافق هسته‌ای با ایران برسیم؛ چراکه رئیس‌جمهور به توسعه منافع مردم آمریکا از ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای متعهد است».

مذاکره‌کننده ارشد دولت بایدن با اشاره به اینکه واشنگتن در قبال ایران نرم نگرفته است، مدعی شد: «ما هر زمان که نیاز بود از اقدام نظامی برای حفاظت از نیروهای‌مان در برابر شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران استفاده کرده‌ایم. آمریکا همچنین تحریم‌هایی را علیه ایران اعمال کرده و دیروز شاهد جدیدترین تحریم‌ها علیه ایران بودیم. همه این مسائل باعث نشده که استقامت به خرج ندهیم و برای رسیدن به توافق هسته‌ای تلاش نکنیم؛ چراکه تنها جایگزین این وضعیت افزایش بی‌ثبات‌کنندگی ایران و نزدیک‌ترشدن این کشور به سلاح هسته‌ای است».

نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در پاسخ به این سؤال که آیا آمریکا به دنبال تغییر رژیم در ایران است؟ مدعی شد: «چیزی که آمریکا می‌خواهد دولتی در ایران است که به حقوق بنیادین مردمش احترام بگذارد. ما می‌شنویم که ایران آمریکا، اسرائیل و دیگران را مقصر این جریانات می‌داند. به نظرم آنها نباید جای دوری را نگاه کنند». او در پاسخ به این سؤال که آیا آمریکا مطابق با گفته ایران، با احساسات مردم این کشور بازی می‌کند؟ ادعا کرد: «نه».

مالی درخصوص مذاکرات وین در اظهاراتی غیرواقعی درباره ایران گفت: «توافقی وجود داشت که ما روی میز نگذاشته بودیم. اتحادیه اروپا این توافق را ارائه کرده بود و باقی طرفین در ماه مارس با این توافق موافق بودند. از آن زمان ایران هر مرتبه با درخواست‌های جدیدی پای میز مذاکره بازگشته است که اکثر اوقات یا غیرواقع‌بینانه بودند یا خواسته‌های اضافی و جدا از توافق هسته‌ای محسوب می‌شدند. این تنها نقطه‌نظر آمریکا نیست؛ این نظر اتحادیه اروپا و دیگر مشارکت‌کنندگان در توافق نیز بوده که برای چندین ماه توافق خوبی روی میز قرار داشته است. این ایران است که باید در این زمینه تصمیم‌گیری کند».

نماینده آمریکا در پاسخ به اینکه آیا ایران در قبال آزادکردن نمازی چیزی دریافت می‌کند؟ گفت: «نه، ما هر کاری لازم باشد برای آزادی سه آمریکایی دیگر انجام می‌دهیم و تا زمانی که این اتفاق رخ ندهد، از کارمان دست نخواهیم کشید». وی در پاسخ به پرسش خبرنگار درباره اینکه آیا با قاطعیت اطمینان دارید که ایران در قبال این آزادی چیزی دریافت نمی‌کند؟ چراکه آنها گفته بودند به دنبال تبادل زندانیان هستند، عنوان کرد: «من کاملا مطمئن هستم. من دراین‌باره اطلاع دارم. گزارش‌ها گفته‌اند که هیچ تبادلی در کار نیست. آنها اجازه داده‌اند باقر نمازی آنجا را ترک کند. ما در حال گفت‌وگوهای غیرمستقیم با ایران هستیم تا از آزادی دیگر شهروندان اطمینان حاصل کنیم». مالی در انتها گفت: «من نمی‌خواهم وارد جزئیات مذاکرات‌مان شوم اما ما در حال بررسی این هستیم که در زمینه بشردوستانه چه کارهای متقابلی می‌توانیم انجام دهیم تا از این اطمینان حاصل کنیم که شهروندان‌مان هرچه زودتر به وطن بازمی‌گردند».

