سه سناریوی احتمالی دولت برای واتساپ، اینستاگرام و اینترنت بین الملل

رویداد۲۴ نگار علی در خبرآنلاین نوشت: پس از اعمال محدودیت‌های امنیتی اخیر برای محدودسازی پلتفرم‌های خارجی و همچنین قطع پهنای باند اینترنت بین الملل در ساعاتی از روز در شبکه موبایلی کشور، بسیاری از کارشناسان با برشمردن ویژگی‌های طرح صیانت، چون فیلترینگ پلتفرم‌های خارجی بدون مجوز، گوگل سیف و مواردی از این دست.

اینکه پورت‌های دسترسی به بسیاری از فیلترشکن‌ها بسته شده و دسترسی به اینترنت بین الملل به حداقل رسیده است. این ادعا، اما در روز‌های گذشته بار‌ها از سوی مقامات مختلف دولتی و نمایندگان مجلس تکذیب شده است و حتی تعدادی از طراحان اصلی طرح صیانت با انتقاد از دیگر نمایندگان شان در مجلس می‌گویند آنچه امروز در قالب محدودیت‌های امنیتی اعمال شده به دلیل عدم تصویب و اجرای آن طرح است. اولین منتقد این شرایط مرتضی آقا تهرانی بود که هفته قبل در سخنرانی اش گفت: «دو سال چند نماینده مجلس طرح ما را برای صیانت از فضای مجازی معطل نگه داشتند.»

او تاکید داشت برای حل مسئله باید شبکه ملی اطاعات تکمیل شود، پلتفرم‌های داخلی هم طوری توسعه پیدا کنند که به مراتب بهتر از واتساپ باشند و برای نمونه از ایتا اسم برده بود که توسط ۵ طلبه تولید شده و قابلیت‌های بالایی دارد. آقا تهرانی تاکید کرده بود با این اتفاق و تصویب اجرای قانون صیانت دیگرفضای مجازی یک تهدید نخواهد بود.

او البته در بخشی از حرف هایش گفته بود فیلترینگ راهکار نیست. اما شبکه ملی اطلاعات که بستر اصلی تمام ارتباطات داخلی خواهد شد و در یک ماهه اخیر اکثر بخش‌های خدماتی بر این پایه فعالیت داشته اند، ۵۰ درصد توسعه فیزیکی داشته است. این را زارع پور وزیر ارتباطات گفته و تاکید داشته ۴۰ درصد این پیشرفت در دوره دولت روحانی و محمد جواد آذری جهرمی رخ داده است. وزیری که همچنان در مقام کارشناس مخالفت محدودیت هاست.

عیسی زارع پور، اما اعتقاد دارد باید با تلاش بیشتر شبکه ملی اطلاعات هرچه زودتر تکمیل شود. او به رغم اینکه چند بار تاکید کرده محدودیت‌های اخیر امنیتی هستند و خارج از مسئولیتش از، اما تاکید دارد که با حمایت از پلتفرم‌های داخلی و توسعه شبکه ملی اطلاعات به ۶۰ درصد تا پایان امسال، تلاش خواهد کرد تا فضایی را برای کاربران ایرانی ایجاد کند که فعالیت شان را بر بستر پلتفرم‌های داخلی ادامه دهند.

او اوایل هفته گذشته در مراسم رونمایی از اینترنت نسل پنجم به خبرنگار رسانه ملی گفت اکثر محدودیت‌های امنیتی اعمالی بر اینترنت بین الملل و پلتفرم‌ها برداشته شده اند غیر از فیلترینگ دو پلتفرم آمریکایی گروه متا یعنی واتساپ و اینستاگرام. زارع پور تاکید کرد این دو پلتفرم برای ادامه فعالیت در ایران باید حداقل به سیاست‌های اعلامی خود درباره مقاتبله با تروریسم، اعمال خشونت و آموزش خشونت پایبند باشند تا بتوانند در کشور ما فعالیت کنند.

