تکرار ضرر خریداران ارز، برای خریدهای هیجانی خودرو

رویداد۲۴ بازارها در ایران حال و هوای خاص خود را دارند، یا آنقدر در رکود فرو می‌روند که کسی راغب نیست در آن وارد شود و یا آنقدر در رونق غرق می‌شوند که رفتارهای هیجانی بیش از هر زمان دیگری بر آنها غالب می‌شود.

بازارهای نقدشونده البته این هیجانات را بیش از هر بازار دیگری تجربه کرده‌اند به خصوص در این چند ماه گذشته که بازار ارز تلاطمات خود را گام به گام به همه بازارهای دیگر منتقل کرد، بسیاری از خریداران و فعالان بازار با وضعیتی مواجه شده‌اند که شاید کمتر تجربه کرده بودند.

بازار خودرو نیز از این امر مستثنی نبوده است، یک روز آنقدر با رکود و عدم اقبال مشتریان دست و پنجه نرم می‌کرد که دولت خط اعتباری برای خودروسازان در نظر گرفت و مردم را تشویق کرد که با استفاده از وامی که برای خرید خودرو در نظر گرفته شده، کمکی به رونق این صنعت داشته باشند و یک روز هم مثل همین چند ماه گذشته، آنقدر عطش برای خرید خودرو بالا گرفته بود که بدون هیچ گونه محرکی از سوی دولت، بسیاری از خریداران خودرو به دو دلیل وارد گود شده و خودروهای خودروسازان را خریداری کردند، البته این به جز رونقی بود که بر حاشیه بازار رسمی خودروسازان در نمایندگی‌ها اتفاق افتاد و بسیاری از خودروها با قیمت‌هایی بعضا تا دو برابر نمایندگی به فروش رسیدند.

توقف تولید خودرو، از شایعه تا واقعیت

در این میان خریداران خودرو دو دلیل را برای خرید خودروها عنوان می‌کردند، دسته اول آنهایی بودند که به دلیل ورود دلالان و سرمایه‌های سرگردان به بازار خودرو بعد از بازار ارز و شکل‌گیری حاشیه بازار برای قیمت برخی از تمامی خودروها، وسوسه می‌شدند تا به این بازار وارد شده و آنها نیز از این تفاوت قیمت سودی به دست بیاورند و دسته دوم هم آنهایی بودند که از آینده بازار و قیمتهای آن نگران بودند و خریدهای خود را پیش از موعدی که پیش از این برنامه‌ریزی کرده بودند، انجام دادند.

البته دسته سومی نیز وجود داشتند که نگران توقف تولید به دلیل فرا رسیدن تحریم‌ها بر علیه صنعت خودرو ایران بودند، بنابراین آنها نیز وارد میدان شده و خریدهای خود را به این دلیل انجام دادند که بتوانند از این وضعیت ضرر کمتری ببینند، در حالیکه پیش فرض آنها در مورد توقف تولید کاملا غلط است؛ چراکه حتی در سخت‌ترین تحریم‌هایی که بر علیه صنعت خودرو ایران در دوره گذشته اعمال شد نیز تولید در صنعت خودروی ایران هیچگاه متوقف نشد و در دوره فعلی نیز قرار است توقفی ایجاد شود. 

یک مقام مسئول در صنعت خودرو در همین ارتباط گفت: واقعیت آن است که صنعت خودرو در ایران توقف ناپذیر است و آنگونه که خودروسازان می‌گویند، در سالهای گذشته تلاش شده تا برخی از قطعات بومی‌سازی شده و درصد داخلی‌سازی آنها افزایش یابد. ضمن اینکه اگر حتی قطعه‌ای از کمپانی مادر نیز به خطوط تولید خودرو در ایران نرسد، کشورهای ثالثی هستند که این قطعات را برای صنعت خودروی ایران تامین می کنند؛ هرچند با قیمت بالاتر -پس جای نگرانی از این بابت وجود ندارد.

از سوی دیگر بسیاری از قطعه‌سازان برای تامین قطعات مورد نیاز صنعت خودرو در ماههای گذشته، اقدام به واردات کرده بودند که اگرچه مشکلات زیادی از سوی دولت برای ترخیص قطعاتشان به وجود آمده بود، اما به هر حال تدبیر کرده بودند و تلاش نمودند تا این نگرانی درباره توقف تولید را تا حدود زیادی برطرف کنند.