از بازی اروپا با کلمات تا صدور قطع‌نامه

در شرایط حساس کنونی اگر قاره سبز در جهت اعمال تحریم علیه ایران به نام حقوق بشر و حمایت از معترضان گام بردارد، بر روند مذاکرات احیای برجام اثر مخرب جدی خواهد داشت؛ چراکه سه کشور اروپایی عضو برجام و نیز اتحادیه اروپا همواره سعی داشته‌اند با اتخاذ مواضعی میانه، تهران و واشنگتن را به سمت مذاکره سوق دهند. حال در صورت اعمال تحریم از سوی اروپا، میانجیگری قاره سبز هم دیگر برای ایران کارکردی نخواهد داشت.

در همین زمینه و پیش‌تر از پاتل، بایدن، سالیوان و دیگر مقامات کاخ سفید، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پنجشنبه گذشته به خبرنگاران گفت: «این نهاد اروپایی قصد دارد در واکنش به اتفاقات اخیر در ایران، اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران را بررسی کند». البته بورل در مواضعش از به‌کاربردن عبارت تحریم خودداری کرده و با لفاظی دیپلماتیک سعی در تطهیر اعمال تحریم از سوی اروپا علیه ایران با استفاده از واژه تدابیر محدودکننده کرد. به گزارش خبرگزاری رویترز، جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در جمع خبرنگاران در پراگ، در ادامه واکنش‌های مقامات اروپایی به اتفاقات اخیر ایران، عنوان کرد این نهاد اروپایی در حال بررسی اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران است. از این‌رو وزرای امور خارجه اتحادیه اروپا در نشست بعدی‌شان اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران را بررسی خواهند کرد.

در این رابطه هم پارلمان اروپا پنجشنبه دست به صدور قطع‌نامه‌ای علیه جمهوری اسلامی درخصوص اعتراضات داخلی در ایران زد. البته بورل پیش از این در واکنش به اتفاقات اخیر ایران گفته بود: «ما به عنوان نمایندگان اتحادیه اروپا از ایران خواسته‌ایم تا به حقوق اساسی شهروندان ایرانی احترام بگذارد». او مدعی شد همراه چارلز مایکل، رئیس شورای اروپا در دیدار با برخی مقامات ایرانی مستقیما این مسئله را مطرح کرده است.

بیشتر بخوانید: اگر اتحادیه اروپا در جهت ترغیب آشوبگران و تروریست‌ها اقدام سیاسی شتابزده انجام دهد، پاسخ متقابل می‌دهیم

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با اشاره به ناآرامی‌های اخیر در ایران و در اظهاراتی گفت: «به نظرم مهم است که ما واکنشی قوی و متحد به وسیله اتحادیه اروپا نشان بدهیم. ما به همراه کشورهای عضو به بررسی تمام گزینه‌های در دسترس ازجمله تدابیر محدودکننده برای پاسخ‌دادن به این رویدادها استفاده خواهیم کرد. من این مسئله را در جلسه آتی شورای روابط خارجی با همتایانم مطرح می‌کنم». بورل تصریح کرد: «زمانی که می‌گویم تدابیر محدودکننده دارم از لفظ تعیین‌شده در معاهده (بر سر اتحادیه اروپا) استفاده می‌کنم؛ چراکه در این معاهده کلمه تحریم یافت نمی‌شود. تنها در آن می‌توان لفظ تدابیر محدودکننده یافت و من دارم از آن استفاده می‌کنم». این دیپلمات ارشد اروپا همچنین مطرح کرد: «ما به بررسی آنچه در ایران رخ می‌دهد، ادامه خواهیم داد. ما از هر فرصتی برای ابراز مواضع و نگرانی‌هایمان درخصوص حقوق بشر در ایران استفاده خواهیم کرد». با توجه به این موضع‌گیری‌ها به نظر می‌رسد اروپایی‌ها به جای اجرای تدابیر محدودکننده علیه ایران که در واقع همان اعمال تحریم است، صرفا به صدور قطع‌نامه در پارلمان (اروپا) بسنده کرده‌اند تا تبعات مخرب دیپلماتیک آن، احیای برجام را بیش از این پیچیده نکند.

