اسدالله اسدی کیست؟

رویداد۲۴ سعید شمس: اسدالله اسدی دیپلمات ایرانی که که از سال ۲۰۱۴ در وین مستقر بود، اولین روز از ژوئیه ۲۰۱۸ در ایالت بایرن آلمان بازداشت شده بود، بالاخره بعد از ۴ سال با نتیجه دادن تحرکات و رایزنی‌های دیپلماتیک آزاد شد.

اسدالله اسدی کیست؟

اسدالله اسدی دیپلمات ۵۲ ساله ایرانی فعال در سفارت ایران در کشور اتریش بود که در جریان سفر خانوادگی با اتهام مشارکت در علمیات بمب‌گذاری علیه گردهمایی سازمان مجاهدین خلق باز داشت شد و در ۲۷ نوامبر ۲۰۲۰ به اتهامی که از سوی بلژیک «طرح عملیات تروریستی در اروپا» خوانده شد، در دادگاه انتورپ بلژیک به همراه سه متهم دیگر به نام‌های مهرداد عارفانی، امیر سعدونی و نسیمه نعامی محاکمه شد که گفته می‌شود مهراد عارفانی سابقه همکاری با سازمان مجاهدین را داشته و در این عملیات شرکت داشته است. 

پنج‌شنبه ۱۶ بهمن ۱۳۹۹ دادگاه کیفری آنتورپ، با رد مصونیت دیپلماتیک اسدالله اسدی، وی را به بیست سال زندان محکوم کرد. در روز ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ بیست سال زندان اسدالله اسدی تأیید شد و وی در آن زمان اعلام کرد که قصد فرجام‌خواهی ندارد و دوران محکومیتش را خواهد گذراند. او علت عدم فرجام‌خواهی‌اش را تمرد دادگاه از مسأله مصونیت دیپلماتیک خود عنوان کرد. اگرچه دادگاه بلژیک گفته بود که وی در کشوری که مسئولیت دیپلماتیک دارد مصونیت داشته؛ حال آنکه اسدی در آلمان بازداشت شده است. همچنین دادگاه تجدیدنظر در شهر آنتورپ بلژیک در ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ حکم نهایی همدستان اسدالله اسدی را تأیید کرد.

 اتهام اسدالله اسدی چه بود؟

این بازداشت همچنین در رسانه‌های اتریشی به طور گسترده مطرح شد. سایت روزنامه کرون در اتریش، در حاشیه گزارش سفر حسن روحانی به وین نوشت که دولت اتریش ظرف مدت ۴۸ ساعت مصونیت دیپلماتیک اسدالله الف. را لغو می‌کند.ه

مچنین سایت روزنامه اتریشی Kleine Zeitung مدعی شده بود که دیپلمات بازداشت شده که از سال ۲۰۱۴ در وین مستقر است، از قرار «طراح» این بمب‌گذاری بوده و در سفر به لوکزامبورگ، مواد منفجره را در اختیار یک زوج ایرانی قرار داده و از آن‌ها خواسته‌است که آن را در گردهمایی پاریس سازمان مجاهدین منفجر کنند.

این سایت در ادامه مدعی شده بود «بنابر گفته یک مقام رسمی غربی، اسناد حاکی از آن است که آقای اسدی درگیر این طرح لورفته برای بمب گذاری در پاریس بوده است، ولی غربی‌ها نمی‌دانند که آیا مقامات ارشد ایرانی هم در جریان این موضوع بوده اند یا خیر»

سفر روحانی به اروپا در زمان بازداشت اسدالله اسدی

اینکه سرویس اطلاعاتی بدون لحاظ سفر حسن روحانی رئیس جمهور وقت ایران یکی از دیپلمات‌های ایرانی را دستگیر و بازداشت کردند، موضوعی قابل تامل بود که بازتاب جهانی با واکنش‌های متفاوت در پی داشت. محمد جواد ظریف وزیر وقت خارجه وقت ایران در توئیتربه بازداشت شائبه برانگیز اسدالله اسدی واکنش نشان داد و نوشته بود: «چقدر تعجب‌برانگیز است که هم‌زمان با سفر ما به همراه رئیس‌جمهوری ایران به اروپا، عملیات ادعایی ایران مطرح و یک نفر بازداشت شده‌است. ایران به صراحت خشونت و تروریسم را در همه جا محکوم می‌کند و آماده است تا به تمام نگرانی‌ها در این زمینه پاسخ دهد.» 

