عادی‌سازی شرایط با زانکو! / چرا نگاه حاکمیت به برگزاری کنسرت تغییر کرده است؟

رویداد۲۴ مازیار وکیلی: شاید کمتر کسی فکر می‌کرد روزی روزگاری خبرگزاری فارس و تسنیم از کنسرت یک خواننده پاپ به قدری هیجان‌زده شود که آن را تبدیل به تیتر‌ اصلی خبرگزاری خود کند اما ایران سرزمین عجایب است و هر اتفاقی ممکن است در آن رخ دهد. پس عجیب نیست که خبرگزاری فارس و سایر اصولگرایانی که تا پیش از این برگزاری کنسرت را گناه کبیره می‌دانستند، امروز از برگزاری یک کنسرت پاپ این‌چنین به وجد بیایند و در مدح آن بنویسند که برگزاری کنسرت ضدانقلاب را ناامید کرد: «در حالی که رسانه‌های ضد انقلاب با فضاسازی‌های سنگین مردم را از حضور در رویداد‌های فرهنگی و هنری منع می‌کنند، دیشب کنسرت یکی از خوانندگان پاپ کشور با استقبال خوب مردم مواجه شد.»

این استاندارد دوگانه میان اصولگرایان البته مسبوق به‌سابقه است. مردم هنوز به خاطر دارند در اواخر تیرماه امسال کنسرت سیروان خسروی که مجوز وزارت ارشاد را هم داشت، به شکل عجیبی توسط شورای تامین لغو شد. گروهی با وانت جلو محل برگزاری کنسرت سیروان خسروی حاضر شوند و با پخش نوحه اجازه ندادند کنسرت این خواننده برگزار شود؛ اقدامی که حتی صدای خبرگزاری رسمی دولت را هم درآورد تا در گزارش خود بنویسد: «وقتی شورای تامین از حساسیت‌های بالای ابراهیم رئیسی در مخالفت با مجوز‌ها و قوانین وزارت ارشاد مطلع است، آن‌وقت چطور حاضر شده به شکلی تک‌بعدی به غائله‌ای ورود کرده و درحالی که تقریبا تمام کشور، این روز‌ها درگیر برگزاری کنسرت و تور‌های موسیقی است، مردم این شهر فرهنگی را از تماشای کنسرت محروم کند؟»

پخش نوحه برای برهم زدن کنسرت سیروان خسروی

اما این بدترین اقدام در لغو یک کنسرت نبود. در مرداد ۱۴۰۱ از اجرای گروه بوشهری کماکان در حالی که مجوز‌های لازم را اخذ کرده بود و مشغول برگزاری کنسرت بود، ممانعت به عمل آمد و به شکلی عجیب مامور حراست با حضور در محل برگزاری کنسرت، اجازه ادامه آن را نداد!

جلوگیری از کنسرت گروه کماکان توسط مامور حراست

این وقایع را در کنار مخالفت‌های حجت‌الاسلام علم‌الهدی امام جمعه مشهد درباره برگزاری کنسرت در مشهد و البته سراسر ایران بگذارید تا شدت مخالفت این جریان سیاسی با برگزاری کنسرت و اساسا هرگونه موسیقی را دریابید. به گزارش رویداد۲۴ سوال اصلی که برای افکار عمومی پیش می‌آید این است که چه اتفاقی باعث شد نظر این جریان سیاسی درباره برگزاری کنسرت تا این اندازه تغییر کند؟

بیشتر بخوانید: موسیقی اعتراضی چگونه در ایران شکل گرفت؟

عادی‌سازی شرایط پس از اعتراضات ۱۴۰۱ 

بعد از اعتراضات ماه‌های اخیر در ایران که عملاً فعالیت‌های هنری در ایران را به حالت تعلیق درآورد و حتی به دستگیری تعداد زیادی از هنرمندان هم ختم شد، ناگهان وزیر ارشاد دولت ابراهیم رئیسی متوجه شد که برگزاری کنسرت هیچ مانعی ندارد! آذر ماه بود که محمدمهدی اسماعیلی درباره برگزاری کنسرت گفت: «از نظر ما هیچ محدودیتی برای آغاز فعالیت‌های هنری وجود ندارد. از قضا ما خودمان در هفته گذشته اجرای ارکستر ملی را در تالار وحدت داشتیم. از عموم هنرمندان به ویژه از اهالی موسیقی خواهش می‌کنم فعالیت‌های خود را آغاز کنند. در معاونت هنری همه پیش‌بینی‌های لازم را انجام داده‌ایم. از نظر دولت و وزارت ارشاد هیچ محدودیتی برای برگزاری کنسرت وجود ندارد. کمااینکه الان سینما‌ها و تئاتر‌های ما هم فعال هستند. دوستان من در معاونت هنری و دفتر موسیقی آمادگی لازم را دارند و امیدواریم به زودی شاهد رونق فعالیت‌ها در این حوزه باشیم.»