تهران و تهدید دیپلماتیک

به دنبال این موضع‌گیری‌های اروپایی‌ها، ایران هم در مقام واکنش دست به تهدید دیپلماتیک زد. در همین راستا وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران چهارشنبه‌شب گذشته (۱۳ مهر) با جوزپ بورل، نماینده عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا، به صورت تلفنی گفت‌وگو کرد. در تماس تلفنی جوزپ بورل و حسین امیرعبداللهیان در مورد آخرین وضعیت مذاکرات لغو تحریم‌ها، روابط دوجانبه با اتحادیه اروپا و تحولات اخیر در ایران تبادل نظر شد. امیرعبداللهیان با اشاره به اینکه در مورد همکاری‌های ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اخیرا توافقات خوبی به عمل آمده است، از تلاش سازنده بورل و انریکه مورا درخصوص گفت‌وگوهای مربوط به لغو تحریم‌ها تشکر کرد و گفت: «در نیویورک به صورت فعال، رفت و برگشت پیام غیرمستقیم بین ایران و آمریکا انجام شد و در مجموع در نیویورک و وین گفت‌وگوهای رو به پیشرفتی داشته‌ایم».

امیرعبداللهیان درباره تحولات داخلی کشورمان نیز اظهار کرد: «ما وفق قوانین داخلی خود موضوع درگذشت خانم مهسا امینی را با جدیت دنبال می‌کنیم تا ابعاد موضوع روشن شود. دستگاه قضائی با قاطعیت این موضوع را در دستور کار دارد. به‌زودی گزارش علمی و فنی دقیق پزشکی قانونی منتشر خواهد شد». وزیر امور خارجه افزود: «ما مطالبات مسالمت‌آمیز را حق مردم می‌دانیم و همواره به آن توجه می‌کنیم، اما صف آنها از اغتشاشگرانی که آمبولانس‌ها را به آتش می‌کشند، بانک و اماکن عمومی را تخریب می‌کنند و با سلاح سرد و گرم به مردم و پلیس حمله می‌کنند یا به اقدامات تروریستی مبادرت می‌ورزند، کاملا جداست و با آشوبگران و تروریست‌ها مطابق با قانون برخورد قاطعی خواهیم کرد». امیرعبداللهیان هشدار داد: «اگر اتحادیه اروپا بر اساس اتهامات بی‌اساس و در جهت ترغیب آشوبگران و تروریست‌هایی که جان و مال مردم ایران را هدف قرار داده‌اند اقدام سیاسی شتاب‌زده‌ای کند، به آن پاسخ متقابل می‌دهیم».

جوزپ بورل نیز در پاسخ، ضمن ابراز خرسندی از پیشرفت‌های صورت‌گرفته در مذاکرات لغو تحریم‌ها، بر اهمیت ادامه تلاش‌ها برای رسیدن به توافق تأکید کرد. نماینده عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا افزود: «ما در اتحادیه اروپا آماده هرگونه همکاری برای نیل به توافق هستیم». بورل توافقات اخیر میان ایران و آژانس را امیدوارکننده و گام مهمی در مسیر توافق وین خواند.

این مقام اتحادیه اروپا همچنین اظهار کرد: «می‌پذیرم که آشوب و تروریسم موضوعی است که با اعتراضات مسالمت‌آمیز که باید پاسخ مناسبی به آن داده شود، تفاوت دارد». او افزود: «درصدد نیستیم روابط اتحادیه اروپا با جمهوری اسلامی ایران دچار مشکل شود». علاوه بر این، بورل در صفحه توییترش درباره این گفت‌وگوی تلفنی نوشت: «با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران گفت‌وگو کردم. خواستار پاسخ‌گویی برای مرگ مهسا امینی، متوقف‌کردن خشونت علیه تظاهرات‌کنندگان و آزادسازی بازداشتی‌ها شدم». او ادامه داد: «حق اعتراض و گردش آزاد اطلاعات باید مجاز باشد. اتحادیه اروپا تمامی گزینه‌ها را بررسی می‌کند». مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا افزود: «همچنین از ایران خواستم با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند».

