خلیل الحیه کیست و تکیه‌گاه سنوار در حماس چه پیامی برای تهران دارد؟
رویداد ۲۴| روح انگیز درّی: دیدار آیت الله خامنه‌ای با برخی از اعضا حماس روز شنبه ۲۰ بهمن در حالی برگزار شد که بر اساس گزارش‌های منتشر شده از این جلسه خلیل الحیه، معاون رییس دفتر سیاسی حماس نیز در این هیات حضور داشته است.
خلیل الحیه که خلیلی احیا نیز نامیده می‌شود، فعال سیاسی فلسطینی است که در پی ترور یحی سنوار و اسماعیل هنیه از سال گذشته به عنوان معاون رئیس دفتر سیاسی حماس به عنوان جایگزین صالح العاروری منصوب شد. رسانه‌های فلسطینی از او در کنار خالد مشعل، یحیی سنوار و ظاهر جبارین به عنوان نوابغ نظامی حماس یاد می‌کند. او همچنین از سال گذشته به عنوان نماینده شهر غزه در شورای قانون گذاری فلسطین فعالیت می‌کند.
خلیل الحیه کیست؟
الحیه متولد ۱۹۶۰ است که لیسانس هنر خود را از دانشگاه غیردولتی غزه، فوق لیسانس هنر و رشته حدیث را از دانشگاه اردن دریافت کرده است. او همچنین دکتری فلسفه از دانشگاه قرآن کریم و علوم اسلامی دارد.
بعد از اتمام تحصیلات خود در دوره لیسانس در جریان انتفاضه اول به حماس پیوست. در آن سال‌ها الحیه به عنوان معلم پاره وقت فعالیت می‌کرد.
بالغ بر ۷ عضو خانواده الحیه در سال ۲۰۰۷ در حملات اسرائیل به خانه او کشته شدند. یکی از پسران او نیز در سال ۲۰۰۸ در حالی که رهبری یک تیپ راکتی را بر عهده داشت در یک حمله هوایی از جانب اسرائیلی‌ها ترور شد.
یک پسر دیگر به همراه عروس و نوه او در سال ۲۰۱۴ در جریان جنگ وقت در غزه هدف حمله هوایی اسرائیل در خانه شان قرار گرفتند و ترور شدند.
خلیل الحیه؛ هنرمندی که عضو حماس شد
الحیه برای چندین دهه یکی از مقامات بلندپایه حماس و از افراد حاضر در حلقه نزدیکان یحیی سنوار بود. رسانه‌های فلسطینی و انگلیسی زبان الحیه را به عنوان «یکی از معدود افرادی که سنوار می‌توانست به او تکیه کند معرفی کرده‌اند».
پس از انتخابات پارلمانی در سال ۲۰۰۶ الحیه در جریان تظاهراتی در شهر غزه، محمود عباس، رییس تشکیلات خودگردان فلسطین را به راه‌اندازی «جنگ علیه خدا و حماس» در زمان تشدید خشونت‌ها بین جناح‌های آن‌ها متهم کرد.
بیشتر بخوانید: یحیی سنوار، صلاح الدین ایوبی عصر جدید کیست؟ | از آموزش زبان عبری در زندان تا نشستن بر کرسی رهبری حماس در زیر زمین
در پی بروز اختلافاتی در مورد نتیجه این انتخابات، الحیه اعلام کرد که برگزاری انتخابات جدید یا هرگونه رفراندوم در این زمینه را نمی‌پذیرد و بعد از آن علی رغم پیروزی در انتخابات اختیارات پارلمانی خود را واگذار کرد و استعفا داد.
الحیه و بازدید از نوار غزه و ابهام در مورد دیدار با هیئت مصری
الحیه در سال ۲۰۱۹ در راس هیاتی بود که از نوار غزه برای بازدید چندین کشور از جمله ترکیه و لبنان عزیمت کرد. در زمان این بازدید گزارش‌هایی منتشر شد که الحیه پیش از این دیدار با مقامات اطلاعاتی مصر در قاهره دیدار کرده است.
الحیه و نقش تعیین کننده در مذاکرات تاریخی حماس
الحیه در مذاکرات تاریخی حماس همواره نقش تعیین کننده‌ای داشته است. او مذاکرات آشتی بین حماس و فتح به عنوان دو گروه رقیب را هدایت و رهبری کرد.
در سال ۲۰۲۲ به دنبال دعوت عبدالمجید تبون، رییس جمهور وقت الجزایر، او برای گفت‌و‌گو‌های آشتی درون نیرو‌های فلسطینی بین حماس و فتح از الجزایر بازدید کرد.
او در همان سال اعلام کرد که به همراه نمایندگان دیگر گروه‌های فلسطینی نشستی تاریخ ساز با بشار اسد رییس جمهور وقت سوریه در دمشق برگزار کردند. این دور از مذاکرات در دمشق نخستین نشست از مجموعه مذاکرات در دهه ۲۰۲۰ بود.
