رجب طیب اردوغان کیست؟
رویداد۲۴ سعید شمس: رجب طیب اردوغان را می‌توان چهره شاخص دو دهه اول ترکیه دانست. رئیس جمهوری که برای تمدید دولتش، باید در دور دوم انتخابات بازهم با کمال قلیچداراوغلو رقابت کند.
بیوگرافی رجب طیب اردوغان
اردوغان متولد استانبول است. او در سال ۱۹۴۵ در خانواده‌ای که تعلقات مذهبی پررنگی داشتند، دنیا آمد. اردوغان کودکی خود را با فقیری و تهیدستی در استان ریزه واقع در سواحل دریای سیاه سپری کرد اما در سن ۱۳ سالگی دوباره به استاتبول بازگشت. اردوغان در ۴ ژوئیه ۱۹۷۸ با امینه اردوغان ازدواج کرد و دارای چهار فرزند، دو پسر و دو دختر است. جالب این است که او با وجود حضوری جدی وی در عرصه سیاست ترکیه نمی‌تواند به هیچ‌یک از زبان‌های خارجی صحبت کند.
تصاویری از کودکی اردوغان
تحصیلات اردوغان
در نوجوانی در حالی در مدرسه امام خطیب(مدرسه علمیه معادل دبیرستان برای تربیت امام جماعت و واعظ) درس می‌خواند. در آن سال‌ها فارغ‌التحصیلان این مدرسه علمیه فقط اجازه داشتند، در دانشگاه رشته الهیات را انتخاب کنند. با این حال، اردوغان ظاهراً از دانشگاه «مرمره» و دانشکده اقتصاد و علوم اداری فارغ‌التحصیل شده است. به همین دلیل برای ثبت نام در آن دانشگاه، باید اثبات می‌کرد که دیپلم دیگری جدای از مدرک فارغ‌التحصیلی مدرسه علمیه دارد که بعد‌ها مخالفانش ادعا کردند، با مدرک جعلی دانشگاهی در انتخابات ثبت نام کرده است. از مهمترین دلایلی که به این مسئله دامن زدند سال تأسیس دانشگاهی است که رجب اردوغان از آن فارغ‌التحصیل شده‌است. مدرک دانشگاهی او به تاریخ سال ۱۹۸۱ میلادی ثبت شده است. در حالی که دانشگاه مرمره، در سال ۱۹۸۲ تأسیس شده است!
اردوغان و ورود به سیاست
اردوغان در اواخر دهه ۷۰ در شرکت حمل و نقل استانبول مشغول به کار بود و تحت تاثیر افرادی که همکارش بودند، در آن زمان به حزب رستگاری ملی به رهبری نجم‌الدین اربکان پیوست. اردوغان پس از کودتای ۱۹۸۰ از شرکت حمل و نقل خارج شد و در یک شرکت خصوصی مشغول به کار شد. او در سال ۱۹۸۲ خدمت سربازی خود را آغاز کرد. تا اینکه بعد از احیای دوباره نظام حزبی اعضای حزب رستگاری حزب جدیدی به نام حزب رفاه ایجاد کردند که اردوغان نیز به این حزب پیوست. او در قابل حزب رفاه در اواخر دهه ۱۹۸۰ شانسش را برای راه‌یابی به پارلمان امتحان کرد اما رای نیاورد تا اینکه در ۱۹۹۱ حزب رفاه با به دست آوردن ۱۰ درصد آراء توانست حداقل رای برای عضویت در پارلمان را به دست آورد. این بود که اردوغان نماینده مردم استانبول در پارلمان ترکیه شد.
اردوغان در کنار اربکان ، نخست وزیر اسبق ترکیه و رجایی کوتان
رجب طبی اردوغان در کنار نجم الدین اربکان
اردوغان شهردار استانبول
با اینکه استانبول پایتخت ترکیه نیست، اما می‌توان از این شهر را مهمترین شهر این کشور دانست. در واقع از آنجایی که استانبول مرکز اقتصادی ترک‌ها است و همچنین به عنوان یکی از ۱۰ شهر توریستی دنیا شناخته می‌شود، می‌توان «شهرداریِ استانبول» را پله ترقی رجب طیب اردوغان بدانیم. او در سال ۱۹۹۴ شهردار استانبول شد تا از این طریق به اوج محبوبیت برسد. البته زمانی طرح‌هایی را برای بهبود سیستم حمل و نقل استانبول اجرا کرد با گروه‌های اسلامی دچار اختلاف نظر شدند. همچنین برخی از اقدامات اردوغان اختلافاتش با گروه‌های اسلامی را بیشتر کرد. مثلاً وقتی جشن سال نو میلادی را یک اقدام منطبق با اصول سکولاریسم دانست و اعلام کرد هیچ دلیلی برای جلوگیری از این جشن وجود ندارد، چهره‌های اسلام گرا واکنش تندی داشتند که این رودرویی‌ها در زمانی شدت گرفت که اردوغان او «دست دادن افراد با جنس مخالف را موضوع یک عادت اجتماعی و پذیرفتنی است»
رجب طیب اردوغان شهردار استانبول
اردوغان و پرونده‌های قضایی
سیاست مداری تحرکی است که برای سیاست مداران هزینه‌هایی را می‌تواند در پی داشته باشد. اردوغان در سال ۱۹۹۸ به علت خواندن یک شعر اسلامی به ۱۰ ماه حبس محکوم شد، اما تنها ۴ ماه در زندان ماند. او همچنین در سال ۱۹۸۹ هم تجربه زندان رفتن را داشت. «حق نداری مانند مست‌ها حکم صادر کنی» اردوغان این جمله رادیکال را بعد از اینکه دادگاه شکایتش درباره انتخابات ۱۹۸۹ مجلس رد کرد، به قاضی گفت تا یک هفته در زندان بایرام پاشا بازداشت شود. اما جدی‌ترین پرونده قضایی او زمانی تشکیل شد کهدر سال ۲۰۰۰ میلادی در مصاحبه با رادیو استرالیا عبدالله اوجالان را محترم و سربازان کشته شده در جنگ با پ ک ک را «کله» نامید.