البته پیش از این نیز امیرعبداللهیان در تماسی تلفنی با همتای ایتالیایی خود مواضع مشابهی را اتخاذ کرده بود. در تماس تلفنی لوئیجی دی‌مایو، وزیر امور خارجه ایتالیا و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، آخرین تحولات مناسبات دوجانبه، مذاکره برای لغو تحریم‌ها، حوادث اخیر در ایران و مداخلات خارجی در تحولات داخلی مورد رایزنی قرار گرفت.

امیرعبداللهیان در این گفت‌وگوی تلفنی تأکید کرد: «در توافقات اخیر صورت‌گرفته در سفر این‌جانب به رم توانستیم نقشه راه جدید روابط بین تهران و رم را به خوبی تبیین کنیم». وزیر امور خارجه دولت رئیسی با تأکید بر اینکه «اجرای توافقات فی‌مابین به‌خوبی در حال انجام است»، خاطر‌نشان کرد: «ما نیز برای توسعه مناسبات تاریخی و دوستانه با ایتالیا اهمیت قائل هستیم». رئیس دستگاه دیپلماسی تأکید کرد: «جمهوری اسلامی ایران با اعتقاد عملی به دموکراسی، همواره به مطالبات مسالمت‌آمیز مردم توجه کرده است. در وقایع اخیر مداخله‌گران خارجی، عوامل سازماندهی‌شده و تروریست‌ها به‌ویژه در زاهدان و غرب کشور ایران، مسیر اجتماعات مسالمت‌آمیز مردم را به سمت خشونت، آشوب و کشتار مردم بی‌گناه و پلیس و حافظان امنیت سوق دادند». امیرعبداللهیان افزود: «بار دیگر مردم بزرگ ایران با برخورداری از بصیرت سیاسی اجازه تعرض خارجی و خدشه سیاسی به استقلال سیاسی، تمامیت ارضی و حاکمیت کشور را ندادند».

وزیر امور خارجه کشورمان خاطرنشان کرد: «ما بر اساس قوانین محکم خود نسبت به درگذشت یکی از فرزندان‌مان متعهدیم و رسیدگی دقیق و عادلانه به آن با جدیت ادامه دارد. در‌عین‌‌حال از مواضع و مداخلات برخی مقامات اروپا در وقایع اخیر ناخرسندیم و اگر اتحادیه اروپا بخواهد با رفتاری دوگانه، اقدامی شتاب‌زده و نسنجیده انجام دهد، باید منتظر اقدام مؤثر و متقابل جمهوری اسلام ایران باشد».

لوئیجی دی‌مایو، وزیر امور خارجه ایتالیا نیز در این گفت‌وگوی تلفنی به همتای ایرانی خود تأکید کرد: «ما برای رابطه با جمهوری اسلامی اهمیت قائل هستیم و از تلاش‌های ایران در رسیدن به توافق پایدار در برجام قویا حمایت می‌کنیم». وزیر امور خارجه ایتالیا تأکید کرد: «معتقدیم این تلاش‌های جمعی باید به نتیجه‌ای مثبت منجر شود و همه طرف‌ها به تعهدات خود در برجام بازگردند».

لوئیجی دی‌مایو افزود: «ایتالیا به اقدامات خود برای رسیدن به توافق آن هم در کوتاه‌ترین زمان ادامه می‌دهد». وزیر امور خارجه ایتالیا حسن‌نیت تهران در اجازه خروج به تبعه ایرانی- آمریکایی، باقر نمازی و اعلام آمادگی مجدد تهران برای تبادل زندانیان ایرانی- آمریکایی را بخشی از پیشرفت در مذاکرات غیرمستقیم اخیر ایران در نیویورک و نشانه خوبی دانست. وزیر امور خارجه ایتالیا همچنین خاطر‌نشان کرد: «ما به حاکمیت و قوانین جمهوری اسلامی ایران احترام می‌گذاریم و با شما هم‌عقیده‌ایم که حساب پاسخ به مطالبات مسالمت‌آمیز مردم از آشوب و تروریسم جداست».

