مهاجری: اگر شورای نگهبان نظارت استصوابی را بردارد، هیچ اتفاق منفی رخ نمی دهد
رویداد۲۴ محمد مهاجری، درباره فعالیت انتخاباتی جریان میانه‌رو احتمال تشکیل برخی ائتلاف‌ها از جمله میان نیرو‌های نزدیک به حسن روحانی و علی لاریجانی را رد نمی‌کند و می‌گوید: ممکن است بخشی از سیستم سیاسی به دنبال آن باشد که ۴۰ تا ۵۰ نفر از چهره‌های معتدل را تایید و فضایی را ایجاد کنند که همین تعداد هم به کرسی مجلس دست پیدا کنند. اگر این اتفاق بیفتد به نسبت وضعیت فعلی اتفاق مثبتی خواهد بود.
بخش‌هایی از گفتگو با محمد مهاجری را می‌توانید در ادامه بخوانید.
بیشتر از دو سال است که علاوه بر مجلس دولت هم در اختیار «ما اصولگراها» است؛ چه ارزیابی از عملکرد دولت و مجلس دارید؟
محمد مهاجری: عملکرد دولت و مجلس را باید جداگانه بررسی کرد. در مورد عملکرد دولت به نظرم با ظرفیتی که در این دولت وجود دارد عملکردشان خیلی هم خوب است!
با این وزرا و این کابینه آنچه که از عملکرد آن‌ها می‌بینیم واقعا شاهکار است. اما به نسبت وعده‌هایی که آقای رئیس‌جمهور داده و انتظاراتی که در جامعه وجود دارد حتی نمره‌ی ده هم نمی‌شود به دولت داد.
به خصوص اینکه دولت در دو سال گذشته دو موضوع را هیچ‌وقت فراموش نمی‌کند؛ آن‌ها هنوز فکر می‌کنند با حمله به دولت قبل و ناسزا گفتن به آن دولت مشکلات موجود را می‌توانند حل کنند.
دوم اینکه تصورشان این است، اگر وعده‌هایی که دادند را با رنگ و لعاب مختلف ارائه دهند مردم یادشان می‌رود که چه مواردی در شعار‌های انتخاباتی مطرح شده بود.
اما در مورد مجلس به نظرم فضا متفاوت است. مجلس با وجود همه‌ی ویژگی‌های مثبتی که ممکن است برای آن عنوان شود، اما در حوزه‌ی نظارت بر دولت بسیار بسیار ضعیف است. البته شاید در مجلس هم معتقد باشند به دلیل فشار‌های سیاسی به موضوع نظارت خیلی ورود نکردند، اما انصافا در برخی موارد ورود کردند و موفق هم بودند. در مواردی مثل استیضیاح وزیر آموزش و پرورش یا فشار به دولت برای تغییر معاون سیاسی وزیر کشور عملکردشان نتیجه داد، اما ضرورت دارد که در این «دولت ضعیف» یک «مجلس قوی» نظارت کند که متاسفانه این اتفاق رخ نداده است.
در انتخابات مجلس موقعیت تشکیل این «مجلس قوی» وجود دارد؟ افقی برای تغییر رویکرد مجلس هست؟
مهاجری: «مجلس قوی» که از آسمان نازل نمی‌شود؛ چنین مجلسی نتیجه‌ی رقابت جدی و حضور سلیقه‌های مختلف سیاسی در انتخابات است. تاکنون هیچ اتفاقی که نشان دهد قرار است با مشارکت گسترده‌ای که منجر به تشکیل مجلس قوی روبرو باشیم دیده نمی‌شود. در نتیجه باید بیینم که رویکرد شورای نگهبان در بررسی صلاحیت‌ها چه خواهد بود.
اگر مشارکت در این دوره‌ی انتخابات مجلس فقط ۵ درصد هم بیش از انتخابات قبلی مجلس باشد یک پیروزی بزرگ است و باید آن را جشن گرفت! به دلیل اینکه عملکرد دولت سیزدهم ضد اعتماد مردم بوده و هیچ انگیزه‌ای برای اینکه مردم در انتخابات شرکت کنند ایجاد نکرده است.
آیا عملکرد دولت را در میزان مشارکت در انتخابات موثرتر می‌دانید؟ بعضی معتقدند که اگر شورای نگهبان بازتر عمل کند، دولت با هر نوع عملکردی تاثیری بر کاهش یا افزایش مشارکت ندارد.
