داستان هشتاد سال سرگشتگی مجسمه ایرانی در غرب

رویداد۲۴ «حمید بعیدی نژاد»، سفیر ایران در لندن، در توییتر خود نوشت:

مجسمه سر نگهبان هخامنشی که از بدن خود همراه با سپر و نیزه جدا شده است، بخشی از بنای عظیم پرسپولیس بوده است که در دو هزار و پانصد سال پیش ساخته شده است. اکتشاف اولیه پرسپولیس در زمان پهلوی اول به موسسه مطالعات شرقی دانشگاه شیکاگو سپرده شده بود و در عکس‌هایی که این دانشگاه در نیمه اول دهه سال‌های هزار و نهصد و سی میلادی از پرسپولیس و اشیاء اکتشافی گرفته شده است، عکس‌هایی نیز از این مجسمه در کنار بنای راه پله‌ای در تخت جمشید که این بخش از مجسمه از آن جدا شده بود نیز گرفته شده بوده اند.

اما پس از آن این مجسمه شاید بخاطر کوچکی آن که حدود هشت اینچ ثبت شده است (حدود بیست و پنج سانتیمتر) به یکباره مفقود شده است.

این مجسمه پانزده سال بعد از مفقود شدن، اولین بار از دستان یک مجموعه دار اشیاء عتیقه‌ی اهل نیویورک بنام پل مالون سر بر می‌آورد و او آنرا تنها به قیمت هزار دلار به یک مجموعه دار کانادایی بنام مورگان می‌فروشد. در سال پنجاه و یک میلادی وارث قانونی این ثروتمند کانادایی، تصمیم می‌گیرد که این شئ باستانی را به موزه‌ی مونترال در کانادا اهدا نماید. تا حدود شش دهه این شئ در موزه‌ی مونترال در معرض دید بازدیدکنندگان قرار داشته است تا اینکه در سال دو هزار و یازده یعنی هفت سال پیش این مجسمه به سرقت می‌رود. شرکت بیمه کننده موزه‌ی مونترال (آکسا) در قبال این سرقت، مبلغ نهصد و ده هزار دلار به موزه مونترال خسارت می‌دهد. اما سه سال بعد، در سال دو هزار و چهارده مقامات کانادایی این مجسمه را در شهر ادمونتون شناسایی و توقیف می‌کنند و آنرا به شرکت بیمه‌ی آکسا تحویل می‌دهند. اما در این میان، موزه‌ی مونترال ترجیح می‌دهد که از پس دادن پول بیمه و پس گرفتن مجسمه صرفنظر کند. بدین ترتیب شرکت بیمه بدنبال مشتری جدید، این مجسمه را به شرکت مجموعه دار اشیاء هنری بنام «ویس و فاگ» در لندن می‌فروشد. این شرکت در دو سال گذشته این شئ عتیقه را در چند نمایشگاه فروش اشیاء هنری در لندن، ماستریخت و بار آخر در نیویورک با پیشنهاد دو میلیون و دویست هزار دلار به عرضه می‌گذارد، که در این بار آخر توسط پلیس نیویورک ضبط و توقیف می‌گردد. با توقیف این مجسمه، پرونده وارد یک مرحله‌ی فشرده‌ی حقوقی میشود، که سازمان میراث فرهنگی ایران هم وارد فرآیند میشود.

در نهایت دادستانی نیویورک با تکمیل اطلاعات خود نتیجه می‌گیرد که این شئ باستانی بطور غیر قانونی از ایران خارج شده است و آخرین خریدار این اثر یعنی همان شرکت انگلیسی بهنگام خرید آن بر این امر واقف بوده و یا اگر میخواسته است میتوانسته با کسب اطلاعات از دانشگاه شیکاگو و یا دیگر مراجع متخصص علمی، بخوبی از دزدیده شدن و خروج غیرقانونی این شئ از ایران اطمینان یابد. با چنین نتیجه گیری، دادستانی نیویورک این شئ تاریخی را به صاحب اصلی آن یعنی ایران بر می‌گرداند که توسط آقای دکتر روحانی به ایران بازگردانده شد.