رویداد۲۴ شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با پیشنهاد سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و بریتانیا در پایان نشست خود، قطع‌نامه‌ای را علیه ایران تصویب کرد. این موضوع با واکنش دو کشور روسیه و چین و همچنین مقام‌های عالی رتبه دستگاه دیپلماسی ایران روبرو شد. این قطعنامه آژانس بین‌المللی اولین قطعنامه علیه ایران بعد از هشت سال است و تفاوت آن با قطع‌نامه‌های پیش از برجام، این است که به صورت اجماعی به تصویب نرسید و در کنار ۲۵ رای مثبت ۷ رای ممتنع و ۲ رای منفی چین و روسیه را به همراه داشت.
«مهدی مطهرنیا» تحلیلگر مسائل بین‌المللی ، درباره اقدامات اخیر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و صدور قطعنامه تروئیکای اروپایی علیه ایران، اظهار داشت: تصمیم اخیر شورای حکام که در سایه رای‌گیری به جای جهت‌گیری اجماعی در بیان نظریه شورای حکام در باب ایران مطرح شد، حاوی نکات ظریفی است؛ در مرحله نخست این رای‌گیری به اصرار چین و درخواستی که از سوی افکار عمومی ایران به صورت هدایت شده دنبال می‌شد، شکل گرفت. چراکه امید داشتند با مخالفت چین با قطعنامه اخیر و همراهی روس‌ها، کشور‌های دیگر نیز در این همراهی هماهنگی بیشتری با پکن و مسکو به نمایش بگذارند، اما ۲۵ رای مثبت ۷ رای ممتنع و ۲ رای منفی مسکو و پکن تا حدود زیادی نمایانگر همراهی اعضا در قالب شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای انعکاس پیدا می‌کند.
وی با بیان اینکه تروئیکای اروپا که ورود آن‌ها به حوزه پرونده هسته‌ای ایران در مرحله نخست تا سال ۱۳۸۴ ادامه پیدا کرد و طرف مقابل تهران محسوب می‌شدند، بار دیگر به میز تحریم‌ها نزدیک می‌شوند و هماهنگی دو سوی اقیانوس در جبهه غربی علیه ایران افزایش می‌یابد، اظهار داشت: روی کار آمدن ترامپ، با پارادایم آشوب و دکترین بازیگر دیوانه او، در پرتو موضع‌گیری‌های مبهم و ادبیات برش‌دار او نسبت به متحدان ایالات متحده آمریکا، عزم اروپا برای هم‌گرایی با آمریکا را مخدوش کرده بود. اروپایی‌ها تلاش داشتند که برجام حفظ شود و به این ترتیب همکاری تروئیکای اروپا در تصویب این قطعنامه معنادار است.
بیشتر بخوانید: دلیل رفتار متفاوت اعضای باقی مانده در برجام چیست؟
این تحلیلگر مسائل آمریکا و اروپا ادامه داد: مزید بر این معانی باید به این نکته توجه داشت که اروپایی‌ها تلاش داشتند برجام را حفظ کنند، از طرفی بعد از اینکه ترامپ گفت که برجام را پاره می‌کند، در مجلس دهم شاهد آتش زدن برجام توسط گروهی بودیم که هم اکنون اکثریت نسبتا مطلق مجلس یازدهم را دارا هستند.
وی با بیان اینکه آن‌هایی که قرار بود بعد از خروج آمریکا از برجام آن را آتش بزنند و آن را ترکمنچای می‌دانستند اکنون در مجلس شورای اسلامی در چارچوب دکترین‌های کیهانیستی به تبع در آزمون بزرگی قرار می‌گیرند، گفت: آن‌ها خواهان خروج از NPT بوده و هستند، فلذا با توجه به قدرتی که هم اکنون در مجلس یازدهم دارند در برابر آزمون تاریخی قرار می‌گیرند؛ اگر این فعل را انجام ندهند این امر به اثبات می‌رسد که آن‌ها تنها شعار‌هایی می‌دهند که گروه رقیب خود را در منجنیق انسداد‌های سیاسی قرار دهند و اگر از «ان پی تی» خارج شوند، اجماع جهانی علیه ایران را بیش از گذشته فراهم خواهند کرد. به تبع با این وضعیت در یک موقعیت کیش و مات به سر خواهند برد.
