چرا اسرائیل نگران عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای است؟

رویداد۲۴ رسانه‌های اسرائیلی در پیوستن رسمی ایران به سازمان همکاری شانگهای (SCO)، را موجب نگرانی جهان غرب خوانده‌اند چون نگران پیامد روابط نظامی رو به رشد ایران با روسیه و چین هستند.

در تفسیر نگرانی اسرائیلی‌ها از عضویت ایران در سازمان شانگهای نباید یک اصل را فراموش کرد آن تلاش رسانه‌های اسرائیل برای تشویق اروپا به استفاده از مکانیزم ماشه قبل از لغو تحریم‌های موشکی سازمان ملل بر اساس زمان بندی برجام است.

با همه اینها، استدلال اسرائیلی‌ها در مورد نگرانی‌ها از عضویت ایران در این سازمان قابل توجه است. در میان رسانه‌های اسرائیلی، اورشلیم‌پست گزارش مفصلی درباره نگرانی این رژیم از عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای است.

اورشلیم پست نوشته «عضویت ایران در شانگهای دستان این کشور را برای تجارت علنی تسلیحات با روسیه و چین و سایر کشور‌های سازمان همکاری شانگهای باز خواهد کرد که نتیجه آن گسترش نفوذ ایران در منطقه است. غرب باید به دقت پیامد‌های این توسعه استراتژیک مهم را در نظر بگیرد.»

عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای را یک دستاورد مهم سیاست خارجی برای جمهوری اسلامی است. این اولین بار است که جمهوری اسلامی از زمان تأسیس در سال ۱۹۷۹ به یک پیمان منطقه‌ای می‌پیوندد.

جمهوری اسلامی سال‌هاست که به دنبال عضویت کامل در سازمان همکاری شانگهای بوده است و در نشست سال ۲۰۲۱ این سازمان در قزاقستان تصمیم بر این شد که ایران به عنوان عضو دائمی پذیرفته شود و در نهایت این اتفاق در چهارم جولای ۲۰۲۳ نهایی شد.

بیشتر بخوانید: آیا سفر رئیسی به چین، اتفاق خاصی برای ایران رقم خواهد زد؟

عضویت ایران در شانگهای این کشور را از انزوای اقتصادی و دیپلماتیک خارج می‌کند. در واقع، عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای نشان می‌دهد که سایر کشور‌های عضو نیز برای تعامل با این کشور آماده هستند.

هدف جمهوری اسلامی، استفاده از سازمان همکاری شانگهای به عنوان ابزاری برای جایگزینی دلار آمریکا در تجارت جهانی و دور زدن تحریم‌های یکجانبه ایالات متحده است. برای این منظور، ایران پیشنهاد ایجاد یک ارز جدید برای معامله با چین، روسیه و سایر اعضای سازمان همکاری شانگهای را مطرح کرده است.

اگرچه چنین طرحی بعید است به این زودی به حاکمیت دلار پایان دهد اما در صورت تحقق، تجارت بین ایران و سایر کشور‌های سازمان همکاری شانگهای را تسهیل می‌کند و نیاز به دلار آمریکا را از بین می‌برد.

آنچه نگرانی بیشتری را ایجاد می‌کند، قصد جمهوری اسلامی در کنار روسیه و چین برای استفاده از سازمان همکاری شانگهای به عنوان سکویی برای کاهش نفوذ نظامی غرب و به چالش کشیدن قدرت نظامی آمریکا و اروپا است. خبرگزاری ایرنا با قاطعیت این جنبه را از عناصر مهم عضویت در سازمان همکاری شانگهای دانسته و گفته «چهار دهه تلاش مستمر غرب، آمریکا و رژیم صهیونیستی برای منزوی کردن ایران با عضویت تهران در سازمان همکاری شانگهای باطل شده است.»

با توجه به این موضوع، ائتلاف نظامی موجود بین ایران و برخی از اعضای سازمان همکاری شانگهای قابل توجه است. سطح همکاری نظامی ایران و روسیه در حال حاضر رو به افزایش است.

از سال ۲۰۱۰ دو کشور ۹ رزمایش نظامی مشترک انجام داده‌اند. این دو کشور پس از حمله پوتین به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ یک اتحاد استراتژیک جدید و بی‌سابقه ایجاد کردند. ایران صد‌ها پهپاد شناسایی و هواپیمای بدون سرنشین مهاجر-۶ و کامیکازه شاهد-۱۳۶ را به روسیه داده تا علیه غیر نظامیان و زیرساخت‌های حیاتی در اوکراین مورد استفاده قرار دهد. بنا بر گزارش‌ها، مستشاران نظامی ایرانی در میدان نبرد اوکراین مستقر شده‌اند تا نیرو‌های روسی را در مورد نحوه استفاده از پهپاد‌های ایرانی آموزش دهند.

