هشدار برای شیوع سرطان پروستات در ایران/ سرطان‌هایی که باید زود شناسایی شوند
در حاشیه کنگره بین المللی رادیوتراپی در میزگردی برای معرفی داروی الیگارد (لوپرورلین استات) برگزار شد. این دارو برای درمان سرطان پروستات پیشرفته وابسته به هورمون و برای درمان سرطان پروستات وابسته به هورمون پیشرفته موضعی یا محلی همراه با پرتودرمانی است.
حسین فوادزی، متخصص آنکولوژی و عضو هیئت‌مدیره انجمن رادیوتراپی-آنکولوژی ایران در این میزگرد گفت: «تقریباً همه ما در میان اطرفیان خود افراد مبتلا به سرطان را داریم و شیوع سرطان در حال افزایش است، افزایش شیوع سرطان دلایل مختلفی دارد. مهمترین دلیل آن هم این است که تغییرات مهمی در هرم سنی و جمعیتی ما در حال رخ دادن است و جمعیت کشور ما به دلیل افزایش جمعیت که در دهه پنجاه و شصت داشته در حال حاضر با کاهش تزاید نسل و افزایش سن به هرم سنی میان‌سالی و پیری نزدیک می‌شود. پس این انتظار وجود دارد که در چند سال آینده میزان شیوع سرطان افزایش پیدا کند. یکی دیگر از دلایل شیوع سرطان نیز دلایل محیطی است. به دلیل تغییراتی که در زندگی ما اتفاق افتاده است و از زندگی روستانشینی در حال نزدیک شدن به زندگی شهری هستیم. زندگی شهری تبعات خود را دارد. کاهش تحرک، افزایش وزن، مصرف دخانیات و مصرف موارد غذایی که خوب آماده‌سازی نشده است و...همگی می‌تواند افزایش شیوع سرطان یا سایر بیماری‌های غیر واگیر را در پی داشته باشد. »
وی ادامه داد: «در حال حاضر سرطان در کشور ما سومین علت مرگ‌ومیر هم‌وطنان است. طبق آمار سالیانه 90 هزار مورد جدید ابتلا به سرطان داریم که در سالهای آینده نیز افزایش پیدا خواهد کرد. چیزی حدود 400 تا 500 هزار نفر از جمعیت کشور ما در حال زندگی با سرطان هستند اعم از افرادی که سرطان آنها در حال حاضر تشخیص داده‌شده است و چه افرادی که به‌عنوان کیس جدید شناخته می‌شوند، سرطان آنها در حال درمان است یا سرطان آنها درمان شده و در حال ادامه زندگی خود هستند. بنابراین یک مشکل عظیم بهداشتی در کشور ما وجود دارد. حداقل چیزی حدود هشت هزار میلیارد تومان هزینه درمان در نظام سلامت ما می‌شود. چیزی حدود 1500 میلیارد تومان آن را درمان سرطان به خود اختصاص می‌دهد. یعنی پول هنگفتی هزینه می‌شود. هزینه‌ای که در بسیاری از موارد صحیح است و در بسیاری از موارد نیز به‌درستی هزینه نمی‌شود. ما چند سرطان شایع در کشور داریم. اینکه چه‌کاری انجام دهیم که بتوانیم این بیماری را کنترل کنیم نکته‌ای است که ما خیلی از اوقات به آن اهمیت نمی‌دهیم. بیماریابی در کشور ما شاید کمتر موفقیت‌آمیز باشد. ازجمله دلایل این مسئله می‌تواند این باشد که خودآگاهی لازم ایجاد نشده و به‌درستی آن را درک نکرده‌ایم. البته اخیراً به دلیل آگاهی بخشی که رسانه‌های انجام می‌دهند وضعیت بهبود پیداکرده است.»
این عضو هیئت‌مدیره انجمن رادیوتراپی-آنکولوژی ایران بابیان اینکه اگر بیماران را در مراحل ابتدایی سرطان و زمانی که هنوز علائم کلینیکی و بالینی ندارند، کشف کنیم منجر به این می‌شود که بیماری درزمانی تشخیص داده شود که قابل‌درمان است، گفت: «چند دسته از بیماری‌ها هستند که مطالعات نشان داده است این ارزش را دارند که بگردیم و این بیماران را در مراحل ابتدایی پیدا کنیم. سرطان‌های روده بزرگ، پروستات، پستان و دهانه رحم در زنان. این چهار سرطان به‌ویژه سرطان پروستات و پستان جزو شایع‌ترین سرطان‌ها هستند. اگر بتوانیم در نظام بهداشتی خود شرایطی را حاکم کنیم که بیماری زودتر تشخیص داده شود، بار هزینه‌های درمانی در انتهای کار بسیار کمتر می‌شود.»