این اظهارات با واکنش صریح اهالی موسیقی مواجه شد و اهالی این حوزه این پرسش را مطرح کردند «شما که با همه اشکال موسیقی مخالف بودید چه شده که موافق برگزاری کنسرت شدید؟» پاسخ این پرسش را البته چند روز بعد خود وزیر ارشاد داد و گفت «نهاد‌های امنیتی مدام پیگیر عادی شدن فعالیت‌های هنری در کشور هستند.»

صحبت‌های وزیر ارشاد نشان داد دولت ابراهیم رئیسی از هنر بیشتر به عنوان ابزاری برای آرام کردن اعتراضات استفاده می‌کند و به احتمال زیاد و پس از آرام شدن فضای سیاسی و اجتماعی کشور در بر همان پاشنه سابق خواهد چرخید، با این حال در شرایطی که عادی به نظر نمی‌رسید، دولت توانست فضا را برای برگزاری کنسرت یکی از خوانندگان جوان پاپ مهیا کند؛ زانکو خواننده‌ای که اولین کنسرت خود را برگزار می‌کرد و آثارش بیشتر خوشایند نسل جوان بود؛ همان نسلی که به گفته عمده کارشناسان محور اصلی اعتراضات اخیر بودند.

کنسرت زانکو با جمعیت قابل توجهی با قیمت نجومی  ۶۵۰ هزار تومان برای هر بلیت برگزار شد و تصاویری که از آن هم منتشر شد، نشان می‌داد ظاهرا گشت‌های ارشاد در اینجور مواقع کاری ندارند وضعیت چگونه است و اقدام آنها بسته به شرایط تغییر می‌کند. اگرچه در سالن کنسرت جمعیت زیادی حاضر بود، اما در بیرون واکنش‌ها بسیار زیاد بود؛ آنقدر زیاد که خود زانکو مجبور شد کامنت پست آخر خود درباره برگزاری کنسرت را ببندد.

چرا نگاه حاکمیت به برگزاری کنسرت تغییر کرده است؟

اعتراضات اخیر فضای کلی فرهنگ و هنر در جامعه ایران را متحول کرد. بسیاری از اهالی فرهنگ و هنر یا مجبور به مهاجرت شدند یا دستگیر شدند یا ترجیح دادند در شرایط فعلی در فعالیت‌های هنری شرکت نکنند. از طرف دیگر اصول‌گرایان هم متوجه شدند برخلاف باور قبلی‌شان به اهالی هنر نیاز دارند. اما مشکل اینجا بود که شکاف عمیقی میان بسیاری از هنرمندان و سلبریتی‌ها با حاکمیت ایجاد شده است؛شکافی که خمیرمایه اصلی آن بی‌اعتمادی است. دلیل بی‌اعتمادی هم به اقدامات پیشین حاکمیت برخورد‌های سخت‌گیرانه‌ای با اهالی فرهنگ و هنر بازمی‌گردد و به نظر می‌رسد تسامح و تساهل امروز حاکمیت بیشتر از سر استیصال باشد تا تغییر؛ چه آن‌که نظرات قبلی جریان سیاسی حاکم بر دولت نشان می‌دهد که نظر واقعی آنان در رابطه با برگزاری کنسرت چیست.

این‌که دولت امروز به خواننده جوانی که بدون اغراق اشعارش هم مورد تایید اقشار حامی دولت نیست مجوز می‌دهد بیشتر مربوط به بحرانی می‌شود که جامعه درگیر آن است. دولت رئیسی قصد دارد با چنین اقداماتی ضرب اعتراضات را بگیرد و نشان دهد کشور از شرایط بحرانی عبور کرده است و با توجه به برخورد‌های گذشته حاکمیت با هنرمندان و اهالی فرهنگ، این نگاه ابزاری به هنرمندان صادقانه نیست.

اگر دولت واقعاً در اعطای مجوز صداقت دارد و واقعاً دچار تحول فکری شده است مجوز برگزاری کنسرت در مشهد را بدهد. قطعاً بسیار بعید است دولت چنین اقدامی انجام دهد. همین موضوع نشان می‌دهد ذره‌ای صداقت در رفتار اخیر اصولگرایان درباره برگزاری کنسرت وجود ندارد و آدم را یاد این حکایت عبید زاکانی طنزپردازی ایرانی می‌اندازد که چنین نقل می‌کند: «بهلول را گفتند که فلانی هنگام تلاوت قرآن چنان از خود بی‌خود می‌شود که نقش بر زمین شده وغش می‌کند. بهلول گفت: او را برسر دیوار بلندی بگذارید تا تلاوت کند، اگر غش کرد در عمل خود صالح است.» حالا اصولگرایان هم اگر راست می‌گویند مجوز یک کنسرت در مشهد را بدهند تا ببینیم در عمل خود صالح هستند یا خیر!