گزارش رویداد۲۴ به بهانه گسترش ناامنی در ترکیه
معضل امنیت، تاوان اشتباهات راهبردی دولت اردوغان
اگر در روزهای گذشته در مقابل سفارت ایران در ترکیه، به دولت و رهبری ایران توهین شده است و اگر سفیر روسیه در آنکارا به ضرب گلوله کشته شده است و اگر امنیت در ترکیه، گوهری گرانبها شده است و اگر روز به روز بر تنزل جایگاه ترکیه افزوده شده است، همه و همه به دلیل تغییر مشی دولت اردوغان در پنج سال گذشته است.
رویداد۲۴، محمد مهدی تولایی- دولت ترکیه و یا بهتر است بگوییم دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه را میتوان از معدود دولتهایی دانست که هرگاه به اصول اعلامی خود عمل کرده است موجب موفقیت دولت و کشور شده و هرگاه از اصول اعلامی خود، عدول کرده است موجب مواجهه کشور با ناملایمات و شکست شده است. لذا اینگونه میتوان گفت که دولت ترکیه، هم دلیل موفقیت هاست و هم مسوول شکست‌ها.
هنگامی که حزب عدالت و توسعه در سال ۲۰۰۲ پای در گود رقابت انتخاباتی گذارد مانیفستی از اصول و برنامه‌هایش را در کتابی با عنوان «عمق راهبردی» عرضه کرد که نویسنده آن هم احمد داود اوغلو، نخست وزیر سابق ترکیه و تئوریسین حزب عدالت و توسعه بود؛ یکی از اصلیترین اصول حزب عدالت و توسعه برای تحول در ترکیه جدید که در کتاب عمق راهبردی بر آن تاکید فراوانی شده بود، کاربست سیاست «به صفر رساندن مشکلات با همسایگان» (Zero Problem Policy With Neighbors) بود.
حزب عدالت و توسعه، نوید روزهایی را می‌داد که با اجرایی شدن برنامه‌های وعده داده شده و مدون اعلامی، دولت ترکیه به نقش مهم تصمیمسازی در خرده سیستم‌های منطقه‌ای دست یابد و به بازیگر موثر در جهان تبدیل شود. لذا تصمیم بر آن شد که به حل و فصل اختلافات با همسایگان پرداخته شود.
در سالهای ابتدایی دولت عدالت و توسعه، اختلافات قدیمی با کشورهایی همچون ارمنستان، یونان و سوریه به سمت و سوی حل و فصل گرایش یافت و حتی در مورد سوریه، در سال ۲۰۱۰ طی ۲۴ ساعت، ترکیه ۴۰ قرارداد همکاری اقتصادی با سوریه منعقد نمود و در سپتامبر سال ۲۰۰۹ داشتن ویزا برای گردشگران سوری را نیز لغو کرد.
این سیاست موجب شده بود که اوضاع اقتصادی و امنیتی ترکیه، روز به روز بهتر شود و روند بهبود وضعیت داخلی به جایی رسید که مقامات ترک، درصدد حل و فصل معضلات منطقه‌ای و بین المللی بر آمدند. از جمله تلاش برای میانجیگری میان سوریه و اسرائیل برای انعقاد قرارداد صلح و یا تلاش برای حل معضل برنامه هسته‌ای ایران با همراهی برزیل در تهران.
اما وضعیت به همین منوال پیش نرفت چراکه مقامات ترکیه نخواستند به همین نحو پیش برود.
ترکیه که در مانیفست اعلامی خود، چشم انداز سال ۲۰۲۳ (یکصدمین سالگرد تأسیس جمهوری ترکیه) را متصور شده بود که در آن زمان با اتخاذ سیاست‌های تدوین شده، ترکیه می‌بایست در خرده سیستم های منطقه ای - البته با تعریفی که حزب عدالت و توسعه مدنظر دارد - به‌عنوان مرکز (محوریت تصمیم گیری)، و در نظام بین‌الملل به‌عنوان بازیگر موثر شناخته شود تصمیم گرفت از اصول خود عدول کرده و اقدامات جدیدی را سرلوحه عملکرد خود قرار دهد.
با وقوع انقلاب‌های دومینووار در خاورمیانه و شمال آفریقا، سیاست خارجی ترکیه از به صفر رساندن مشکلات با همسایگان و عدام مداخله در اوضاع داخلی آنان، به دخالت و حتی لشکرکشی نظامی به خاک همسایگان مبدل شد.
هنگامی که برخی تحرکات اعتراضی در سوریه رخ داد اردوغان و دولت ترکیه تلاش کردند با فشار دیپلماتیک در موضوع سوریه، نقش محوری و میانجیگرانه ایفا نمایند اما با گسترش بحران در سوریه، دولت ترکیه عملا وارد ماجرا شد و با حمایت تسلیحاتی از مخالفان بشار اسد، در جهت سرنگونی بشار اسد از هیچ اقدامی دریغ نورزید.
حتی در بازه زمانی یک ساله، دوبار نخست وزیر ترکیه وارد بخشی از خاک مرزی سوریه شد و برای حکام سوری، رجزخوانی نمود. ضرب المثلی وجود دارد با این عبارت که «هرکس باد بکارد، طوفان درو خواهد کرد». وضعیت دولت ترکیه هم به همین ضرب المثل تشابه دارد.
تداوم سیاست مداخله گرایانه ترکیه در سوریه و عراق، موجب شد تا به تدریج، درگیری‌ها به داخل کشور سرایت کند. درگیری با کرد‌ها افزایش یافت، بمب گذاری در مراکز مهم و شهرهای بزرگ، متعدد شد، غفلت از اوضاع داخلی، موجب کودتای نافرجام شد، از تعداد گردشگران خارجی به شدت کاسته شد، رشد اقتصادی ترکیه دچار تزلزل شد، رشد سرمایه گذاری خارجی با مانع امنیت مواجه شد و روز به روز بر معضلات امنیتی ترکیه افزوده شد.
دولت ترکیه که روزی از تکفیری‌ها و تروریست‌ها حمایت مالی و تسلیحاتی می‌کرد، نفت آنان را به قیمت بسیار اندکی خریداری می‌کرد و موجب پایین آمدن قیمت نفت شده بود، در برخی مواقع برای حمایت از تروریست‌ها، مجبور به حمله نظامی به هواپیماهای نظامی روسیه شده بود که این اقدام منجر به قطع روابط ترکیه و روسیه شد، به مداوای تکفیری‌ها می‌پرداخت و اقدامات فراوان دیگری را در حمایت از آنان مرتکب می‌شد، متوجه نبود که این اقدامات، منجر به معضلاتی می‌شود که یکی از نتایج آن، ترور سفیر کشور مهمی همچون روسیه در خاک ترکیه خواهد بود.
هواداران حزب عدالت و توسعه، حامی دولت خود هستند، به اقدامات آن واقفند و به اهدافش ایمان دارند و به همین دلیل است که با شکست سیاست خارجی ترکیه در سوریه و آزادسازی حلب، نسبت به حامیان دولت سوریه متنفر شده‌اند و دست به اعتراض زده‌اند.
اگر در روزهای گذشته در مقابل سفارت ایران در ترکیه، به دولت و رهبری ایران توهین شده است و اگر سفیر روسیه در آنکارا به ضرب گلوله کشته شده است و اگر امنیت در ترکیه، گوهری گرانبها شده است و اگر روز به روز بر تنزل جایگاه ترکیه افزوده شده است، همه و همه به دلیل تغییر مشی دولت اردوغان در پنج سال گذشته است.