مهاجری: در دو سال گذشته اعتماد بخشی از مردم به دلیل عملکرد دولت از دست رفته است؛ البته که در کنار آن عملکرد شورای نگهبان هم در بازگشت اعتماد و مشارکت مردم تاثیر خواهد داشت، اما در حد انقلاب بزرگی برای مشارکت نیست. به همین دلیل در چنین شرایطی اگر پنجاه درصد مشارکت داشته باشیم باید خدا را شکر کنیم.
به نظر می‌آید هر چه به پیش آمده‌ایم مجلس یکدستی ابتدایی خودش را از دست داده و طیف نزدیک به آقای قالیباف و نمایندگان جبهه پایداری در برابر هم قرار گرفته‌اند. آیا این تقابل در انتخابات هم ادامه‌دار خواهد بود؟
مهاجری: هر چه به انتخابات نزدیک‌تر شویم نمایندگان مجلس به منتقد دولت تبدیل می‌شوند و این برای بخشی از نمایندگان حربه‌ی تبلیغاتی است. این روند که در سال پایانی مجلس نمایندگان فعلی به نقد دولت بپردازند همواره بوده است. آن‌ها به دنبال این هستند که بتوانند با استفاده از برگ برنده‌ی «انتقاد از دولت» رای مردم را در حوزه‌های انتخابیه‌ی خود را به دست بیاورند.
اینکه می‌گویید دو قطبی به وجود آمده درست است، اما بخش قابل توجهی از آن کار تبلیغاتی‌ست. البته در کنار این موضوع، جریان آقای قالیباف به دنبال یک وزن‌کشی سیاسی جدی در عرصه‌ی انتخابات مجلس است.
از آن طرف هم جبهه پایداری است که مدافع صریح خالص سازی در کشور محسوب می‌شود و هر چه که در توانش باشد انجام می‌دهد تا از ظرفیت سبد رای قالیباف هم به آرا خود اضافه کند.
آیا امکان تشکیل ائتلافی میان طیف نزدیک به قالیباف و کسانی که از آن‌ها با عنوان «مستقل» و «میانه‌رو» یاد می‌شود وجود دارد؟
مهاجری: اگر معتدلین و اصلاح‌طلبان مشارکت نکنند و قالیباف اکثریت را هم به دست نیاورد باز هم در مجلس و با لابی‌های سیاسی ریاست مجلس را خواهد داشت.
تشکیل ائتلاف چطور؟
مهاجری: فکر می‌کنم چنین ائتلافی خیلی تاثیرگذار نباشد. جریان نزدیک به قالیباف ائتلاف با پایداری را به ائتلاف با مستفلین ترجیح می‌دهد. او در دوره‌ی قبل هم همین کار ارکرد و با پایداری‌ها به یک لیست رسیدند.
با توجه به خطراتی که حضور تندرو‌ها برای کشور دارد هم فکر می‌کنید هم‌چنان همان نظر را داشته باشند؟
مهاجری: در حال حاضر جبهه پایداری از ظرفیت دولت رئیسی برخوردار است و می‌توان گفت دولت فعلی مدافع کامل و مطلق جریان پایداری است. به همین دلیل هم آن‌ها در فضای جریان اصولگرا تقویت شده‌اند. قاعدتا آقای قالیباف نمی‌تواند به جنگ کسانی برود که ممکن است وضعیت او را تضعیف کنند؛ بنابراین بعید نمی‌دانم که حتی او به ائتلاف با جبهه پایداری هم فکر کند.
بر اساس شنیده‌ها مهرداد بذرپاش برای انتخابات بسیار فعال است. در مورد نقش او و ارتباطش با جبهه پایداری چه تحلیلی دارید؟
مهاجری: بنا بر اطلاعاتی که دارم خلاف این موضوع ادعا می‌شود، اما جریان شریان اختلاف جدی با پایداری‌ها ندارد. اگر اختلافی داشته باشند هم در اعتقادات و مواضع سیاسی نیست و در چیدمان افراد است. اختلاف‌شان در همین حد است و «شریان» را دارای استقلال فکری منسجم که بتواند درمقابل دیگر گروه‌ها قد علم کند نمی‌دانم.
