برچسب تولید داخل روی موتور ۶ سیلندر تویوتا
رویداد۲۴ مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در خبری اعلام کرده است: «نخستین موتور ۶ سیلندر ایران توسط محققان یک شرکت دانش‌بنیان در پژوهشکده سامانه‌های هوشمند شهید رضایی دانشگاه صنعتی شریف ساخته و با حضور معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور رونمایی شده است.»
رئیس بنیاد ملی نخبگان نیز در مراسم رونمایی از این موتور، با اشاره به توانمندی دانش‌بنیان‌ها در طراحی، تولید و بهینه‌سازی قوای محرکه عنوان کرده است: «قوای محرکه در حجم بالا با سوخت بنزین، یکی از انواع قوای محرکه است که در بسیاری انواع خودروها، متناسب با نیاز صنایع راهبردی کشور کاربرد دارد. این یک نیاز کاملاً راهبردی است که کشور اهمیت آن را دریافته است و شرکت‌های مختلف در مسیر بومی سازی و تولید آن گام برداشته‌اند.»
وی همچنین می‌گوید: «یک شرکت دانش‌بنیان توانمند متشکل از چند متخصص و عضو هیئت علمی برترین دانشگاه‌های ایران و سراسر جهان در مسیر بومی سازی این موتور گام برداشته و امروز به موفقیتی چشم‌گیر دست یافته‌اند. بالغ بر ۴۰ نفر از برجسته‌ترین دانشگاهیان مطرح در عرصه ملی و بین‌المللی، با طرح‌ریزی یک برنامه عمیق چهار ساله در مسیر اکتساب فناوری‌های یکی از شناخته‌شده‌ترین و پرکاربردترین موتور‌های ۶ سیلندر گام برداشته و موفق شده اند نمونه بومی‌سازی شده این موتور را با کیفیتی بالا و منطبق با روزآمدترین استانداردها، طراحی، تولید و آزمون کنند.»
به گفته دهقانی «امروز توانمندی تولید موتور ۶ سیلندر بنزینی خورجینی با حجم ۴ هزار سی‌سی که موتوری راهبردی بوده و دارای کاربری‌های متنوع صنعتی، تفریحی و نظامی است، در این مجموعه دانش‌بنیان به اثبات رسید. این جریان قوی که در این شرکت و سایر شرکت‌های دانش‌بنیان به راه افتاده است، باید با قوت ادامه پیدا کند و به زودی تولید انبوه و استفاده از این تولیدات را در کاربری‌های خاص خود نظاره‌گر باشیم.»
به گزارش، معاونت علمی به عنوان ستون اصلی این شرکت، مسئولیت سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه را بر عهده دارد و همچنین در حمایت‌های دیگری که از جنبه‌های علمی انجام می‌شود مانند دسترسی به فناوری‌های پیشرفته جهانی، همراهی می‌کند. پژوهشکده فناوری‌های راهبردی شهید رضایی در دانشگاه صنعتی شریف نیز در زمینه پژوهش و کسب دانش فنی و ایجاد ارتباط بین صنعت و دانشگاه و بومی‌سازی فناوری‌های کلیدی و راهبردی فعالیت می‌کند و در این مورد، طراحی و تولید موتور ۶ سیلندر بنزینی را با توجه به نیاز‌های صنایع کشور آغاز کرده است.
در این پروژه، با استفاده از الگوبرداری از بیش از ۱۳۰ موتور بنزینی از ۱۳ سازنده معتبر جهانی، موتوری با ظرفیت ۴ هزار سی‌سی و ۶ سیلندر، برای بومی‌سازی انتخاب و پس از یک فرآیند تحقیقاتی و فناورانه چهارساله، نخستین نمونه از این موتور با هدف اثبات توانایی تولید داخلی طراحی و ساخته شده است.
در این پروژه، تخصصی‌ها توانستند به میزان ۴۵ درصد از دانش فنی مربوط به ساخت موتور را به صورت بومی ایجاد کنند و ۱۰ بخش اصلی موتور را با موفقیت کامل مهندسی معکوس کنند. از جمله اقداماتی که توسط تیم تحقیقاتی و فناوری در پروژه موتور ۶ سیلندر بنزینی خورجینی صورت گرفته است، طراحی و ساخت قطعات با دقت ۹ میکرون، شبیه‌سازی، طراحی سیستم راهگاهی و قالب‌های بلوک چدنی، طراحی ساخت محور بلوک موتور، ساخت بلوک آلومینیومی موتور خورجینی (که این امر برای اولین بار در کشور انجام شده است)، ساخت میل لنگ موتور خورجینی با استحکام تسلیم ۸۰۰ مگاپاسکال، ساخت میل بادامک موتور خورجینی و ساخت شاتون موتور خورجینی با استفاده از یکی از بهترین انواع مواد اولیه و بر پایه‌ی دانش روزآمد متالورژی.
