پشت‌پرده رایزنی‌های فراکسیونی در انتخابات هیات رییسه/ «تغییر»؛ نقطه اشتراک خواست اصلاح‌طلبان و اصولگرایان
رویداد۲۴-در آستانه برگزاری انتخابات هیات رییسه و در شرایطی که رسانه‌ها از احتمال ارائه لیست ائتلافی ۳ فراکسیون خبر می‌دهند، زمزمه‌ها از گوشه و کنار راهروهای پارلمان از اتفاقاتی دیگر حکایت دارند.انتخابات هیات رییسه مجلس نزدیک شده و باز هم بازار سخنگوها و اعضای هیات رییسه ۳ فراکسیون داغ. سخنگوی مستقلین از توافق کامل با امیدی‌ها خبر می‌دهد و نایب رییس امیدی‌ها از تعامل با ولایی و مستقلین. عضو ارشد فراکسیون نمایندگان ولایی هم می‌گوید قرار است با الگوی ۳+۳+۳ به‌جای رای، اصلاً به یکدیگر گل بدهیم!
همدلی ۳ فراکسیون روی خط اخبار
این‌ها البته صرفاً ظاهر ماجراست؛ آن‌چه سخنگویان و اعضای هیات رییسه و البته در مواردی اعضای عادی فراکسیون‌ها در مقابل دوربین و میکروفن خبرنگاران و برای نشر در رسانه‌ها می‌گویند. اما واقعیت داستان انتخابات هیات رییسه مجلس از اساس، روایت دیگری است. آن‌جا نه‌تنها نمایندگان و اعضای ۳ فراکسیون سیاسی مجلس به یکدیگر گل نمی‌دهند، بلکه به این راحتی، حاضر به رای دادن به یکدیگر هم نمی‌شوند. آن‌جا یک عضو از فلان فراکسیون، حتی برای رای گرفتن از هم‌فراکسیونی‌هایش هم باید حسابی تلاش، یا آن‌چنان که ادبیات پارلمانی مصطلح است، با هر فن و ترفندی که بلدست لابی کند.
انتخابات هیات رییسه مجلس با این نگاه واقع‌بینانه، به‌همان میزان که نمایندگان سعی می‌کنند، آن‌را عادی و امری فاقد اهمیت نشان دهند، رویدادی است جدی و حائز اهمیت. به این اعتبار و از این منظر، رایی که یک نماینده برای انتخاب رییس، نواب رییس و سایر ارکان هیات رییسه می‌دهد، از مهمترین آرایی است که در طول یک سال کاری مجلس رخ می‌دهد و بعضی از نمایندگان چه خوب می‌دانند با همین یک تک رای، چه بازی‌ها می‌توان کرد.
از این‌روست که این انتخابات برخلاف آن‌چه وانمود می‌شود، حائز اهمیت است. خبرنگاران پارلمانی می‌دانند چطور راهروهای مجلس در ایام منتهی به انتخابات هیات رییسه پُر می‌شود از اعضای هیات رییسه اجلاسیه جاری. همان نمایندگانی که در طول یک سال قبل به دلایلی که از آن به‌عنوان مشغله بالانشینی (بخوانید عضویت در هیات رییسه مجلس) عنوان می‌کنند، جواب تلفن خبرنگاران را هم نمی‌دانند، حالا یک خط در میان از جلوی چشم همان خبرنگاران، از این سر کوریدور مجلس تا آن‌سو رژه می‌روند و حالا برعکس، از آن‌سو به این‌سو!
بگذارید پیش از آن‌که بیش از به عمق فضای راهروها و کوریدورهای پارلمان در این روزهای حساس و سرنوشت‌ساز سرک بکشیم، نگاهی بیاندازیم به آن‌چه تیتر رسانه‌ها شده و صحبت‌هایی که از فضای علنی و بیرونی این رقابت درون‌پارلمانی حکایت می‌کند.
