بازگشت گشت ارشاد به فوتبال/ تتوی عجیب آرمین سهرابیان چگونه خاطرات دهه هفتاد و هشتاد را زنده کرد؟
رویداد۲۴ | علی، ولی اللهی: تتوی آرمین سهرابیان جنجالی شده است. سالها بعد از بایگانی شدن «منشور اخلاقی فوتبال»، بار دیگر شاهد راه افتادن گشت ارشاد فوتبالی هستیم.
برای علاقمندان به فوتبال، خاطرات دهه‌های هفتاد و هشتاد که حراست نهاد‌های ورزشی نقش گشت ارشاد را برای فوتبالیست‌ها بازی می‌کرد هنوز فراموش نشده است.
منشور اخلاقی دهه هشتاد | از ممنوعیت تتو تا محرومیت به دلیل عکس گرفنن با هوادران زن
سال ۱۳۸۷ بعد از سالها رفتار‌های غیرقانونی و سلیقه‌ای در برخورد با اهالی فوتبال، عده‌ای به ذهنشان رسید که منشوری در فوتبال علم کنند با نام «منشور اخلاقی» برای کنترل اهالی فوتبال. علمداران تصویب آن منشور سردار عزیزمحمدی و حجت الاسلام علیپور بودند. علیپور هم‌اکنون رئیس کمیته صیانت فوتبال است.
آن زمان اصطلاح «منشوری» برای کسانی به کار برده می‌شد که ذیل همین آیین‌نامه جدید به دردسر می‌افتادند. چه بسیار فوتبالیست‌ها، مربیان و مدیرانی که به خاطر رفتن به عروسی، شرکت در یک مهمانی، پوشیدن لباسی خاص، عکس گرفتن کنار یک خانم یا داشتن تتو با محرومیت‌های طولانی مدت مواجه شدند. در بخشی از منشور اخلاقی آمده بود «بازیکنان باید نسبت به مدل لباس از پوشیدن لباس‌های جلف، تنگ، بدن نما و مارک دار اجنبی با تبلیغات خلاف عرف و اخلاق که در شأن ورزشکار قهرمان و الگوی برتر نیستند جداً خودداری نمایند. ورزشکار نسبت به مدل قیافه (موی سر و محاسن) از ارائه مدل‌های آرایشی بیگانه و اجنبی غیرمتناسب با شئونات فرهنگی جامعه که موجب ترویج و بسط گسترش فرهنگ اجنبی و بیگانه می‌شود جداً خودداری نماید...همراه داشتن زیورآلات گردنبند، گوشواره، انگشتر، قاب سر (تل و...) در مسابقات ممنوع می‌باشد.»
در بخش دیگری از آن منشور عبارات عجیب‌تری هم دیده می شد. در این منشور آمده بود «بازیکنان مجازند مدل قیافه ایرانی متناسب با فرهنگ عمومی و غنی جامعه ایران اسلامی داشته باشند. البته مشخص نبود منظور از قیافه ایرانی چه نوع قیافه‌ای است! تصویب‌کنندگان آن قانون برای خارجی‌ها هم برنامه خاصی داشتند و گفته بودند بازیکنان و مربیان خارجی باید در چارچوب فرهنگ عمومی توجیه شده و از ارائه مدل‌های نامتناسب و ناهمگون خودداری نمایند.»
بعد از گذشت چند سال و تغییرات جامعه مشخص شد آن منشور همانند سایر سخت‌گیری‌ها در حوزه فرهنگی راه به جایی نخواهد برد و به فراموشی سپرده خواهد شد.
از اواسط دهه نود با شکل‌گیری شبکه‌های اجتماعی رسما بسیاری از هنجار‌ها تغییر کرد. بازیکنان با لباس‌های خاص خود در صفحات اجتماعی خودنمایی می‌کردند و نه تنها دیگر تتوهاشان را نمی‌پوشاندند، که مراحل تتو زدن را به نمایش می‌گذاشتند و به برخی تتو‌های مناسبتی‌شان افتخار می‌کردند. برای مثال می‌توان به تتویی که روزبه چشمی روی پای خود زده و برمی‌گردد به صحنه گلزنی او به ولز در جام جهانی، اشاره کرد. مدل مو و ریش خاص و عکس گرفتن کنار زنان هم تبدیل به امری روزمره شد. یک روز مهدی رحمتی بابت عکس گرفتن کنار یک خانم ارمنی در اردوی خارج از کشور استقلال با محرومیت مواجه شد، اما امروز ازیکنان هنگام عکس گرفتن کنار خانم‌ها دیگر نگران برخورد فیزیکی هم نیستند.
زیاد طول نکشید که مدیران حراستی-امنیتی فوتبال متوجه شدند اگر قرار به رعایت منشور و راه اندازی گشت ارشاد باشد باید ۹۰ درصد بازیکنان را به ارکان قضایی فدراسیون فوتبال بکشانند و جریمه کنند؛ بنابراین از اواسط دهه ۹۰ خودشان فیتیله برخورد‌های گشت ارشادی را پایین کشیدند و منشور اخلاقی را فرستادند توی کشو‌های بایگانی.
