پشت پرده قرارداد فدراسیون با یک شرکت فرآورده‌های نفتی و افزایش دستمزد داوران چیست؟
رویداد ۲۴| گروه ورزش: دانیال مرادی رئیس دپارتمان داوری فدراسیون فوتبال اعلام کرد: داوری ایران در جام جهانی ۲۰۲۶ نماینده‌ای ندارد!
حذف رسمی داوری ایران از جام جهانی باتوجه به اینکه در جام جهانی ۲۰۱۸ یک داور ایرانی بازی رده‌بندی جام جهانی را سوت زده بود نشان از یک سقوط آزاد وحشتناک دارد. مخصوصا اگر بدانیم اخیرا داوران ایرانی از مسابقات باشگاه‌های آسیا هم کنار گذاشته شدند. طبق اعلام کنفدراسیون فوتبال آسیا هیچ داور ایرانی در دور یک چهارم نهایی لیگ نخبگان و نیمه‌نهایی لیگ قهرمانان آسیا حضور ندارند.
وقتی رئیس کمیته داوران زندان است!
داوری ایران در حالی در سراشیبی سقوط قرار گرفته که این روند از دو، سه سال قبل قابل حدس بود. به طور خلاصه وقتی رئیس سابق کمیته داوران فدراسیون فوتبال ایران یعنی خداداد افشاریان به دلیل دست داشتن در پرونده فساد فوتبال در کرمان بازداشت و زندانی می‌شود نمی‌توان چندان از جامعه داوری انتظار پیشرفت داشت. سال گذشته پرونده‌ای به اسم «فساد فوتبال در کرمان» گشوده شد که پای بسیاری از مدیران فدراسیون از جمله مدیران فعلی را به این پرونده باز کرد. بدون شک اتفاقاتی که طی دو سال گذشته در فوتبال ایران در حوزه فساد داوری در رسانه‌ها مطرح شده از چشم فیفا دور نمانده و آنها ترجیح دادند داوران ایرانی راوارد بازی خود نکنند.
اشتباهات متوالی و ضعف فنی داوران به شائبه فساد و شرط‌بندی که همیشه توسط مدیران و مربیان و بازیکنان لیگ‌های ایران مطرح می‌شود ضعف فنی داوران را نیز باید اضافه کرد. در لیگ ایران هفته‌ای نیست که حداقل چند اشتباه تاثیرگذار داوری آن هم با وجود تکنولوژی کمک‌داور ویدئویی رخ ندهد. برخی از این اشتباهات آنقدرعجیب و بچگانه است که ظن وجود داشتن کاسه‌ای زیر نیم‌کاسه را تقویت می‌کند. این موضوع را در گزارشی با عنوان «اشتباهات داوری! مهندسی لیگ یا شرط‌بندی؟» مورد بررسی قرار دادیم. به عنوان مثال در همین هفته‌ای که گذشت شاهد اعلام پنالتی مشکوک به نفع فولاد در بازی مقابل استقلال بودیم که بسیاری از کارشناسان آن را اشتباه دانستند. این اشتباه توسط یکی از داوران مطرح ایران بعد از بازبینی صحنه صورت گرفت که به هیچ عنوان قابل پذیرش نیست.
فراری دادن فغانی
داور ایرانی که دیدار رده‌بندی جام جهانی را سوت زد و در جام جهانی ۲۰۲۲ هم حضور داشت علیرضا فغانی بود. داوری که با دسیسه برخی مدیران فدراسیون فوتبال به بهانه سن بالا از لیست داوران بین‌المللی ایران خارج شد. فغانی که چند سالی می‌شد در استرالیا زندگی می‌کرد بعد از این تصمیم وارد لیست داوران بین‌المللی استرالیا شد و حالا یکی از نامزد‌های اصلی قضاوت در جام جهانی ۴۸ تیمی پیش رو است. در حذف علیرضا فغانی، خداداد افشاریان نقش برجسته‌ای داشت. تصمیمی که با حمایت مدیران فدراسیون فوتبال نیز همراه شد تا ایران یکی از نخبه‌های داوری خود را دو دستی تقدیم کشوری دیگر کند آن هم در شرایطی که خودش داوری در آن سطح ندارد.
باز شدن پای مخبر به قرارداد مشکوک فدراسیون با یک شرکت فرآورده‌های نفتی
روز ۱۳ فروردین رئیس دپارتمان داوری از افزایش ۱۰۰ درصدی دستمزد داوران در سال جدید خبر داد و اعلام کرد داوران لیگ برتر که برای هر بازی ۵ میلیون تومان دریافت می‌کردند در سال جدید ده میلیون تومان می‌گیرند. فدراسیون این افزایش قمیت را دستاورد بزرگ خود نامید و آن را گامی در جهت پیشرفت داوری کشور ارزیابی کرد. با این حال ماجرا پیشینه قابل توجهی دارد.