علاوه بر طیف نزدیک به قالیباف، شریان و پایداری در جریان اصولگرا لاریجانی و جریان نزدیک به او هم هستند که آن‌ها هم بعد از سال ۱۴۰۰ تقریبا غیرفعال شده‌اند. آیا امکان فعال شدن آن‌ها در انتخابات وجود دارد؟
مهاجری: قضاوت در این باره زود است، اما در ابتدا باید دید که آن‌ها از فیلتر تایید صلاحیت گذر خواهند کرد و بعد از آن دارای انسجام خواهند بود؟
از نگاه برخی تحلیلگران اگر افرادی مثل لاریجانی و روحانی و دیگران بخواهند مستقل فعالیت کنند امکان پیروزی‌شان اندک و شاید نشدنی خواهد بود.
مهاجری: وقتی انتخابات کم رمق باشد ائتلاف یکی از روش‌هایی است که می‌تواند وزن نیرو‌های سیاسی را ارتقا و ضریب دهد. اطلاعاتی ندارم که این افراد می‌خواهند به شکل فردی وارد انتخابات شوند یا ائتلافی، ولی احتمال اینکه وارد فرآیند ائتلافی شوند را مردود نمی‌دانم.
علاوه بر انتخابات مجلس شورای اسلامی، انتخابات مجلس خبرگان را هم در پیش رو داریم. با وجود اینکه برخی بر این باور هستند که این دوره‌ی مجلس خبرگان رهبری اهمیت ویژه‌ای دارد، اما ظاهرا هنوز آنقدر‌ها هم جدی گرفته نمی‌شود. با این وجود هنگامی که حسن روحانی ثبت نام کرد صحبت‌هایی داشت که ظاهرا جدی‌تر از صرفا یک کاندیدا وارد شده است. تحلیل شما از نحوه‌ی حضور روحانی در انتخابات مجلس خبرگان چیست؟
مهاجری: انتخابات مجلس خبرگان همیشه از یک سکون نسبی نسبت به دیگر انتخابات‌ها برخوردار است. تنها در انتخابات دوره‌ی گذشته فضا تا حدودی ملتهب‌تر بود.
در آن دوره جریان آقای هاشمی یک لیست مستقل ارائه کرد که البته با لیست جامعه مدرسین و دیگران هم اشتراکاتی داشت. در آن مقطع ردصلاحیت‌های افراد مطرح هم باعث شد که آقای هاشمی توانست بر آن فضای سیاسی آن دوره مسلط شود.
اما در دوره‌های گذشته و همینطور این دوره‌ی انتخابات مجلس خبرگان فضای بسیار آرامی بوده و خواهد بود. حتی با وجود بحث‌هایی که روحانی مطرح کرده است به هیچ وجه شاهد اتفاقاتی که در انتخابات مجلس و ریاست جمهوری رخ می‌دهد در انتخابات خبرگان نخواهیم بود.
البته که ممکن است آقای روحانی و افرادی که با ایشان همگرایی دارند و چه بسا در لیست‌های سنتی خبرگان حضور نداشته باشند فعال شوند و همین باعث شود رقابت داغ‌تری شکل بگیرد، ولی تصور نمی‌کنم که فضای انتخابات خبرگان مثل هشت سال پیش شدید و پر التهاب شود.
فکر می‌کنید روحانی ظرفیتی همچون هاشمی برای چنان نقش‌آفرینی ندارد؟
مهاجری: ظرفیت انتخابات مجلس خبرگان و شرایط سیاسی کشور متفاوت است، ضمن اینکه وزن سیاسی آقای هاشمی هم از آقای روحانی بیشتر بود.
رهبری در ماه‌های اخیر چند بار بر برگزاری انتخاباتی پرشور و رقابتی تاکید داشته‌اند. آیا نظر اعضای شورای نگهبان با توجه به عملکردی که در موضوعی بررسی صلاحیت‌ها در دو انتخابات اخیر داشته‌اند با ایشان متفاوت است؟
درباره‌ی دیداری که اخیرا اعضای شورای نگهبان با رهبری داشتند فقط تاکید ایشان بر پر شور بودن انتخابات رسانه‌ای شد که کاملا معنادار بود. معنای آن، این است که شورای نگهبان در روش‌های قبلی خود تجدید نظر کند. آقای طحان‌نظیف، سخنگوی شورای نگهبان پس از این دیدار جمله‌ای گفت که البته خیلی به آن توجه نشد. او گفت شورای نگهبان پیرو بیانات رهبری در چارچوب قانون عمل خواهد کرد.
مگر وقتی رهبری درباره‌ی پر شور شدن انتخابات سخن گفتند منظورشان خارج از چارچوب قانونی بود؟! این نوع تخصیص زدن بر فرمایش رهبری نشان می‌داد از همین حالا سخنگوی شورای نگهبان در حال باز کردن معبری است برای اینکه دیدگاه رهبری آنطور که باید و شاید محقق نشود.