فوادزی با تأکید بر اینکه سرطان پروستات شایع‌ترین سرطان در میان مردان در کشور ما است، گفت: «اگر هر دو جنس را در نظر بگیریم ازنظر شیوع سومین سرطان است. چیزی حدود 12 درصد از موارد جدید ابتلا به سرطان، سرطان پروستات است. خوشبختانه سرطان پروستات اگر در مراحل ابتدایی کشف شود به‌راحتی درمان‌پذیر است. در کل می‌توان گفت سرطان پروستات بیماری نجیبی بوده که اگر خوب کشف و درمان شود قابل بهبود است و بیمار می‌تواند تا مدت‌های طولانی زندگی خوبی داشته باشد. یکی از نکاتی که در کنترل پروستات بر آن تأکید می‌شود آزمایش PSA است. توصیه ما این است که هر مرد بالای پنجاه سال حداقل سالی یک بار توسط یک اورولوژیست ویزیت شود و بر اساس شرایطی که دارد سالیانه یک آزمایش PSA انجام دهد. این مسئله کمک می‌کند بتوانیم سرطان را در مراحل اولیه کشف کنیم.»
سرطان پروستات به هورمون درمانی بسیار حساس است
مهدی عقیلی، متخصص پرتودرمانی هم با تأکید بر اینکه انتظار می‌رود در سالهای آینده ابتلا به سرطان در کشور ما افزایش پیدا کند، در این میزگرد گفت: «درمان سرطان هزینه‌های سنگینی دارد. همواره گفته می‌شود پیشگیری بهتر از درمان است و اولین نقطه پیشگیری نیز آموزش همگانی است و این کار نیز بر عهده رسانه‌ها قرار دارد. باید به افراد این تذکر داده شود که با تغییر روش زندگی می‌توان از بسیاری از بیماری‌ها به‌ویژه سرطان جلوگیری کرد. افرادی که مبتلابه سرطان شده و درمان شده‌اند هم همواره این نگرانی را در ذهن خود دارند که مبادا بیماری آنها بار دیگر عود کند. البته درصدی از این بیماران نیز ممکن است در سالهای بعد بیماری آنها عود کرده و نیازمند درمان‌هایی باشند. واقعیت این است که 40 الی 50 درصد سرطان‌ها قابل‌پیشگیری است. با بهبود روش زندگی، تغذیه مناسب، فعالیت بدنی و...خوشبختانه اگر از سی سال پیش به این‌سو را نگاه کنیم، می‌بینیم افرادی که به سرطان مبتلا می‌شوند به دلیل داروهای جدیدتر، روش‌های درمانی جدیدتر و حتی تکنیک‌های غربالگری که وجود دارد شانس بیشتری برای بهبود دارند.»
عقیلی بابیان اینکه تست‌های مختلفی برای تشخیص انواع سرطان‌ها وجود دارد، گفت: «با توجه به افزایش سن جمعیت شانس ابتلا به سرطان پروستات بالا خواهد رفت به‌ویژه که می‌دانیم شایع‌ترین علت ابتلا به سرطان پروستات پیری است. بیمارانی که به هر علتی فوت کرده‌اند وقتی‌که پروستات آنها را درآورده و ازنظر پاتولوژی موردبررسی قرار داده‌ایم، متوجه شدیم که 80 درصد آنها درجاتی از سرطان پروستات را داشته‌اند اما هنوز خود را بروز نداده‌اند. به دلیل اینکه تغییراتی که در ایمنی بدن در سن پیری ایجاد می‌شود، مقاومت بدن نسبت به سلول‌های سرطانی را کاهش پیدا می‌دهد و این سرطان بروز پیدا می‌کند.»
عقیلی همچنین گفت: «درمان‌هایی که برای این بیماری وجود دارد، یکی درمان‌های هورمونی است که این بیماری به درمان‌های هورمونی بسیار حساس است و اساساً مکانیزم ایجاد آن وابسته به هورمون است و اگر هورمون‌ها مهار شوند در بسیاری از اوقات می‌تواند از رشد بیماری جلوگیری کند. درمان دیگر جراحی است که جراحی عوارض خاص خود را دارد و بیشتر برای افرادی که سن کمتری دارند توصیه می‌شود. اما ممکن است بیمار به دلیل عوارض آن دچار بی‌اختیاری ادرار یا ناتوانی جنسی شود. بنابراین وقتی‌که بنا است برای بیمار درمان انتخاب شود باید به این مسائل توجه شود. درمان بعدی پرتودرمانی است که ممکن است به‌صورت‌های مختلفی انجام شود. اینکه کدام درمان را برای بیمار انجام دهیم بستگی به شرایط مختلفی مانند سن، انتخاب خود بیمار، توجه به عوارضی که هر روش درمانی می‌تواند به دنبال داشته باشد.»
وی ادامه داد: «امروزه آموزش عمومی و استفاده از تکنیک‌های غربالگری موجب شده است اکثریت بیماران یعنی حدود 80 درصد در مراحل ابتدایی مراجعه کنند. بیمارانی که با بیماری پیشرفته مراجعه می‌کنند از ابتدا نیاز به درمان‌های سیستمیک یا دارویی پیدا می‌کنند که یکی از این درمان‌ها هورمون درمانی است. درمان سرطان پروستات به‌گونه‌ای است که در موارد متاستازیک هم ممکن است حتی بیش از پنج سال عمر کنند به دلیل اینکه سیر بیماری، کند است. در حال حاضر حتی داروهایی تولیدشده است که می‌توان قبل از شیمی‌درمانی نیز مورداستفاده قرار بگیرد و عوارض درمانی را کاهش می‌دهد.»