بیشتر بخوانید: علی اکبر احمدیان دبیر شورای عالی امنیت ملی کیست؟

نظر مقام اروپایی درباره اتهام اسدی 

در زمان بازداشت اسدالله اسدی یک مقام اروپایی مدعی شده بود که «کشف عملیات و پرونده مشترک پلیس امنیت اتریش، بلژیک، فرانسه، آلمان و لوکزامبورگ، بر مبنای اطلاعاتی بود که موساد در اختیارشان گذاشته بود. آن‌ها می‌دانستند که اسدالله اسدی قرار است یک دستگاه انفجاری را به دست چند عامل در اروپا برساند»

این مقام اروپایی در ادامه مدعی شده بود: «سرویس‌های امنیتی اتریش، اسدی را با دقت زیر نظر گرفتند. آن‌ها اطلاعاتی دریافت کردند که اسدی می‌خواهد هنگام بازگشت از تهران به وین با پرواز ۸۷۲ هواپیمایی اتریش در ماه ژوئن بسته بمب را با کیف دستی‌اش حمل کند.» البته این ادعا از سوی سخنگوی شرکت هواپیمایی اتریش، به دلیل ارائه جزئیات نادرست غیرقابل قبول دانسته شد و به همین دلیل دادگاهی در شهر برلین آلمان روز دوشنبه ۹ اکتبر ۲۰۱۸ بعد از گذشت سه ماه از دستگیری اسدالله اسدی، اجازه بازگشت او به بلژیک را صادر کرد.

دادگاه اسدی در بلژیک

به گزارش رویداد۲۴ نخستین جلسه دادگاه اسدی در مرداد ۱۳۹۹ برگزار شد که اسدالله اسدی در جلسات دادگاه و هنگام اعلام رأی قضات حضور نداشت. اسدی با طرح این موضوع که «این دادگاه را به رسمیت نمی‌شناسد، زیرا او از مصونیت دیپلماتیک برخوردار است»، در دادگاه حاضر نشد. با این توضیح که دادگاه نیز در پاسخ با طرح این موضوع که «مصونیت اسدی محدود به کشور محل ماموریت وی یعنی اتریش است، و او در آلمان و خارج از حوزه ماموریت دیپلماتیک خود بازداشت شده است» ادعای اسدی درباره مصونیت سیاسی را رد کرد.

حکم دادگاه کیفری آنتورپ برای اسدی

دادگاه کیفری آنتورپ در ۱۶ بهمن ۱۳۹۹ با رد مصونیت دیپلماتیک اسدالله اسدی، وی را به اتهام تلاش برای بمب‌گذاری در گردهمایی مجاهدین خلق در شهر ویلپنت فرانسه در ژوئن سال ۲۰۱۸ به بیست سال زندان محکوم کرد که اسدی به این حکم اینطور واکنش نشان داد: «فرجام خواهی نخواهم کرد و ۲۰ سال در زندان خواهم ماند»

شاکیان پرونده اسدی

۲۰ شخصیتی که در ۲۰۱۸ از مهمانان گردهمایی ویلپنت بودند، به‌عنوان شاکی خصوصی در این پرونده حضور دارند و وکالت آنان در جریان دادگاه را وکلای بلژیکی ژرژ-هانری بوتیه Georges-Henri Beauthier و ریک وانرویسل Rik Vanreusel و همچنین وکیل فرانسوی ویلیام بوردون بر عهده داشت. همچنین اینگرید بتانکورسیاستمدار فرانسوی- کلمبیایی از جمله شاکیان خصوصی اسدی بوده است. 

تبادل زندانی با بلژیک

لایحهٔ بین دولت ایران و دولت بلژیک در هفته اول ژوئیهٔ ۲۰۲۲ به پارلمان کشور بلژیک ارائه شد که برای قانونی کردن مبادله زندانیان با ایران است و فوریت آن به تصویب رسید. این لایحه برای آزادی اسدالله اسدی دیپلمات ایرانی، مورد توجه بود. اما روز جمعه ۲۲ ژوئیهٔ ۲۰۲۲ قضات دادگاهی در بروکسل به درخواست مخالفان لایحه مبادله زندانیان این کشور با تهران، جلوی تحویل اسدالله اسدی به تهران را گرفته و با فرض «احتمال زیرپاگذاشته شدن حقوق شاکیان پرونده» انتقال اسدالله اسدی، دیپلمات جمهوری اسلامی به ایران و هر کشور ثالث دیگری را، تا اطلاع ثانوی، ممنوع اعلام کرد. همچنین جمعی از قانون‌گذاران آمریکایی روز سه‌شنبه ۵ ژوئیه ۲۰۲۲ از هر دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات با امضای نامه‌ای به نخست‌وزیر بلژیک، مخالفت خود را نسبت به تصویب لایحه در دست بررسی پارلمان آن کشور که مبادله زندانیان با ایران را تسهیل می‌کند، ابراز کردند با این حال در نهایت جمهوری اسلامی ایران توانست مجوز استرداد اسدالله اسدی را درازای پس دادن دو شهروند بلژیکی که در ایران زندانی بودند، دریافت کند. 

بازگشت اسدی به تهران

ظهر پنجم خرداد خبرگزاری تسنیم خبر از افرادی اسدالله اسدی داد و ناصر کنعانی گفت:  اسدالله اسدی تا ساعتی دیگر به ایران باز می‌گردد. و همین هم شد. اسدی پنجم خرداد به تهران بازگشت و تصاویری از او منتشر شد.د

در واقع این تبادل زندانی با همکاری عمان صورت گرفته و اسدی بعد از چهار سال زندان به ایران باز گشت.