اگر به ادبیات رهبری درباره‌ی انتخابات دقت کنید در همه‌ی دوره‌های انتخابات بحث لزوم پر رشور برگزار شدن آن را داشته‌اند. جمله‌ی معروف اگر نظام را هم قبول ندارید به خاطر ایران در انتخابات شرکت کنید نشانگر دیدگاه ایشان در مورد انتخابات و لزوم پر شور و مشارکتی بودن آن است، اما جامعه‌ی سیاسی اقتضائاتی دارد که آن اقتضائات باعث می‌شود که آن آرزو آمال ایشان به اندازه‌ای که در ذهنشان هست محقق نشود
به نظر می‌آید که انتخابات را تحت تاثیر عملکرد شورای نگهبان می‌دانید.
مهاجری: این انتخابات، آزمون مهم شورای نگهبان است البته که این شورا هم تحت فشار‌های سیاسی است. بالاخره جریان تندرو به هیچ وجه تمایل ندارد شورای نگهبان فضا را مقداری باز کند. هر چند درجه که این زاویه باز شود به میزان دو تا سه برابر آن فضا برای ورود تندرو‌ها بسته خواهد شد.
شورای نگهبان به لحاظ سنتی ادعا می‌کند که قانون ملاک است، اما وقتی از قانون می‌گویند معمولا در عمل به معنای ادامه‌ی روش‌های گذشته است که آن روش معمولا انقباضی بوده است. اگر بر اثر دیدار اخیر با رهبری معظم انقلاب آن‌ها به مصلحت‌اندیشی تازه‌ای رسیده باشند فضا عوض خواهد شد.
در همین ارتباط، این را بعید نمی‌دانم که برخی جریانات سیاسی کشور برای مهندسی انتخابات (مهندسی را منفی نگیرید، وجه مثبت آن مدنظر است) برای اینکه بتوانند ژست دموکراسی بگیرند ۴۰ تا ۵۰ نفر از چهره‌های معتدل را هم تایید و فضایی را ایجاد کنند که همین تعداد هم به کرسی مجلس دست پیدا کنند. ممکن است بخشی از سیستم سیاسی به دنبال این باشد که این اتفاق بیفتد که به نسبت وضعیت فعلی اتفاق مثبتی خواهد بود.
حضور یک اقلیت پنجاه نفره در مجلس اثرگذار هم خواهد بود؟
مهاجری: به شرط اینکه افراد جاندار سیاسی باشند. مدرس هم یک نفر بود.
وضعیتی شبیه به مجلس پنجم؟
مهاجری: بله، در آن مجلس اصلاح‌طلبان در اقلیت، اما موثر بودند.
بعضی معتقدند که اگر شورای نگهبان در بررسی صلاحیت‌ها بسیار باز هم عمل کند دیگر جامعه تمایلی به شرکت در انتخابات ندارد.
مهاجری: شورای نگهبان همین را یک‌بار امتحان کند و ببیند چه می‌شود. معتقدم اگر شورای نگهبان اعلام کند که هیچ نظارتی بر انتخابات نخواهد داشت و هر کسی می‌خواهد کاندیدا شود وضعیتی بدتر از مجلس یازدهم نخواهد بود. بعضی جریان‌های سیاسی از قول شورای نگهبان می‌گویند اگر باز بگذاریم ممکن است مردم به کسی که محکومیت موارد مخدر داشته یا مانند آن هم رای دهند! مگر مردم این قدر بی دقت هستند که به هر آدمی بخواهند رای دهند؟!
بیش از ۹۵ درصد نگرانی‌های شورای نگهبان توسط مردم رفع می‌شود و به افرادی که صلاحیت ندارند رای نخواهند داد. در همین مجلس فعلی یا دوره‌های گذشته نمایندگان رد صلاحیت شدند؛ در هیچ دوره‌ای نمی‌شود گفت که شورای نگهبان صد در صد افرادی که تایید صلاحیت کرده مثبت هستند و برخی‌شان در طول دوره‌ی حضور در مجلس دچار انحرافاتی می‌شوند. اگر نظارت شورای نگهبان فضای برداشته شود هیچ اتفاق منفی رخ نخواهد داد. ده درصد خطا در مقابل گسترش مشارکت و فضای آزادی که ایجاد می‌شود قابل چشم‌پوشی است.