ایران همچنین توپخانه و گلوله‌های تانک به روسیه ارسال کرده و مهمات و زره ارتش روسیه را تامین کرده است. ایران موافقت کرده که به روسیه در ساخت هواپیما‌های بدون سرنشین کمک کند. پیش‌بینی می‌شود که جمهوری اسلامی ایران موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد از جمله فاتح-۱۱۰ و ذوالفقار را پس از پایان ممنوعیت‌های سازمان ملل در اکتبر امسال به روسیه منتقل کند.

روسیه در ازای آن هواپیما‌های جنگنده پیشرفته، بالگرد‌های تهاجمی، رادار، هواپیما‌های آموزشی رزمی و سامانه‌های پدافند هوایی را در اختیار جمهوری اسلامی قرار می‌دهد. خلبانان ایرانی از بهار ۲۰۲۲ تحت آموزش سوخو ۳۵ روسیه قرار گرفته‌اند. Su-۳۵، قدرت نیروی هوایی ایران را نسبت به همسایگان منطقه‌ای خود به طور قابل توجهی تقویت می‌کند.

سطح همکاری‌های نظامی ایران و چین نیز نگران‌کننده است. در مارس ۲۰۲۱، ایران و چین یک توافقنامه همکاری ۲۵ ساله امضا کردند و متعهد شدند روابط نظامی را از طریق آموزش و رزمایش‌های مشترک، تحقیقات مشترک و توسعه تسلیحات تقویت کنند. همزمان با روسیه، چین و ایران رزمایش دریایی مشترکی را در اقیانوس هند انجام دادند و بر گسترش همکاری‌ها در زمینه امنیت دریایی و بهبود همکاری‌های دفاعی راهبردی توافق کردند.

همکاری نزدیک نظامی بین کشور‌ها پیامد‌های عمده‌ای برای تسلط ایالات متحده بر خلیج فارس و گستره وسیعی از اقیانوس هند دارد. چین و ایران در حال کار بر روی یک قرارداد بزرگ تسلیحاتی‌اند که همزمان با پایان محدودیت‌های تسلیحاتی شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران قرار است منعقد شود.

علاوه بر این، شرکت‌ها و افراد چینی در زمینه قطعات و مواد با کاربرد دوگانه به ایران کمک می‌کنند. شرکت‌های چینی به ایران در خرید قطعاتی که برای توسعه موشک ICBM استفاده می‌شود، کمک کرده‌اند.

شرکت‌هایی در هنگ‌کنگ مسئول خرید غیرقانونی کالا‌های دو منظوره برای پایگاه‌های دفاعی-صنعتی ایران‌اند. در آوریل ۲۰۲۳، گزارش‌هایی درباره تلاش ایران برای خرید مقادیر زیادی پرکلرات آمونیوم از چین منتشر شد. این ماده به عنوان اکسید کننده در سوخت موشک جامد استفاده می‌شود و نقض آشکار تحریم‌های ایالات متحده است.

عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای منجر به گسترش همکاری نظامی این کشور با هند نیز خواهد شد. دو کشور که در حال حاضر در تلاش هستند تا همکاری نظامی دوجانبه را به حوزه‌های جدیدی گسترش دهند که شامل رزمایش‌های دریایی مشترک و تجارت تسلیحات می‌شود.

اهمیت ژئوپلیتیک سازمان همکاری شانگهای در پی تهاجم روسیه به اوکراین و تقویت موضع روسیه و چین در سازمان در حال افزایش است. با اضافه شدن ایران به سازمان شانگهای به عنوان نیرویی علیه آمریکا و اروپا، این سازمان به یک تهدید بالقوه برای غرب تبدیل خواهد شد.

برای مقابله با اهداف جمهوری اسلامی از طریق سازمان همکاری شانگهای، حفظ تحریم‌های اقتصادی علیه این کشور از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا بسیار مهم است.

علاوه بر این، برای جلوگیری از تبدیل شدن آن به یک نیروی نظامی قدرتمند علیه غرب، ایالات متحده باید تحریم تسلیحاتی ایران را مجددا اعمال کند. این هدف می‌تواند با استناد به مکانیسم اسنپ‌بک در قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد محقق شود.