تکفیر را نباید با تکفیر متقابل پاسخ داد

رویداد24: آغاز هزاره جدید میلادی علی رغم تمامی برنامه ریزی ها،  آمال و آرزوها جهت پیاده سازی و مشاهده صلح واقعی و همزیستی مسالمت آمیز میان فرق و مذاهب چندگانه موجود، مع الاسف با پدیده های ریشه دار و هراسناک  به نام تکفیر مواجه گشت. این مهم مشکلات، درد و آلام و مصائب دهشتناکی برای جهانیان  و البته در کمال تعجب برای مسلمانان منطقه خاورمیانه همچون عراق و سوریه به بار آورد. در این اثنی، اصل محوری که مطلوب است مطمح نظر تصمیم گیرندگان سیاسی جهت برخورد با تکفیری- سلفی های جهادی قرار گیرد، شناخت  کامل، دقیق و رفتن در کنه اندیشه و جهان بینی جریانات فوق الاشاره است. نظر به اینکه  این جریانات  از ریشه ای عمیق در سده های دور برخوردارند بنابراین مبارزه و منکوب نمودن آنها از طریق حربه قهری نه اینکه درست نباشد بلکه نتیجه دلخواه و مثمر ثمر را حاصل نخواهد کرد. از این رو ما ابتدا به ساکن باید به دنبال آبشخور و سرچشمه فکری این پدیده برویم و پس از خشکاندن رگه های حیات بخش آنها، اقدام  جدی و کارشناسانه انجام دهیم. اگر خشکاندن این سرچشمه کارگر نیفتاد آن وقت است که ما باید در راهبردهای خود در مبارزه با آنها تجدید نظرهایی اساسی را لحاظ کنیم. به عنوان نمونه، داعش در عراق نمود یک بیماری داخلی در خاورمیانه است. به بیان دیگر، بذرهایی که قرن ها پیش ابن تیمیه، محمد بن عبدالوهاب، ابن قیم جوزی و سید قطب به عنوان پیش قراولان تکفیر و جهاد پاشیدند اکنون جوانه زده است و و بر ماست که از بارور شدن این جوانه در قالب میوه سمی و کشنده ممانعت به عمل آوریم.  درخور یادآوری است که تکفیر را نباید با تکفیر متقابل پاسخ داد؛ زیرا این کار نه مشکلی را حل می¬کند و نه باوری را تغییر می¬دهد، بلکه مشکل را پیچیده¬تر و عقیده سلفی های جهادی را راسخ¬تر  می¬گرداند و مشوق و قوت قلبی برای کسانی خواهد شد که  تعدادی از آنها از روی فقر و فشارهای وارده از خارج در حال مبارزه هستند و  و تنی چند از درد حیرانی پس از  بی هویتی و سرگشته بودن از نظامی های غربی به آنها می پیوندند. شایسته است که به طریقه حقه مولای متقیان امیرالمومنین(ع) اقتدا کنیم که خوارج او را تکفیر کرده و دشنام دادند، لیک آن حضرت با آنان مقابله به مثل نکرد. علاوه بر آن از امام صادق(ع) روایت شده که فرمود: «علی (ع) احدی از کسانی که با او می¬جنگیدند، به شرک یا نفاق نسبت نمی¬داد، منتها می¬فرمود: برادران ما بر ما تعدی کردند.»
دومین گام لازم در این راه، واکاوی عوامل تکفیر و شناخت خواستگاه¬های آن است. گاهی شرایط اجتماعی سیاسی در رشد اندیشه¬های تکفیری اثرگذار است. گاهی عوامل تکفیر، فرهنگی است که درمان در این موارد دشوارتر است. در این وضعیت لازم است که با بررسی دقیق و مستمر، آنها را با دلیل، برهان و بدون خشونت، متقاعد و در نتیجه ریشه کن گردانیم! زیرا تاریخ به ما آموخته است که شمشیر سرکوب می¬کند ولی قانع نمی¬سازد. ترس از شمشیر  ممکن است مردم را برای مدت کوتاهی در کنج خانه فرو ببرد، منتها ماندن آنان در کنج خانه انرژی وافری را برای انفجار در فرصت مغتنم فراهم خواهد آورد. بنا به همین مهم تلاش جهت حل بحران هایی همچون شکاف  و تفرقه قومی مذهبی، نبود حلم و بردباری و تشریک مساعی و از بین بردن ساحت های رعب و وحشت در منطقه در کنار تشکیل دولت های دارای مشروعیت و پایه های محکم حکومتی فراگیر ملی، قومی، زبانی و مذهبی از اهم واجبات می باشد که عدم توجه به آن می تواند نتایج مخصوصی را حاصل نماید و صفحه ای از دفتر تاریخ را با مرکب سیاه  مانند دوران صلح و آرامش یا با مرکب قرمز همانند دوران پرالتهاب کنونی پر نماید.

محمد جواد فتحی - دانشجوی دکتری آینده پژوهی و کارشناس مسائل سیاسی