حضور زنان و اهل سنت؛ خط قرمز اصلاح‌طلبان در هیات رییسه
بهرام پارسایی سخنگوی فراکسیون امید است. یکشنبه این هفته بعد از جلسه هیات رییسه این فراکسیون به ایلنا گفت که امیدی‌ها همچون سال گذشته مطالبات اصلاح‌طلبانه و مشخصی دارند. می‌خواهند یک زن و یک نماینده اهل سنت در هیات رییسه باشد. اتفاقی که نصفه و نیمه در اجلاسیه نخست محقق شد و در اجلاسیه دوم به‌دلیل بدعهدی مستقلین، مغفول ماند. آن‌جا که اگرچه اصلاح‌طلبان همان‌طور که نتوانستند حسن روحانی رییس‌جمهور تحت‌حمایتشان را برای معرفی وزیر زن قانع کنند، در فرستادن یک نماینده زن به هیات رییسه پارلمان هم ناکام ماندند اما لااقل در اجلاسیه نخست، محمدقسیم عثمانی نماینده اهل سنت مردم بوکان را به‌عنوان یکی از ۳ ناظر راهی هیات رییسه کردند اما در اجلاسیه دوم، باوجود حمایت مجدد از عثمانی، با کاندیداتوری رسول خضری نماینده اهل سنت پیرانشهر ازطرف فراکسیون مستقلین روبرو شدند. تصمیمی که نتیجه‌اش نه نفعی برای امیدی‌ها داشت و نه مستقلین. حاصل این شد که هیات رییسه مجلس از اهالی سنت خالی شد. آن هم در شرایطی که سال پیش هم همچون سال قبل‌تر و سالهای قبل‌تر، با نزدیک شدن به انتخابات هیات رییسه، شایعاتی درمورد مخالفت برخی مراجع با حضور اهل سنت در هیات رییسه زمزمه شد.
پارسایی البته در آن اظهارنظر رسانه‌ای به نکته دیگری هم اشاره کرد. او گفت همه گزینه‌ها روی میز فراکسیون امید است. پارسایی صحبتی از احتمال معرفی کاندیدا برای کرسی ریاست به زبان نیاورد اما اگر این گزینه جزء «همه گزینه‌های روی میز» نباشد، یا باید به «همه گزینه‌ها» شک کرد و یا به آن «میز»!
زمزمه‌های تعامل ۳ فراکسیون
همزمان محمدرضا تابش نایب رییس نخست فراکسیون امید هم در مصاحبه‌ای رسمی از تعیین کمیته‌ای برای رایزنی با ۲ فراکسیون مستقلین و نمایندگان ولایی خبر داده است. موضوعی که اتفاقاً مورد استقبال جدی مهرداد لاهوتی بائوج سخنگوی فراکسیون مستقلین هم قرار گرفت. لاهوتی جمله کاظم جلالی رییس فراکسیون مستقلین ولایی را تکرار کرده و تصور می‌کند «در این انتخابات هم تغییرات زیادی نخواهیم داشت؛ در تلاش هستیم اگر ۲ فراکسیون دیگر تمایل داشته باشند لیست واحد ارائه کنیم.»
ساز مخالف اصولگرایان
محمد دهقانی نایب رییس فراکسیون نمایندگان ولایی است و احمد امیرآبادی فراهانی عضو ارشد این فراکسیون. آنها همین هفته جاری با خبرنگار ایلنا صحبت کردند و ازقضا هر دو تاکید کردند که هنوز هیچ تصمیمی نگرفته‌اند. امیرآبادی فراهانی از این فراتر هم رفت. او که در انتخابات هیات رییسه اجلاسیه دوم بیشتر هر نماینده‌ای در میان ۶ دبیر هیات رییسه رای داشت، در واکنش به اظهارات لاهوتی و به‌خصوص تابش که گفته بود کمیته‌ای برای رایزنی با دیگر فراکسیون‌ها تشکیل شده، روبرو شد، با صراحت گفت: خیر! تاکنون هیچ مذاکره‌ای با هیچ‌یک از اعضای ۲ فراکسیون دیگر نداشتیم.
حمیدرضا حاجی‌بابایی رییس فراکسیون نمایندگان ولایی اما معتقد است که نباید به‌سمت دوقطبی‌های کاذب برویم؛ چرا که «میان فراکسیون نمایندگان ولایی و امید هم‌افزایی وجود دارد» البته این اظهارنظر ناظر بر انتخابات هیات رییسه مجلس نبوده و آن‌جا که صحبت از هیات رییسه می‌شود، نه‌تنها درگوشی، بلکه در جمع خبرنگاران از احتمال ارائه لیست مستقل برای تمام ارکان هیات رییسه سخن می‌گوید.