به گفته مطهر نیا در حالی که در یک بعد دیگر ایران خروج پلکانی از برجام را کلید زد و در پنج مرحله دوماهه، زمینه‌های خروج از برجام و کاهش تعهدات خودش در برجام را فراهم کرد، اما شروع بحران کرونا در زمینه‌های سیاسی، موجب شد تا ایران از ماجرای خروج پلکانی خارج شود و با گذر از مرز‌های ۶۰ روزه گام ششمی حتی مطرح نشود.
وی خاطرنشان کرد: خروج ایران از برجام بسیار چالش برانگیز است و خروج از «ان پی تی» نیز می‌تواند نوعی تهدید بین‌المللی را برای ایران فراهم سازد. در چنین بافت موقعیتی باید گفت صدور این قطعنامه یا در قالب آنچه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای بیان می‌کند دارای ابعاد معناداری از اثرگذاری در وقایع آینده است، به ویژه اینکه در آینده نه چندان دور مساله استمرار محدود‌سازی ایران در معاملات نظامی و تسلیحاتی نیز طبق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت ملل متحد قابل بررسی است و از هم اکنون تروئیکای اروپا همکاری خود را با آمریکا در این زمینه حداقل تا سال ۲۰۲۳ بیان کرده است.
این تحلیلگر مسائل برجام با بیان اینکه این موضوع در ابعاد بین‌المللی، منطقه‌ای و داخل برای ایران تبعاتی دارد، اظهار داشت: در داخل، آزمون مجلس یازدهم و شعار‌هایی است که نمایندگان طیف سیاسی تعریف شده و شناسنامه‌داری در ایران در ارتباط با برجام و پذیرش آن و همچنین خروج از برجام و حتی «NTP» در مجلس دهم و در موضع گیری‌های سیاسی خود در لایه‌های دیگر نیز مطرح کرده‌اند.
وی اضافه کرد: در بعد منطقه‌ای، فشار‌های موجود باعث می‌شود پایتخت کشور‌های همسو با ایالات متحده آمریکا در سایه همکاری اروپا و هماهنگی بیشتر با آمریکا زمینه‌های هماهنگی بیشتر با جبهه گیری غرب را در برابر ایران فراهم دیده و فشار‌های منطقه‌ای بر ایران نیز در فضای مطلوب‌تری برای آن‌ها فراهم آید.
وی با بیان اینکه در چنین بافت موقعیتی اگر ایران بخواهد از «ان پی تی» خارج شود یا برجام را پایان یافته اعلام کند باید تاثیرات روانی و عینی آن را در حوزه‌های اقتصاد، سیاست، مسائل اجتماعی و ... را از هم‌اکنون پیش‌بینی‌کند، تصریح کرد: اگر از برجام هم خارج نشود و اجازه بازرسی را صادر کند، اینجاست که وضعیت نیرو‌های سیاسی تعریف شده مخالف برجام در آستانه انتخابات ۱۴۰۰ به صورت جدی مورد آزمایش افکار عمومی قرار می‌گیرد، این در حالی است که گام دیگر ایالات متحده آمریکا با همراهی اروپا با شورای امنیت سازمان ملل رقم خواهد خورد.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجه درباره تاثیر رای مخالف روسیه و چین به قطعنامه شورای حکام، خاطرنشان کرد: روس‌ها و چینی‌ها نشان داده‌اند همواره در حیطه مدیریت و بازیگردانی، به عنوان کنشگران اصلی صحنه بین‌المللی هستند اینبار به نظر می‌رسد نسبت به گذشته بیش از آنکه به فکر مدیریت موضوع باشند، به فکر اعلام موضع خود در جهات اقناع افکار عمومی و امتیازگیری مناسب‌تر از ایالات متحده آمریکا بر آمده‌اند.