عزت پایدار، برای مردی که به بازیگری آبرو داد

رویداد۲۴محدثه واعظی‌پور: وقتی از عزت‌الله انتظامی سخن می‌گوییم، فقط از جوایز و جشنواره‌ها، انبوهی فیلم، عکس‌های یادگاری و مجموعه‌ای از نقدها و مصاحبه‌ها حرف نمی‌زنیم. عزت‌الله انتظامی از معدود بازیگران سینمای ایران است که سلوک، منش و مشی خاص داشت. نه به  این معنا که به عنوان بازیگری با بیش از نیم قرن فعالیت، انتخاب اشتباه نکرد یا محاسباتش برای پذیرفتن یک نقش همیشه نتیجه درست داد. انتظامی بازیگری با هوش و با شخصیت بود. هنرمندی صاحب سلیقه که برای جسم، جان و اعتبارش ارزش قائل‌ بود و تا آخرین روز زندگی، این جایگاه را حفظ کرد. او موهبت الهی محبوبیت و شهرتی که به دست آورده بود، به درستی حفظ کرد. تن به بازی در هر نقشی نداد، همواره با پرهیز و وسواس انتخاب کرد و گاهی نقش‌های کوتاه را به نقش‌های اصلی ترجیح داد. گوهر وجود خود و جایگاهی که به دشواری و ممارست به دست آورده بود می‌شناخت و امکان نداشت برای منفعت زودگذر، این جایگاه را مخدوش کند.

 
حضورش در عرصه فعالیت‌های اجتماعی، بدون سر و صدا و نمایشگری بود. اما می‌شد فهمید که نسبت به مسائل جامعه بی‌تفاوت نیست. طنز ذاتی و گاه گزنده‌اش، وجهی ویژه به شخصیتش می‌داد. وقتی سرحال بود، شوخ طبعی‌اش قابل توجه بود. بخشی از  جایگاهی که به عنوان بازیگر به دست آورده بود، مدیون احترامی بود که برای حرفه‌اش قائل بود. نظم و انضباطش سر صحنه، توجهی که به بازیگر مقابلش داشت و روح تجربه‌گری که مانع از آن می‌شد در یک مسیر متوقف شود. وقتی در هشتاد سالگی در «حکم» به جای قهرمان آرمانی کیمیایی بازی کرد، مطمئن بود که این نقش، تجربه‌ای تازه در کارنامه گران سنگش است.
 
در سال‌های اخیر، کمتر در محافل سینمایی حاضر شد. این هم محصول آن هوشمندی ذاتی بود. نمی‌خواست تصویر موقر، جذاب و همیشه آراسته‌اش در چشم دیگران مخدوش شود. اگر بخشی از وظایف یک هنرمند، مراقبت از نام خود باشد، انتظامی این تکلیف را به خوبی انجام داد. در زمان حیاتش حتی موزه‌ای از یادگارهایش تاسیس کرد تا حرمت آنچه در زندگی باافتخارش به دست آورده، بعد از او حفظ شود.
 
این روزها خواهند گذشت، مراسم تشییع و خاکسپاری با حرف‌های احترام برانگیز و کلیشه‌ای برگزار خواهد شد و آیین‌های یادبود به نام و یادش برپا می‌شود. اما این پایان یک عمر با عزت و آبرومند برای آقای بازیگر نیست. زمان سپری خواهد شد، فیلم‌ها بارها دیده می‌شوند، «گاو»، «بیتا»، «پستچی»، «هامون»، «اجاره‌نشین‌ها»، «روز واقعه»، «خانه‌ای روی آب»، «خانه خلوت»، «روسری آبی»، «حکم» و ...از او به یادگار می‌مانند برای تاریخ سینمای ایران و دوستدارانش. و بیش از همه این‌ها، سلوک بازیگری که در روزهای رونق فیلم‌فارسی، به بازیگری آبرو داد و یک عمر با افتخار زیست. نامش اعتبار بسیاری از فیلم‌ها شد و حضورش، آبروی سینمای ایران بود. یادش گرامی.