همه آنچه درباره پرونده مرگ نیکا شاکرمی میدانیم
رویداد۲۴ | ۲۹ شهریورماه ۱۴۰۱، اخباری مبنی بر مفقودشدن نیکا شاکرمی در شبکههای اجتماعی منتشر شد. پلیس آگاهی تهران ۱۰ روز بعد، در ۸ مهر ۱۴۰۱ جسد نیکا شاکرمی را در سردخانه مرکز تشخیص و آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران در کهریزک، به مادرش تحویل داد.
نیکا شاکرمی که بود؟
نیکا شاکرمی دختر ۱۶ ساله اهل خرمآباد در تهران ساکن بود. دانشآموز سال یازدهم در رشته نقاشی بود که در جریان اعتراضات ۱۴۰۱ در بلوار کشاورز تهران حضور داشت. او در تهران، پیش خالهاش زندگی میکرد و در یک کافیشاپ مشغول به کار بود.
یکی از بستگان نیکا چنین گفته است: «پدر و مادر نیکا هر دو اهل خرمآباد بودند... شغل پدرش پیمانکاری بود در حد یک زندگی ساده و معمولی درآمد داشت. مادرش نسرین هم خانهدار است. آتش، خاله نیکا هم نقاش حرفهای است. آیدا خواهر بزرگ نیکا هم دانشجوی بهداشت حرفهای دانشگاه تهران است. وقتی نیکا ۸ ساله بود پدرش به دلیل سکته قلبی درگذشت، به همین دلیل مادر نیکا بعد از درگذشت همسرش از خرمآباد به کرج نقل مکان کرد که نزدیک خانواده پدریاش باشد.»
به گفته مادرش، صدای خوبی داشت و علاقهمند به خوانندگی بود. در همان ایامی که مرگ او مورد توجه رسانهها قرار گرفت، تصاویری از او در حال خواندن منتشر شد. در اغلب فیلمهایی که از او منتشر شده است، شور و شوق نوجوانی فوقالعادهای در او دیده میشود.
در پی انتشار خبر پیداشدن جسد نیکا شاکرمی و شناسایی جسد توسط خانوادهاش در کهریزک، کمکم اخبار بیشتری از سوی برخی رسانهها درباره نحوه مرگ نیکا شاکرمی منتشر شد. همچنین در همان زمان ویدئویی کوتاه در شبکه خبر صداوسیما انتشار یافت که ادعا میکرد علت مرگ نیکا خودکشی است.
پرونده نیکا شاکرمی: روزبهروز
۳۰ شهریور ۱۴۰۱: جسد نیکا پیدا میشود
به گفته رسانههای رسمی «در تاریخ ۳۰ شهریور سال گذشته، پیداشدن پیکر دختری نوجوان، در حیاط خلوت یک خانه در خیابان لبافینژاد تهران، به پلیس گزارش داده شد. طبق مشاهدات، این دختر بر اثر سقوط از پشتبام فوت کرده و کولهپشتی و گوشی موبایل او، روی سکوی پشتبام خانه چهارطبقه مجاور قرار داشت.
۸ مهر ۱۴۰۱: تحویل جسد به خانواده
پلیس آگاهی تهران جسد نیکا شاکرمی را در سردخانه مرکز تشخیص و آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران در کهریزک، به مادرش تحویل داد.
۱۱ مهر ۱۴۰۱: خاکسپاری نیکا شاکرمی
خبرگزاری تسنیم از برگزاری مراسم تدفین پیکر نیکا شاکرمی در روستای پدریاش خبر داد. مراسم تشییع مرحومه نیکا شاکرمی با حضور خانواده و اقوام در روستای حیاتالغیب بخش ویسیان به خاک سپرده شد.
برخی رسانههای خارج از کشور مدعی شدند در پی مقاومت خانواده نیکا شاهکرمی در برابر فشار نهادهای امنیتی برای انتقال پیکر او به یکی از روستاهای لرستان، نیروهای یگان ویژه پیکر این دختر جوان را ربوده و آتش شاهکرمی خاله نیکا را نیز بازداشت کردند.
۱۲ مهر ۱۴۰۱: تشکیل پرونده قضایی برای تعیین علت فوت نیکا شاکرمی در دادسرای جنایی تهران
بعد از ورود دستگاه قضایی به موضوع، جهت مشخص شدن علت مرگ نیکا شاکرمی و بررسی پرونده در دادسرا، محمد جواد شفیعی، سرپرست دادسرای جنایی استان تهران، در آبان ۱۴۰۱، درباره جزئیات این پرونده توضیحاتی ارائه داد و گفت: ساعت ۷:۳۰ روز چهارشنبه ۳۰ شهریور ماه، ساکنین ساختمانی در چهار راه امیراکرم متوجه جسد زن جوانی در حیاط منزل خود میشوند که بلافاصله موضوع را به کلانتری منطقه اطلاع میدهند. در پی آن اکیپهای تخصصی صحنه به محل اعزام و متوجه میشوند این خانم از ساختمان مجاور به حیاط این منزل پرتاب شده است.»