اردوغان؛ نخست وزیر
حزب رفاه در سال ۲۰۰۰ اکثریت مجلس ترکیه را داشت و از آنجایی که اعضای حزب به توانمندی اردوغان باور داشتند، او را که از منطقه سیرت به عنوان نماینده وارد مجلس ترکیه شده بود، به عنوان نخست‌وزیر انتخاب کردند. با این توضیح که اردوغان در دوره نخست‌وزیری خود چهره‌ای کاملاً متفاوت با دیدگاه دینی اش به نمایش گذاشت و از دیدگاه‌های خود دربارهٔ حجاب، عضویت در اتحادیه اروپا و ناتو عقب‌نشینی کرد تا موافقان و البته مخالفانش واکنش‌هایی به این تغییر رویکرد بدهند. اردوغان همچنین در اولین سفرش به آمریکا اولین مسلمانی بود که جایزه کمیته آمریکایی یهودیان به وی اهدا را گرفت.
بیشتر بخوانید: دو هفته طولانی/ آرای کاندیدای سوم ترکیه به صندوق چه کسی سرازیر می‌شود؟
اردوغان در جایگاه ریاست جمهوری
از آنجایی که نظام حزب عدالت و توسعه به اردوغان اجازه نمی‌داد بیش از سه دوره قدرت را در اختیار داشته باشد، وی قصد داشت تا به عنوان رئیس جمهور به حکومت ادامه دهد و اول ژوئیه حزب عدالت و توسعه وی را نامزد این سمت کرد.
نخستین انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه در ۱۹ مرداد ۱۳۹۳، ۱۰ اوت ۲۰۱۴ میلادی برگزار شد و تا پیش از این رئیس‌جمهور را مجلس برمی‌گزید و رجب طیب اردوغان در نخستین انتخابات ریاست جمهوری ترکیه، با اکثریت آرا پیروز شد. اردوغان در انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه ۲۰۱۴ موفق شد با شکست‌دادن رقبایش، به عنوان نخستین رئیس‌جمهور این کشور با رای مستقیم مردم انتخاب شود. وی در رقابت‌های انتخاباتی‌اش همواره وعده داده بود که قصد دارد سِمت ریاست‌جمهوری را در ترکیه، از یک سمت تشریفاتی و میانجی منازعات سیاستمداران حکومتی، به یک سمت کلیدی و تأثیرگذار تبدیل کند. رجب طیب اردوغان با کسب نزدیک ۵۳ درصد آراء در انتخابات سراسری ترکیه ۲۰۱۸ به عنوان اولین رئیس‌جمهور نظام ریاستی ترکیه برای یک دوره پنج ساله دیگر انتخاب شد.
انتخابات ترکیه ۲۰۲۳
اردوغان؛ رقیب قلیچداراوغلو
رجب طیب اردوغان که خودش را برای سومین دوره ریاست جمهوری با کمال قلیچداراوغلو در حال رقابت است. او در دور اول فقط چند دهم درصد برای ماندن در کاخ آک سارای کم آورد تا منتظر ۲۸ ماه می باشد، بلکه قلیچ دار اوغلو را به خانه بفرستد و خودش بار دیگر در دفتر ریاست جمهوری مستقر شود. در این میان آنچه اهمیت دارد این است که آرای هر یک از کاندیداهای دیگر از جمله سینان اوغان و محرم اینچه به سبد چه کسی ریخته می‌شود و آیا اردوغان بعد از سال‌ها تکیه زدن بر مسند ریاست جمهوری بالاخره کنار می‌رود یا خیر.