پشت‌پرده ۳ فراکسیون در انتخابات هیات رییسه در اجلاسیه سوم
با این همه، بگذارید برگردیم به همان راهروها و اتاق‌های مجلس و دالان‌های منتهی به این اتاق‌ها. آن‌جا اخبار دیگری به گوش می‌رسد که به نظر مهمتر از تمام آن‌چیزی است که این روزها در رسانه‌ها نوشته می‌شود. از آن خبرهای پشت‌پرده‌ای که اتفاقاً درست یک سال پیش، در انتخابات اجلاسیه دوم هم زمزمه می‌شد و در مقاطعی حتی به سطح رسانه‌ها هم نفوذ کرد و درنهایت هم برخلاف روایت رسمی رسانه‌ها که از توافق ۳ فراکسیون بر فرمول «تثبیت ۳ کرسی رییس و نواب و حضور هر ۳ فراکسیون در ۹ کرسی باقی‌مانده با فرمول ۳+۳+۳» حکایت داشت، سرنوشت هیات رییسه مجلس را برای یک سال رقم زد.
رقص گرگ‌ها
اخیراً یکی از نمایندگان مجلس درباره نحوه تعامل ۳ فراکسیون سیاسی پارلمان گفته بود که هنوز هیچکس در تصمیم خود به اطمینان نرسیده است. این نماینده از تعبیری جالب نیز برای توصیف این وضعیت استفاده کرده و گفته بود: «درحال حاضر اوضاع شبیه به جنگ گرگ‌هاست؛ فعلاً طرفین بازی زل زده‌اند به یکدیگر و به‌دقت تمامی حرکات و سکنات هم را زیر ذره‌بین گرفته‌اند تا در لحظه سرنوشت، ضربه نهایی را وارد کنند!»
پزشکیان؛ کاندیدای احتمالی ریاست فراکسیون امید
یک عضو ارشد فراکسیون امید یکی از منابع این خبرها بود. او که بنابه قاعده بازی این روزهای پارلمان، نخواست نامش فاش شود، به خبرنگار ایلنا گفته: امید احتمالاً لیست مستقل می‌دهد. البته هنوز به تصمیم قطعی نرسیده‌ایم. قطعاً باز هم با دیگر فراکسیون‌ها صحبت می‌کنیم و شرایط‌مان را می‌گوییم اما اگر ببینیم این توافق‌ها بی‌فایده است، از رییس مجلس تا نواب و تمامی ارکان هیات رییسه گزینه معرفی می‌کنیم، پای عواقب کارمان هم می‌ایستیم. این نماینده مجلس می‌گوید: مردم باید بدانند که واقعیت مجلس از چه قرار است. ما فراکسیون اکثریت نیستیم. خودمان هم می‌دانیم. هیچ فراکسیونی اکثریت ندارد. بنابراین رقابت می‌کنیم تا مشخص شود جایگاه هر فراکسیون کجاست. او همچنین گفته است: احتمالاً آقای عارف یا پزشکیان گزینه امیدی‌ها برای کرسی ریاست خواهند بود و جالب است بدانید، ترجیح عمومی فراکسیون این است که آقای پزشکیان را معرفی کنیم. خود عارف هم نهایتاً ترجیحش همین است. البته ایشان همواره به رای و نظر فراکسیون تمکین کرده و خواهد کرد.
حاجی‌بابایی یا دهقان؛ کاندیدای ریاست «نمایندگان ولایی»
این البته تنها بخشی از اخبار پشت‌پرده است. آن‌سوی ماجرا هم اخباری مشابه به گوش خبرنگار ایلنا رسیده است. یکی دیگر از نمایندگان مجلس که ازجمله اعضای موثر فراکسیون نمایندگان ولایی است و بنابه همان قاعده بازی خواسته در اعلام این خبر گمنام بماند، گفته است: نمایندگان ولایی به احتمال قریب به یقیین لیست مستقل می‌دهد. آدم عاقل از یک سوراخ دوبار گزیده نمی‌شود. سال گذشته نتیجه اعتماد را دیدیم. او می‌گوید: هنوز درباره این‌که چه کسی را برای ریاست معرفی کنیم، به قطعیت نرسیده‌ایم اما به احتمال قوی گزینه ما یا حاجی‌بابایی خواهد بود یا دهقان. این نماینده مجلس همچنین تاکید کرد که درصورت معرفی گزینه برای ریاست، طبیعتاً برای باقی ارکان هیات رییسه هم لیست مستقل خواهیم داد اما ممکن است، درنهایت در فراکسیون به نتیجه‌ای دیگر برسیم و به همان لیست ائتلافی رضایت دهیم.