بیشتر بخوانید: انتقاد شدید عباس عبدی از فیلترینگ/ انقدر ناله نکنید که چرا دروغ می‌گویند

تاکیدی که پس از او توسط علی بهادری جهرمی سخنگوی دولت تاکید شد. او از وجود کارگروهی گفت که بخشی از مسئولیتش این است که بررسی کند و نگذارد عدم رعایت پروتکل‌های امنیتی در این پلتفرم‌ها سبب ضربه خوردن به کسب و کار‌های مردم شود. ولی تاکید کرد این پلتفرم‌ها برای فعالیت در ایران باید حداقل کف قوانین اعلامی خودشان را بپذیرند و به آن‌ها پایبند باشند. اتفاقی که البته از سوی گروه متا بی پاسخ مانده است. همچنان، اما حرف همه این مسئولین تاکید بر محدودیت‌های امنیتی و موقت بود. حتی در شرایطی که در روز‌های قبل تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی گفته بودند برای هر تصمیم دائمی برای پلتفرم‌ها باید جلسه شورای عالی فضای مجازی برگزار و تصمیم گیری شود، اما در پایان این جلسه هم آنچه از محتوای نشست در حضور رئیس جمهور در خبری رسمی رسانه‌ای شد، تاکید بر توسعه هرچه سریعتر پلتفرم‌های داخلی و بررسی آسیب‌های وارده به کسب و کار‌های دیجیتال در روز‌های اخیر بود. هیچ اشاره‌ای به تصمیمات جدید در رابطه با اینترنت بین الملل و یا پلتفرم‌های خارجی در این خبر نبود.

دیروز، اما یکی دیگر از حامیان طرح صیانت به صراحت گفته بود آنچه اجرا می‌شود فقط محدودیت‌های امنیتی است که تا زمان برداشته شدن شان، به همین منوال ادامه پیدا می‌کند. احمد راستینه عضو کمیسیون فرهنگی مجلس که پیشتر با ماجرا‌های فوتبال و برکنار عزیزی خادم نامش سر زبان‌ها افتاده در گفتگو با جماران درباره محدودیت‌ها تاکید کرده بود این محدودیت‌ها همگی امنیتی هستند و طرح صیانت اجرا نشده است. او البته تاکید کرده بود پلتفرم هایی، چون اینستاگرام به رغم نقش شان بر معاش جمع زیادی از مردم به بستری برای ترویج خشونت بدل شده بودند و تاکید کرده بود وزیر ارتباطات قول داده هرچه زودتر پلتفرم‌های جایگزین داخلی برای کسب و کار‌های مردم را معرفی کند و کمک‌هایی به زیان دیدگان اتفاقات اخیر هم برای جبران خسارت شان سخن گفته بود.

درحالی که تداوم محدودیت‌های اعمالی برای کسب و کار‌های اینترنتی و بسیاری از کسب و کار‌های دیجیتال کوچک با هزینه‌های سنگین همراه بوده است، اما همچنان پلتفرم‌های داخلی برای بدست گرفتن این بازار که زندگی ۱۰ میلیون نفر به آن گره خورده است را ندارند یا این اعتماد به این ریسک شاید وجود ندارد. جتی جدی‌ترین اپلیکیشن ایرانی این مارکت دو روز قبل در واکنش به ابهامات به وجود آمده ضمن تاکید بر توانایی هایش از اتفاق رخ داده برای اینترنت و اپلیکیشن‌های بین المللی ابراز تاسف کرده و خواستار این شده بود در فضایی رقابتی مردم خودشان انتخاب کنند.

با این وجود، اما به نظر می‌رسد با توجه به اتفاقات اخیر، حساسیت‌های امنیتی بر چالش‌های کسب و کار اولویت یافته اند و اگر وزارت ارتباطات نتواند پلتفرم‌های خارجی فعلی را ناچار به پذیرش پروتکل‌های امنیتی اعلامی کند، اینستاگرام و واتساپ دیگر بعید است از فیلترینگ خارج شوند و مردمی که در این پلتفرم‌ها کسب و کار داشتند باید یا به دنبال مسیری برای عبور از چالش این فیلترینگ شوند یا به پلتفرم‌های داخلی مهاجرت کنند که در هر شرایطی احتمال قطعی ندارند و یا شاید گزینه سوم همانی باشد که اخیرا معاون فناوری‌های نوآورانه وزارت ارتباطات در جی تکس دبی مطرح کرد، ساخت پلتفرم‌های چند ملیتی مستقل با دارندگان تکنولوژی‌های خارجی. اباید دید کدام شرکت‌های مستقل بازار ایران را تارگت می‌کنند و آیا نمونه هایی، چون یاندکس روسی، وی چت چینی یا نمونه‌هایی از این دست که در ماه‌های آینده اجازه فعالیت در کشور پیدا می‌کنند. همچنان، اما هیچ تصمیم دائمی و بلند مدتی گرفته نشده است و همه گزینه‌های پیش رو برای بررسی اثرات مثبت و منفی هر کدام در دست بررسی مسئولان است تا شاید بزودی یکی از تصمیم‌ها گرفته شود. تا آن زمان، اما این حرف موافقان طرح صیانت است:آنچه اجرا می‌شود، طرح صیانت نیست.