تصاویری از انتخابات ترکیه ۲۰۲۳
اردوغان و آزادی بیان
یکی از چالش‌های مهم اردوغان به عنوان رئیس جمهوری تجربه کرد، متهم شدن به نقض آزادی بیان و حقوق بشر بود. به طوریکه در طی دوران ریاست‌جمهوری اردوغان از ۲۳۰ نفر به جرم توهین به ریاست‌جمهوری شکایت شد. این موضوع باعث ابراز نگرانی فعالان حقوق بشر پیرامون آزادی بیان در ترکیه شد. اندکی پس از کودتای ۲۰۱۵، موجی از بازداشت و پاک‌سازی در عرصه‌های مختلف فرهنگی به‌راه می‌اُفتد. اردوغان دو کاریکاتوریست را به دادگاه می‌کشاند. چون در کاریکاتوری که «بهدیر باروتر» و «اُزر آیدوگان» کشیده بودند و در ماه اوت همان سال تصویر روی جلد مجله «پنگوئن» چاپ می‌شود، او را درحالی نشان می‌دهد که با دست راست‌اش با یک کارمند دولتی دست می‌دهد درحالی‌که آن کارمند با انگشت شست و سبابه‌اش دایره‌ای را نشان می‌دهد که در ترکیه به معنای هم‌جنس‌گراییست.
کودتای ترکیه
روز‌های کودتنای ساعات اولیه ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۶ را می‌توان سخت‌ترین روز‌های سیاست مداری اردوغان دانست. در شانزدهمین روز ژوئیه ۲۰۱۶ گروهی در ارتش ترکیه علیه دولت وقت دست به کودتا زده و معابر اصلی شهر‌های بزرگ این کشور یعنی استانبول و آنکارا از جمله پل بوسفور، تلویزیون ملی ترکیه و نیز فرودگاه‌های آن را تصرف کردند. اما ساعتی بعد به درخواست دولت ترکیه، پلیس وارد عمل شده و درگیری میان نیرو‌های کودتاچی و پلیس شدت گرفت. به گفتهٔ منابع نزدیک به دولت ترکیه به دنبال حضور حامیان رجب طیب اردوغان، کودتای ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۶ ناکام ماند.
فساد اطرافیان اردوغان
به گزارش رویداد۲۴ دسامبر ۲۰۱۳ پلیس جرایم سازمان‌یافته ترکیه در عملیاتی، حدود ۵۰ نفر از نزدیکان اردوغان را به اتهام فساد مالی، رشوه و پولشویی بازداشت کرد تا در آستانه انتخابات ۲۰۱۳ که رجب طیب اردوغان برای ریاست جمهوری آماده می‌شد، چالشی جدی را پیش روی خود ببیند. اردوغان در اولین واکنش، هواداران گولن را که در سیستم قضایی و پلیس این کشور نفوذ داشتند به توطئه در آستانه انتخابات این کشور، متهم کرد. پس از این بود که خانه‌تکانی اردوغان در پلیس و دستگاه قضایی این کشور آغاز شد. وی با تشکیل شورای عالی قضایی و رسیدگی به اتفاقات رخ داده، نزدیک به ۳۰۰ قاضی و دادستان را از سمت خود برکنار کرد. وی به سراغ پلیس و حتی محافظان خود نیز رفت و ۲۳ نفر را برکنار کرد. بیش از ۱۲۰ نیروی پلیس ترکیه نیز برکنار شدند.
اردوغان و زنان
رجب طیب اردوغان با وجود نگاه‌های رادیکال اسلام گرا‌های ترکیه، زن و مرد را دارای حقوق یکسانی می‌داند. او در این رابطه گفته است: «گاهی اینجا می‌گویند زن و مرد برابر هستند، ولی برابری میان زنان و برابری میان مردان توصیف درست‌تری است» با این وجود او با گفتن اینکه «مادر بودن عالی‌ترین جایگاه است. شما نمی‌توانید این را برای فمینیست‌ها توضیح دهید. آن‌ها مادر بودن را قبول نمی‌کنند و چنین دغدغه‌ای ندارند» با واکنش فعالان حقوق زنان در ترکیه روبه رو شود.
تبدیل مجدد ایاصوفیه به مسجد
«ایاصوفیه مسجد است و نمی‌توان این مکان مقدس را موزه دانست» رجب طیب اردوغات در اوایل ژوئیه ۲۰۲۰ از دیوان کشور ترکیه خواست تا تصمیم کابینه در سال ۱۹۳۴ برای تبدیل ایاصوفیه به موزه را لغو کند و با انجام این کار اردوغان طی حکمی ایاصوفیه را مجدداً مسجد اعلام کرد.
جنجال اردوغان با شعرخوانی
اردوغان که با ایران سیاست کج‌دار و مریزی دارد، در روز ۱۰ دسامبر ۲۰۱۹ در خلال سفر به باکو برای شرکت در رژه پیروزی به مناسبت پیروزی جمهوری آذربایجان در جنگ ناگورا قره‌باغ، بخش‌هایی از یک شعر جنجالی را خواند که این امر موجب تنش با ایران شد.