میانگین دستمزد داوران در لیگ‌های معتبر اروپایی ۵ هزار یورو برآورد می‌شود. همین مساله نشان می‌دهد دستمزد داوران ایرانی در مقایسه با سطح جهان تا چه اندازه پایین و ناچیز است. در واقع با در نظر گرفتن رقم ده میلیون تومان برای هر مسابقه داور ایرانی برای هر بازی تقریبا ۱۰۰یورو پول می‌گیرد یعنی یک پنجاهم داور‌ها در لیگ‌های اروپایی. دلیل دستمزد کم داوران یک پیشینه عجیب دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم.
در سال ۱۳۹۹ و زمانی که شهاب‌الدین عزیزی خادم رئیس فدراسیون فوتبال شد او تصمیم گرفت دستمزد داوران را از هر بازی یک میلیون و پانصد هزار تومان به هر بازی ۶ میلیون تومان (۴۰۰ درصد) افزایش دهد. در آن مقطع یکی از راه‌ها برای تامین منابع این افزایش دستمزد، فروش تبلیغات پیراهن داوران بود.
با این حال قرارداد اسپانسرینگ پیراهن داوران پیش از روی کار اومدن او با رقمی بسیار ناچیز به یک شرکت زیرمجموعه نفتی فروخته شده بود. هدایت ممبینی که در آن زمان عضو هیئت رئیسه فدراسیون فوتبال و رئیس کمیته بازاریابی فدراسیون به حساب می‌آمد عامل اصلی انعقاد این قرارداد بود. هنوزمشخص نیست که چطور دبیرکل فعلی فدراسیون فوتبال حاضر شده بود آن قرارداد عجیب را که منفعت مالی خاصی برای فوتبال ایران نداشت امضا کند. طبق اطلاعاتی که خبرنگار رویداد ۲۴ به دست آورده آن رقم ۲ میلیارد تومان بوده است.
طبق گفته یک منبع آگاه عزیزی خادم ابتدا تلاش کرد قرارداد را ملغی کند و برای این منظور حتی جلساتی با محمد مخبر معاون پیشین رئیس جمهور که جزو مدیران بالادستی آن شرکت فرآورده‌های نفتی به حساب می‌آمد هم برگزار کرد. تیم مدیریتی فدراسیون معتقد بود با توجه به تعداد بالای مسابقات فوتبال در ایران و پخش زنده بسیاری از بازی‌های لیگ برتر لباس داوران برای تبلیغ از ارزش بسیار بالایی برخوردار است.
در نهایت مقرر شد به جای لغو قرارداد، متممی به آن اضافه شود و رقم قرارداد به شکل معقولی نسبت به شرایط افزایش پیدا کند. عزیزی خادم گفته بود قصد دارد دستمزد داوران ایرانی را به دست کم هزار یورو برای هر بازی برساند. با این حال اقدام هیئت رئیسه در عزل موقت رئیس فدراسیون و اتفاقات بعد از آن باعث شد همه چیز به روال سابق برگردد. در نهایت سرپرست بعدی فدراسیون و پس از آن مهدی تاج موضوع را پیگیری نکردند.
از ۲۶۰ یورو به ۱۰۰ یورو! عجب دستاوردی
دستمزد داوران در فوتبال ایران بسیار ناچیز است و حتی زمانی که این رقم در آستانه افزایش قرارد داشت دست‌های پنهان و ناتوانی مدیران جلوی آن را گرفت. دستمزد پایین همواره از دلایل اصلی افت فنی داوران و احتمال ورود منابع مالی مشکوک به فوتبال بوده است. به طور حتم داوری که دستمزد بسیار پایینی دارد، مخصوصا در لیگ‌های پایین و لیگ‌های رده سنی با رقم‌های قابل توجه وسوسه می‌شود.
در پنج سال گذشته دستمزد داوری ایران از یک میلیون و پانصد هزار تومان (۶۰ یورو) در بهمن ۱۳۹۹ به ۶ میلیون تومان (۲۷۰) یورو در نیمه نخست سال ۱۴۰۰ رسید ولی در سال ۱۴۰۳ دوباره تا ۵ میلیون تومان (۵۰ تا ۶۰ یورو) کاهش پیدا کرد. حال این دستمزد به نزدیک ۱۰۰ یورو برای سال جدید رسیده است که نه تنها یک دستاورد به حساب نمی‌آید که یک عقبگرد کلی در حوزه معیشت داوران محسوب می‌شود. به دستمزد پایین داوران باید امکانات نامناسب از جمله نبود لباس گرم برای فصول سرد یا کیفیت پایین هدست‌های تیم داوری را نیز اضافه کرد.
با تمام این تفاسیر اصلا عجیب نیست که داوری ایران حتی در جام جهانی که با حضور ۴۸ تیم برگزار می‌شود (به معنای بازی‌های بیشتر و در نتیجه داوران مورد نیاز بیشتر) حتی یک نماینده هم نداشته باشد.