مهندسی معکوس یا ساخت ایران؟
در این پروژه، مهندسی معکوس بر روی موتور ۱ GR-FE تویوتا، که یکی از پیشرانه‌های مشهور در صنعت خودرو است، به مدت چند سال و با سرمایه‌گذاری قابل توجهی (اطلاعات دقیق درباره میزان سرمایه‌گذاری در دسترس نیست) انجام شده است. در حالی که بسیاری از منابع آنلاین اجزای پلتفرم این موتور را در دسترس عموم قرار می‌دهند. لازم به ذکر است که مهندسی معکوس یک موتور احتراقی در واقع یک موضوع عجیب و غریب نیست و این موضوع به اندازه‌ی زیادی تبلیغ نمی‌شود. معمولاً مهندسی معکوس بیشتر بر روی تجهیزات پیچیده‌تری که توسط دانش خاصی تولید شده‌اند، انجام می‌شود و به نظر می‌رسد اجزای موتور مذکور به اندازه‌ی زیادی پیچیده نباشند که مهندسی معکوس آن چهار سال زمان ببرد.
با این حال، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بازسازی و مونتاژ این موتور را چنان در بوق و کرنا کرده که گویی یک پلتفرم جدید توسط دانشمندان این نهاد برای موتور‌های احتراقی ایجاد شده است.
پیشرانه ۶ سیلندر ۴ لیتری ۱ GR-FE تویوتا در اوایل دهه ۲۰۰۰ معرفی شده و در تنوع وسیعی از محصولات این برند استفاده شده است. این پیشرانه در خودرو‌های شاسی بلند، وانت پیکاپ و محصولات عملکردی تویوتا مورد استفاده قرار می‌گیرد. پیشرانه ۱ GR-FE به دلیل قابلیت اعتماد، دوام و عملکرد قابل توجه، شهرت دارد و نشان می‌دهد تعهد ژاپنی‌ها به پیشرفت فنی و کیفیت بالا است.
پیشرانه ۱ GR-FE به عنوان بخشی از خانواده پیشرانه‌های GR توسعه یافته است و دارای پیشرفت‌های چشم‌گیری می‌باشد، از جمله استفاده از بلوک پیشرانه آلومینیومی و طراحی میل‌سوپاپ‌های DOHC. نکته قابل توجه دیگر استفاده از سیستم زمان‌بندی متغیر سوپاپ در این پیشرانه است. این تکنولوژی باعث بهینه‌سازی زمان‌بندی باز و بسته شدن سوپاپ‌ها می‌شود و باعث بهبود پرفورمنس و کاهش مصرف سوخت می‌شود.
پیشرانه ۱ GR-FE تویوتا با نسبت تراکم حدود ۱۰ به ۱، قدرت مناسب برای خودرو‌های بزرگ و پرفورمنس را فراهم می‌کند. قدرت خروجی این پیشرانه متنوع است و به وابستگی به مدل و سال تولید متغیر است. نسخه‌های اولیه ۱ GR-FE حدود ۲۳۶ اسب بخار قدرت داشته‌اند، در حالی که خروجی آن در مدل‌های بعدی به ۲۷۰ اسب بخار رسیده است. تویوتا از این پیشرانه در محصولاتی مانند ۴ رانر، تاکوما، توندرا، اف جی کروزر و لندکروزر پرادو استفاده کرده است. همچنین در برخی مدل‌های جهانی مانند هایلوکس و فورچونر نیز از پیشرانه ۱ GR-FE استفاده شده است.
ساخت دوباره موتور ۱ GR-FE که تاکنون در خودرو‌های بسیاری استفاده شده است، نشان از ناتوانی نهاد‌های به اصطلاح دانش‌بنیان در تولید پلتفرم‌های جدید به نظر می‌رسد. به طور دیگر، مسئولان به دنبال ارائه اقداماتی در حد اعتبار شعار‌هایی که هیچ ارتباطی با عمل‌گرایی (پراگماتیسم) ندارند، هستند. در حال حاضر، تولید داخل تنها به عنوان یک برچسب برای صرف هزینه‌ها و بودجه‌های کلان در نظر گرفته می‌شود که در محصولات خارجی نمایش داده می‌شود.
مشابه خودرو‌های چندین سال قبل که به عنوان تولید داخلی با چند برابر قیمت وارد بازار شدند، احتمالاً در آینده نیز شاهد این خواهیم بود که این موتور نیز به اجبار در بسیاری از خودرو‌های نظامی و شهری استفاده شود. این در حالی است که اگر هزینه‌های مختلف بازسازی، فروش و سایر جنبه‌های مرتبط با آن را مورد بررسی قرار دهیم، بدون شک واردات این پیشرانه از شرکت مادر به صرفه‌تر بوده و موتوری که در داخل تولید شده، ناشناخته است که چگونه بهره‌برداری خواهد شد.
اصولگرایان کذاب از انرژی هسته ای در زیر زمین تا به نام زدن موتور ژاپنی به نام خود 