لاریجانی؛ کاندیدای ریاست مستقلین ولایی
همزمان کاظم جلالی و مهرداد لاهوتی رییس و سخنگوی فراکسیون سوم، یعنی «مستقلین ولایی» هم همان‌طور که رسمی و غیررسمی، در بوق و کرنا یا در خلوت و خفا گفته‌اند، کاندیدایی جز علی لاریجانی برای ریاست مجلس نمی‌بینند.
آیا اصلاح‌طلبان و اصولگرایان لیست مشترک نمی‌دهند؟!
ماجرا اما از این هم جالب‌تر است. همزمان با این اخبار، زمزمه‌هایی درمورد احتمال ائتلاف امید و ولایی نیز به گوش می‌رسد. یک نماینده مجلس که این احتمال را محتمل دانسته، معتقد است علی لاریجانی ۱۰ سال گذشته رییس مجلس بوده و متاسفانه این مسئله دشمن دموکراسی است. بد نیست، دکتر یک سال کنار دیگران بنشیند تا مجلس دموکرات‌تر اداره شود.
«تغییر»؛ نقطه اشتراک خواست اصلاح‌طلبان و اصولگرایان
ازطرفی وقتی به انگیزه اصلی این دو فراکسیون اصلاح‌طلب و اصولگرا برای ارائه لیست مستقل و غیرائتلافی دقت می‌کنیم، متوجه می‌شویم که عمده خواست‌شان، در یک کلام نهفته است: «تغییر»
آنها حالا بعد از پایان دومین اجلاسیه مجلس دهم و نیز پس از پشت سر گذاشتن دو دوره از ریاست علی لاریجانی در مجالس هشتم و نهم به این نتیجه رسیده‌اند که برای ایجاد تحول در ساز و کار اداره مجلس، باید دست به اصلاحات و تغییراتی اساسی زد و ازقضا، بهتر است این اصلاحات و تغییرات از راس هرم قدرت صورت گیرد. اینجاست که گفته حاجی‌بابایی اصولگرا که گفته بود «نمایندگان ولایی» و «امید» می‌توانند هم‌افزایی داشته باشند، معنایی عمیق‌تر می‌یابد.
حلقه مفقوده ائتلاف چپ و راست
با این همه، هر ناظر آگاهی خوب می‌داند که اصلاح‌طلبان و اصولگرایان حتی اگر به‌لحاظ تاکتیکی و موقت در موردی خاص دست به ائتلاف بزنند، به احتمال قریب به یقین این ائتلاف علنی نخواهد بود. در این میان خبر دیگری که به خبرنگار ایلنا رسید، حلقه مفقوده این ائتلاف نانوشته را پر کرد.
ائتلاف ناشناس‌ها یا دستان گره خوردن چپ و راست در سایه
بنابر آخرین پیگیری‌های خبرنگار ایلنا، روز گذشته طیفی از نمایندگان متشکل از ۳ فراکسیون با عنوان احتمالی «وکلای ملت»، سعی در یارگیری از کف صحن مجلس برای حمایت از مسعود پزشکیان جهت ریاست مجلس هستند. در این میان اما فهرست گزینه‌های احتمالی این جریان برای نایب رییسی نشان می‌دهد که احتمال دارد این ائتلاف نوظهور همان ائتلاف نانوشته دو جریان چپ و راست مجلس باشد. آن‌جا که علی مطهری و مصطفی کواکبیان از فراکسیون امید و محمد دهقان و حمیدرضا حاجی‌بابایی از نمایندگان ولایی، به‌عنوان گزینه‌های احتمالی نواب رییس معرفی شدند تا پس از رای‌گیری دو گزینه نهایی را به صحن معرفی کنند.
آغاز نمایندگیِ رییس مجلس پس از ۱۱ سال پارلمانتاریستی؟!
با این حساب، تنها کاری که باید کرد این است که منتظر بمانیم تا ببینیم در نهایت چه اتفاقی در انتخابات هیات رییسه مجلس برای اجلاسیه سوم رقم خواهد خورد؛ آیا باز هم علی لاریجانی بالا می‌نشیند و مجلس تحت سیطره ریاستش، یا آقای رییس حداقل یک سال کنار سایر نماینده‌ها می‌نشیند تا بالاخره طعم نمایندگی ملت را بچشد؛ به یاد بیاوریم که علی لاریجانی از نخستین روزی که ابتدای دوره هشتم وارد پارلمان شد، رییس بوده تا به امروز در آغاز اجلاسیه سومِ مجلسِ دهم!