دلیل چنین تغییراتی همانطور که گفته شد واضح است؛ عدم توانایی ایستادن مقابل موج تغییر جامعه. در واقع نه فقط گشت ارشادی‌های فوتبال که بخش عمده‌ای مدیران جامعه فهمیدند نمی‌توان مقابل سیر تغییرات جامعه ایستاد. فوتبال هم بخشی از همین جامعه است.
بازگشت پرقدرت گشت ارشاد به فوتبال
حالا بعد از گذشت این همه سال انگار دوباره برخی مدیران هوس کرده‌اند شرایط را به دهه‌های قبل برگردانند.
با انتشار تصویری از تتوی روی پای آرمین سهرابیان در شبکه‌های اجتماعی بلافاصله کمیته اخلاق، همانند دهه قبل او را منشوری تشخیص داده و احضار کرده است.
مهدی تاج رئیس فدراسیون فوتبال در واکنش به احضار سهرابیان گفت: «مگر می‌شود در کشور اسلامی که زندگی می‌کنیم چنین چیزی باشد؟ شکل آن شیطان بود و دندان خوناشام داشت. کمیته اخلاق ورود کرده و رای هم می‌دهیم.» تاج در بخش دیگری از صحبت‌های خود اشاره کرد که باید این ورزشکاران را «ارشاد» کنیم. تاج همچنین گفت: «نمی‌شود که بازیکنان یک طرف شورتش را بدهد بالا و آن طرف دیگر را ندهد. خب این کار یعنی چه؟»
حجت‌الاسلام علیرضا علیپور در مورد احتمال راه افتادن دوباره ستاد منشور اخلاقی به فارس گفته: «در این فصل پیوست فرهنگی یکی از الزامات باشگاه‌های فوتبال کشور است و این پیوست همراه با فصل نقل و انتقالات نیز به باشگاه‌ها اعلام شده است. به هر حال باید با رفتار‌هایی مغایر با فرهنگ ایرانی و اسلامی برخورد مناسب و قاطع شود، زیرا این رفتار با زیست بوم فرهنگی کشور ما در تضاد است و هم‌خوانی ندارد. معاونت‌های فرهنگی باشگاه‌ها نیز موظف هستند با رفتار‌های غیرفرهنگی و ضد فرهنگ ایرانی و اسلامی برخورد کنند و پیوست فرهنگی ابلاغ شده در فصل ۱۴۰۴-۱۴۰۳ لازم‌الاجرا برای همه بازیکنان، مربیان و باشگاه‌هاست.»
علیپور ضمن تهدید تلویحی بازیکنان گفت: «بازیکنان باید به زیست بوم فرهنگی کشور احترام بگذارند و نباید با انجام رفتار‌های غیرفرهنگی به قتل‌گاه بروند تا بعد مثل بازیکنی که با رفتار غیرفرهنگی و غیرمتعارف خود باعث حواشی زیادی شد دوباره التماس بخشش نکنند.»
فارغ از زیبایی‌شناسی تتوی بازیکن فوتبال، این احضار معنای ویژه‌ای دارد. بحث سر این است که رکن قضایی فدراسیون با احضار سهرابیان دقیقا می‌خواهد به کجا برسد؟ آیا می‌خواهد او را مجبور به پاک کردن تتو کند؟ که ممکن نیست. آیا می‌خواهد به او بگوید مواظب باش شرت ورزشی‌ات بالا نرود؟ که محال است. می‌خواهد او را محروم کند؟ بر اساس کدام قانون؟ از همه مهم‌تر، ارکان قضایی فدراسیون فوتبال چطور بین تتو‌های سهرابیان با سایر بازیکنان فرق می‌گذارند؟ یعنی متر و معیار بی‌اشکال بودن برخی تتو‌ها و مشکل‌دار بودن برخی دیگر چیست؟ و آیا این بدان معناست که نفس تتو زدن مشکلی ندارد و بازیکنان باید در کیفیت تتو و طرحی که می‌زنند مراقبت کنند؟ در این صورت آیا لازم است ستاد احتمالی منشور اخلاقی مجموعه‌ای از طرح‌های مجاز و غیر مجاز برای تتو در اختیار بازیکنان قرار دهد؟
دعوت آرمین سهرابیان تا این لحظه تنها یک نتیجه داشته است؛ بازدید میلیونی آن تتو در شبکه‌های اجتماعی که در حالت عادی کسی به آن توجه خاصی نداشت. مثل انبوهی از تتو‌های بازیکنان فوتبال.
آزمودن اقدامات گذشته و طی کردن مسیر‌های به شکست منتهی شده عادت مدیران کشور و مخصوصا مدیران فوتبال است. ارکان قضایی فوتبال بدانند اگر تجربه گشت ارشاد در خیابان‌ها یا تجربه منشور اخلاقی در فوتبال به جایی رسید احضار آرمین سهرابیان هم نتیجه دلخواه آن‌ها را به دنبال خواهد داشت.