۱۳ مهر ۱۴۰۱: پخش «مستند» مرگ نیکا از صداوسیما
صداو سیما در یک گزارش تصویری، خاله و دایی نیکا را که در بازداشت هستند، منتشر کرد که ادعای رسانههای حکومتی مبنیبر مرگ او بر اثر «پرت شدن از بلندی» را تکرار میکنند.
آتش شاکرمی (خاله نیکا) در این گزارش تلویزیون بههمراه خبرنگار ۲۰:۳۰ در کوچهای ظاهر میشود که ادعا شده پیکر نیکا شاکرمی در «حیات خلوت» یکی از ساختمانهای مسکونی آن محل پیدا شده است.
در ادامه، آتش شاکرمی در پاسخ به خبرنگار ۲۰:۳۰ تکرار میکند ویدئوی منتشرشده از دوربین مداربسته، نیکا را نشان میدهد. این ویدئو ساعاتی قبل توسط خبرگزاریهای نزدیک به سپاه پاسداران منتشر شده بود.
سرپرست دادسرای جنایی استان تهران نیز در همین روز با استناد به ویدئوی دوربین مداربسته مدعی شد که نیکا شاکرمی وارد «ساختمانی نیمهکاره» میشود. در گزارش تصویری صداوسیما، خاله نیکا به سمت کوچهای هدایت میشود که ساختمانهای آن مسکونی هستند.
خبرگزاری فارس وابسته به سپاه مدعی شد که سبک زندگی نیکا متفاوت بوده و خانواده در جریان رفتوآمدهای او نبوده است، به همین دلیل تازه ۱۰ روز پس از مفقود شدن نیکا، آنها دنبال او گشتهاند.
البته در همان زمان مادر نیکا بیان کرده بود که طی این مدت به بازداشتگاهها سر زدند؛ چرا که تصور میکردند ممکن است نیکا در جریان اعتراضات بازداشت شده باشد.
بیشتر بخوانید: حمیدرضا روحی جوان کشته شده در اعتراضات ۱۴۰۱ کیست؟
۱۴ مهر ۱۴۰۱: اعلامیه بهشت زهرا و پزشکی قانونی
بی.بی.سی فارسی ادعا میکند سندی به دستش رسیده که براساس آن، بهشت زهرا، علت مرگ نیکا را، «ضربات ناشی از جسم سخت» عنوان کرده است، اما قوه قضاییه اعلام کرده بهشت زهرا مرجع اعلام این موضوع نیست و مسئله باید توسط پزشکی قانونی اعلام شود.
پزشکی قانونی اعلام میکند دلیل آسیبدیدگی دست و پا و صورت و در نهایت مرگ، پرتشدن از بلندی بوده است.
مادر نیکا شاکرمی در یک فایل ویدئویی که به رادیو فردا میدهد، روایت رسمی از خودکشی دخترش را رد میکند. نامهای تحت عنوان نتیجه پزشکی قانونی منتشر میشود که به آسیب در اثر ضربات ناشی از جسم سخت به عنوان دلیل مرگ نیکا اشاره میکند. نامه به سرعت از سوی پزشکی قانونی تکذیب میشود. سازمان پزشکی قانونی اعلام میکند: «پیرو انتشار مطلبی جعلی منتسب به این که در شبکههای اجتماعی به عنوان نامه این سازمان در خصوص مرگ مرحومه «نیکا شاکرمی» منتشر شده است، اساساً چنین نامهای وجود خارجی نداشته و صدور آن نیز قویاً تکذیب میشود.»
آتش شاکرمی، خاله نیکا میگوید «علت فوت نیکا را سقوط از بلندی اعلام کردند، اما برادرم مطابق تصاویری که به آنها نشان داده شده گفتهاست شکل قرار گرفتن پیکر روی پیادهرو عادی نبود و به نظر نمیآمد که از بلندی پرت شده باشد. صبح که برای تحویل پیکر رفتند دیدند دماغش منهدم شده و جمجمهاش از ضربههای متعدد جسم سخت و جای باتون شکسته و متلاشی است.»
۱۴مهر ۱۴۰۱: وحید اشتری وارد میشود
وحید اشتری، دانشجوی عدالتخواه - یک گروه دانشجویی با گرایش اصولگرا- در رشته توئیتی ادعا میکند که تحقیق میدانی کرده و تائید میکند که نیکا شاکرمی خودکشی کرده است.
گزارشهای متعددی از جمله گزارش وبسایت فراز، گزارش وحید اشتری را زیر سئوال میبرند و معتقدند در این گزارش تناقضات بسیاری وجود دارد.