البته در کنار تهدیدها دیپلماتیک امیر عبداللهیان، ناصر کنعانی، سخنگوی دستگاه سیاست خارجی دولت سیزدهم نیز در واکنش به صدور قطع‌نامه پارلمان اروپا عنوان کرد: «جمهوری اسلامی ایران بر اساس احترام و منافع متقابل، آماده تعامل دوسویه با تمامی طرف‌هاست،‌ اما در ‌برابر هرگونه تلاش برای اعمال فشار یا توسل به اقدامات محدود‌کننده علیه مردم ایران، قاطعانه ایستادگی کرده و به آن پاسخ متقابل و متناسب خواهد داد». حال باید دید این دست به تهدید‌ شدن‌های امیرعبداللهیان و کنعانی از موضع سیاسی و دیپلماتیک فراتر می‌رود و در صحنه عمل شاهد واکنش عینی از سوی تهران خواهیم بود یا خیر؟ در این صورت سؤال مهم اینجاست که واکنش عملی تهران چه خواهد بود و چه تأثیری بر روند مذاکرات و آینده روابط تهران با قاره سبز خواهد داشت؟

کورسوی امید

اگر‌چه شدت کنش‌ها و واکنش‌های اروپا و آمریکا و نیز دست به تهدید شدن تهران بر روند برجام اثر نامطلوبی دارد‌، اما برخی اخبار هم کورسوی امیدی را باقی گذاشته است. کما‌اینکه نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین اظهار کرد‌ مطابق با انتظارات مذاکرات بر سر احیای برجام در ماه نوامبر (آبان-آذر) از سر گرفته خواهد شد. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات وین، چهارشنبه گذشته در گفت‌وگو با شبکه الجزیره عنوان کرد: «انتظار داریم مذاکرات هسته‌ای ایران از اواسط نوامبر آینده از سر گرفته شود».

البته در همین راستا باقری‌کنی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه و مذاکرکننده ارشد دولت رئیسی در تور اروپایی و سفر به چند کشور قاره سبز و در گفت‌وگو با پیتر استرای، معاون سیاست امنیتی و انرژی وزارت امور خارجه مجارستان تصریح کرد: «جمهوری اسلامی ایران آمادگی طرف‌ها برای دادن تعهدات پایدار را عامل حصول سریع توافق و پایبندی به تعهدات را ضامن حفظ و استمرار توافق می‌داند».

در آن ‌سو نیز الدار مامدوف، مشاور سیاسی سوسیال‌دموکرات‌ها در کمیته پارلمان اروپا پنجشنبه گذشته در توییتی نوشت: «تلاش‌ها برای استفاده از اعتراضات ایران در جهت تعلیق مذاکرات برجامی در پارلمان اروپا به طرز چشمگیری ناکام ماند؛ چرا‌که متمم تعلیق مذاکرات برجامی با ۴۶۹ رأی مخالف و ۸۸ رأی موافق شکست خورد». الدار مامدوف در انتهای توییت خود نوشت: «حمایت بزرگی از جوزپ بورل برای ادامه‌دادن تلاش‌ها جهت حصول توافق وجود دارد». افزون بر اینها توافقات اخیر سازمان انرژی اتمی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درخصوص حل اختلافات پادمانی و نیز تأثیرات مثبت آزادی نمازی‌ها می‌تواند قدری امید به ازسرگیری مذاکرات را تقویت کند. اما باید این واقعیت را هم در نظر گرفت که این نکات با وجود وجه سازنده‌شان به‌ معنای احیای توافق هسته‌ای نیستند؛ چرا‌که موانع داخلی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بسیار زیادی در این رابطه وجود دارد که امکان حصول توافق را بسیار سخت، پیچید و زمان‌بر می‌کند.