الحیه در آن زمان و در طی برگزاری این نشست تاکید کرد که حاضران در آن شامل همه طرف‌ها با پایان دادن به شکاف بین حماس و سوریه- که از زمانی آغاز شد که حماس از حمایت از اسد در پی جنگ داخلی در سوریه خودداری کرد- موافقت کردند.
الحیه در آن زمان تلویحا از هر گونه اقدام اشتباهی که حماس در گذشته علیه دولت سوریه انجام داده ابراز پشیمانی کرد و سوریه را به دلیل حمایت دیرینه اش از آرمان فلسطین ستود و خاطر نشان کرد که اسد صراحتا بر تعهد سوریه برای حمایت از «مقاومت فلسطین» تاکید کرد.
الحیه و ارتباط با ایران
نیویورک تایمز در گزارشی صورت جلسه محرمانه‌ای را منتشر کرد که در آن ادعا شده بود الحیه در مورد عملیات ۷ اکتبر به برخی مقامات نظامی ایران اطلاع داده و اعلام کرده که حماس برای این عملیات نیازمند کمک است.
الحیه همواره از حفظ روابط قوی با ایران دفاع کرده است
الحیه و دفاع از حجاب اختیاری
در سال ۲۰۰۹ الحیه به اقداماتی از قبیل الزام وکلای زن برای پوشیدن حجاب و ممنوعیت دست دادن در مکان‌های عمومی واکنش نشان داد و گفت: «نه دولت و نه حماس هیچ تصمیمی در مورد چنین دستوراتی اتخاذ نکرده‌اند. ما یک جنبش مقاومت اسلامی هستیم که هرگز کسی را برخلاف میل اش ملزم نمی‌کنیم. نصیحت بهترین تاکتیک است.»
این اظهارات در شرایطی بیان شد که برخی جناح‌های افراطی در غزه از اجرای قوانین سخت گیرانه مذهبی دفاع می‌کردند.
الحیه و عملیات ۷ اکتبر
الحیه بعد از عملیات ۷ اکتبر در دفاع از این تصمیم گفت که «حماس در ۷ اکتبر به اسراییل حمله کرد چرا که لازم بود کل معادله را تغییر دهیم.
وی همچنین با بیان این که «آرمان فلسطین نخواهد مرد»، تاکید کرد: «ما موفق شدیم موضوع فلسطین را دوباره روی میز بگذاریم و اکنون هیچ کس در منطقه آرامش را تجربه نمی‌کند.
الحیه و حمله به تشکیلات خودگردان فلسطین
خلیل الحیه در سال سال ۲۰۲۱ در گفت و گویی با الجزیره به شدت از تشکیلات خودگردان فلسطین انتقاد کرد و گفت که این تشکیلات دیگر توسط مردم فلسطین پذیرفته نمی‌شود و این تشکیلات باری بر دوش آرمان فلسطین شده است.
الحیه همچین خواستار بازتعریف نقش تشکیلات خودگردان بر اساس دیدگاه‌های ملی در ارتباط با موضوع فلسطین شد و بر ضرورت اصلاح مساله رهبری در این تشکیلات تاکید کرد.
او همچنین از آنچه «هماهنگی بین نیرو‌های تشکیلات خودگردان فلسطین و نیرو‌های اسرائیلی در کرانه باختری» می‌خواند، انتقاد کرد و محمود عباس را مسئول شکاف بین کرانه باختری و نوار غزه معرفی کرد.
در جریان اعتراضات به کمبود برق در نوار غزه او اعلام کرد که «من هم مثل شما رنج می‌برم و در خانه‌ام برق ندارم». او تاخیر در ارتقای خطوط برق رسانی را ناشی از عملکرد تشکیلات خودگردان فلسطین خواند.
الحیه و مواضع در قبال مرز‌های کشور فلسطین
تا پیش از عملیات ۷ اکتبر الحیه همواره از مدافعان به رسمیت شناختن فلسطین بر اساس مرز‌های ۱۹۴۸ بود، اما بعد از این عملیات و در مذاکرات سال گذشته حماس با اسر ائیل، او تاکید کرد که «حماس با آتش بس با اسرائیل موافقت می‌کند و سلاح خود را زمین می‌گذارد و به حزب سیاسی تبدیل می‌شود اگر یک کشور مستقل فلسطین بر اساس مرز‌های قبل از ۱۹۶۷ تشکیل شود».
او همچنین تاکید کرد که دولت پیشنهادی فلسطین باید شامل بازگشت آوارگان فلسطینی به اسرائیل کنونی باشد.
بعد از ترور یحیی سنوار، الحیه به صورت صریح تاکید کرد که «حماس تا ایجاد کشور فلسطین در تمام خاک فلسطین با پایتختی اورشلیم پیش خواهد رفت».