۵ آبان ۱۴۰۱: ادعای سیانان درباره دستگیری نیکا
شبکه خبری «سیانان» روز پنجشنبه پنجم آبان مدعی شد چندین ویدئوی تاییدشده دریافت کرده که نشان میدهند، نیکا شاکری تحت تعقیب بوده است.
در یکی از این ویدئوها که همگی به گفته «سیانان» راستیآزمایی شدهاند، نیکا ساعت ۱۹:۱۳ روز ۲۹ شهریور در نزدیکی پارک لاله تهران روی سطل زباله دیده میشود در حالیکه روسریاش را به آتش کشیده و در هوا تکان میدهد.
سیانان همچنین به نقل از شاهدان عینی نوشته است آنها دیدهاند که نیکا از پارک لاله عازم بلوار کشاورز و خیابان وصال شد و حدود سهربع بعد، یعنی ساعت ۸ شب به خیابان انقلاب رسید. شاهدان عینی گفتهاند که او را در حال تماس تلفنی دیدهاند.
علاوه بر این، فیلمی از نیکا در اختیار سیانان قرار گرفته است که او را در ساعت ۸:۳۷ همان شب در میان ازدحام خودروهای عبوری در حالیکه سعی دارد از دید نیروهای امنیتی و لباسشخصی پنهان بماند، نشان میدهد.
در این ویدئو صدای نیکا شنیده میشود که خطاب به راننده خودرویی که پشت آن پناه گرفته است، فریاد میزند: «تکان نخور، تکان نخور».
رسانههای رسمی این گزارش سی.ان.ان را رد میکنند. به نوشته خبرگزاری میزان، وابسته به قوه قضائیه: «سیانان مدعی شده بود که نیکا در ساعت ۲۰:۳۷ دقیقه دستگیر و بازداشت شده بود و تلفن همراه وی از دسترس خارج شد؛ در حالی که این ادعا، حتی تماسهای نیکا با خانواده و اطرافیانش بعد از این ساعت در بین ساعت ۱۱:۳۰ الی ۱۱:۴۰ که از سوی مادر نیکا نیز تأیید شده است را نادیده گرفته بود.»
۲۸ شهریور ۱۴۰۲: سالگرد درگذشت نیکا برگزار نمیشود
نسرین شاکرمی، مادر نیکا شاکرمی، در اینستاگرام خود مینویسد که درصدد بوده است تا در اولین سالگرد کشتهشدن نیکا مراسمی برای یادبود او برگزار کند. اما «با توجه به مشکلات پیش آمده و البته با توجه به اینکه بنده نمیخواهم به افراد دیگری از عزیزان و هموطنان غیرتمند و شریفی که به این مراسم تشریف میآورند، آسیبی وارد شود برگزاری مراسم را ناچارا لغو میکنم.»
۳ اسفند ۱۴۰۲: پزشکی قانونی ادعاهای گروه عدالت علی را تکذیب میکند
در پی انتشار اسنادی از سوی گروه عدالت علی که ادعا کرده بود موفق به هک سامانههای مربوط به قوه قضائیه شده است، سازمان پزشکی قانونی در بیانیهای اعلام میکند نامهای از این سازمان درباره مرگ نیکا شاکرمی وجود خارجی نداشته و صدور آن نیز قویاً تکذیب میشود.
۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۳: بی.بی.سی ادعا میکند نیکا به قتل رسیده است
سرویس جهانی بیبیسی مدعی میشود به یک «سند خیلی محرمانه» از داخل ایران دست یافته که براساس آن، نیکا شاکرمی پس از دستگیری توسط نیروهای امنیتی مورد «آزار و اذیت» جنسی قرار گرفته و کشته شده است.
سند ادعایی بی.بی.سی، شامل خلاصهٔ صورتجلسه و گزارش پروندۀ نیکا شاکرمی است و ادعا شده که نام «قاتلان» او هم در این اسناد آمده است. به طور خلاصه در این اسناد ادعا شده است که نیکا شاکرمی توسط نیروهای امنیتی بازداشت شده، در یک «ون یخچالدار» مورد ضربوشتم و تعرض قرار گرفته و در نهایت به واسطه ضربات متعدد کشته شده و سپس او را در خیابانی خلوت در کنار بزرگراه یادگار امام تهران رها کردهاند.
منابع رسمی در ایران این گزارش را رد کردهاند. برخی رسانههای غیرحکومتی هم درباره این گزارش، ابهاماتی را مطرح کردهاند. مهمترین ابهام عدم تطابق زمان فوت نیکا در این گزارش و روایت مادر نیکا است. همچنین «بازسازی اسناد» از سوی منابع و کاربران متعددی مورد اعتراض قرار گرفته است. همچنین باید توجه داشت که خود بی.بی.سی اشاره کرده که این اسناد از نظر خود این نهاد دارای تناقضاتی بودهاند.