آیا روابط ایران و روسیه اسرائیل را در موضع ضعف قرار می‌دهد؟

رویداد۲۴ لیلا فرهادی: در حالی که زنگ خطر استفاده روسیه از پهپاد‌های ایرانی در اوکراین را به صدا در آمده، اسرائیل به عنوان بزرگترین دشمن ایران در خاورمیانه با احتیاط به روابط فزاینده مسکو و تهران چشم دوخته است و تلاش می‌کند عمق آن را پیش‌بینی کند.

ایران فروش تسلیحات به روسیه را تکذیب کرده، اما استدلالش مقامات آمریکایی و اروپایی را متقاعد نکرده است. جان کربی سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید گفته «کمک ایران به روسیه تنها نمونه دیگری از تمایل ایران برای صدور خشونت است و هم ایران هم روسیه باید پاسخگو باشند.» اما این مسئله هم مثل هر چیز دیگری در خاورمیانه به همین سادگی نیست. به گفته تحلیلگران و منابع اسرائیلی، دلایل زیادی برای نگرانی وجود دارد. یک منبع نظامی اسرائیلی به برکینگ دیفنس گفته «شاید اولین دستاورد ایران این باشد که در یک جنگ در حال وقوع در کنار روسیه قرار گرفته است.»

اواخر هفته گذشته کربی به خبرنگاران گفت «پرسنل نظامی ایرانی» در کریمه حضور داشتند تا به روسیه در عملیات پهپاد‌ها کمک کنند. از سوی دیگر عاموس گیلیاد سرتیپ بازنشسته اسرائیلی به بریکینگ دیفنس گفته «ایرانی‌ها در عملیات پهپاد‌های مسلح خود در اوکراین، تجربه کسب می‌کنند. آن‌ها در کنار روس‌ها عمل می‌کنند و چیز‌های زیادی یاد می‌گیرند.»

اسرائیل قبلاً با عملیات مشکوک پهپاد‌های ایرانی مواجه شده؛ از جمله در یک عملیات غافلگیرکننده سال گذشته که طی آن اف-۳۵‌های اسرائیلی دو پهپاد ایرانی را سرنگون کردند. اما مواجهه اسرائیل به هیچ وجه با تعداد پهپاد‌های حاضر در اوکراین برابری نمی‌کرد.

بیشتر بخوانید: توافق هسته‌ای ایران و اقدامات اسرائیل

به گزارش رویداد۲۴ یکی از مسائل مهم برای اسرائیل این است که بداند آیا روسیه حاضر است به درخواست ایران، موضع خود را در قبال سوریه تغییر می‌دهد یا خیر. یکی از دلایلی که اسرائیل تاکنون از اوکراین حمایت نکرده این بوده که تا کنون روسیه دست اسرائیل را در سوریه برای حمله به اهداف مورد حمایت ایران و کاروان محموله‌های تسلیحاتی باز گذاشته است. اسرائیل نمی‌خواهد این وضعیت را تغییر دهد، اما یک کارشناس اطلاعاتی اسرائیل می‌گوید «این امکان وجود دارد که اکنون تهران اهرم کافی برای اعمال فشار به روسیه را داشته باشد.»

ایران در حال حاضر در مرز آذربایجان در حال تقویت قدرت نظامی است. هفته گذشته سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران رزمایشی را در مرز آذربایجان آغاز کرد که شامل رزمایش ساخت پل روی رودخانه ارس بود. اسرائیل در درگیری‌های قبلی آذربایجان با ارمنستان (که مورد حمایت ایران و روسیه است) از آذربایجان حمایت کرده است.

منابع دفاعی می‌گویند آذربایجان در حال حاضر به دنبال خرید سامانه‌های دفاعی بیشتر از اسرائیل است، اما مشخص نیست که آیا روسیه با این معاملات مخالفت خواهد کرد یا نه؟ ولادیمیر زلنسکی رئیس جمهور اوکراین، نظریه خود را در مورد منافع ایران از کمک به روسیه بیان کرده است. او در یک پیام ویدئویی برای یک کنفرانس اسرائیلی گفته «من یک سوال از شما دارم: به نظر شما روسیه برای این کار به ایران چگونه پول می‌دهد؟ آیا ایران فقط به دنبال پول است؟ احتمالاً موضوع اصلاً پول نیست، بلکه همکاری با روسیه برای برنامه‌های هسته‌ای ایران است. شاید همین دلیل اصلی اتحاد روسیه و ایران باشد.»

صرف نظر از اینکه در کوتاه‌مدت چه خواهد شد، وابستگی جدید روسیه به ایران روابط بین دو کشور را در آینده تقویت خواهد کرد. ماه گذشته، ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران در ازبکستان با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه دیدار کرد و گفت که همکاری آن‌ها در مواجهه با تحریم‌های آمریکا، هر دو کشور را «قوی‌تر» می‌کند.

رئیسی گفته «ایجاد روابط کشور‌هایی که از سوی آمریکا تحریم می‌شوند مانند ایران، روسیه یا سایر کشور‌ها می‌تواند در حل بسیاری از مشکلات کمک کند اما آمریکایی‌ها فکر می‌کنند هر کشوری را که تحریم کنند، متوقف می‌شود در حالی که تصور آن‌ها اشتباه است.»

پوتین و رئیسی در سمرقند در حاشیه نشست سازمان همکاری‌های امنیتی شانگهای ملاقات کردند؛ سازمانی که ایران درخواست عضویت کامل برای پیوستن به روسیه، چین، هند و تعدادی از کشور‌های آسیای مرکزی را داده است. ایالات متحده عضو سازمان همکاری شانگهای نیست. منابع اسرائیلی می‌گویند که رئیسی و دولتش روابط با مسکو و پکن و عضویت کامل ایران شانگهای را ابزاری قدرتمند برای غلبه بر تحریم‌های آمریکا می‌دانند.