دام دلالان برای فروش خودرو با قیمت‌های نجومی

نکته حائز اهمیت آن است که تولید خودرو به اندازه نیاز واقعی که در بازار وجود دارد و برآورد می‌شود، صورت خواهد گرفت و این تنها یک دام است که به نظر می‌رسد بسیاری از خریداران هیجان‌زده در بازار خودرو در آن گرفتار شده بودند؛ به این معنا که آنها به اشتباه در دام ولع خرید افتادند، ولعی که ناشی از ترس از توقف در تولید خودرو در کشور بود و موجب شد آب بیشتری به آسیاب دلالان ریخته شود و به حباب قیمت دامن زده شود. 

مروری بر آنچه که طی ماههای گذشته در بازار خودرو رخ داده ، نشان می‌دهد که همه چیز از یک شایعه شروع می‌شود. شایعاتی با این مضمون که فلان کالایی نایاب خواهد شد؛ بنابراین مصرف‌کنندگان بیش از نیاز واقعی کالای مذکور را خریداری کرده و این تقاضای کاذب دومینووار به مصرف‌کنندگان دیگر منتقل می شود و در یک بازه زمانی کوتاه، سیلی از تقاضا را شکل می دهد که هیچ حجمی از تولید، یارای پاسخ دادن به آن را ندارد. 

پس به طور طبیعی، هجوم افراد و ارایه درخواست‌های بیش از نیاز و البته از پیش تعیین نشده به یک بازار، سبب می‌شود لایه‌های بعدی تقاضا و متقاضیان آن کالا با نبود واقعی کالا مواجه شده و آن را حس کنند؛ پس شایعه به واقعیت خواهد پیوست؛ این در حالی است که گروه نخست که عمدتا دلالان و واسطه‌ها هستند، یک شایعه را برای گروههای مصرف کننده به واقعیت تبدیل می کنند و با ایجاد یک تقاضای کاذب بزرگ، حوزه تولید را در پاسخ به این تقاضا ناتوان می کنند. 

چون به طور طبیعی، سامانه تولید، پخش و عرضه نمی‌تواند ناگهان شوک و فشار ده برابری را پاسخ دهد؛ بنابراین رفتاری اشتباه در میان مصرف‌کنندگان شکل می‌گیرد و خودشان در عمل، به شایعه ای که واقعیت ندارد، دامن زده و آن را به واقعیت تبدیل می کنند و دلالان را به خواسته خود که همان رشد کاذب قیمت است، می رسانند.

اینجا است که باید به صراحت گفت که تنها جریانی که از ترس و کابوس آینده برای کمبود یک کالا از جمله خودرو، بهره می‌برند، جریان دلال و سوداگر در بازار خودرو هستند؛ چراکه تا ترس ایجاد نکنند که قیمتها سر به فلک می‌کشد و دیگر تولید انجام نمی‌شود و متوقف خواهد شد، نمی توانند خودروها را با حباب های عجیب و غریب قیمتی، به فروش برسانند و سودهای کلان ببرند.

د رهمین ارتباط، حسن فلاح از فعالان بازار خودرو گفت:قیمتها هم اکنون در بازار اشباع شده و با رفتار منطقی مصرف‌کنندگان و کاهش تب و تاب خرید، طی هفته‌های گذشته رو به کاهش گذاشته است.

 پس نه تنها تولید متوقف نخواهد شد، بلکه کشش قیمتی نیز بیش از آنچه که در بازار رخ داد نخواهد بود و بنابراین اکنون بازار در حال حرکت به سمت منطقی شدن است.

رکود در انتظار بازار خودرو

یکی از نمایشگاهداران خودرو پیش‌بینی می‌کند که رکود در انتظار بازار خودرو باشد و با منطقی شدن بازار، ممکن است فعالیت بازار به سمت رکود پیش برود.

وی گفت: قیمت اگرچه برای برخی از خودروها به صورت غیرمنطقی بالا رفته است، اما باید به این نکته توجه داشت که قیمت های بالا برای مصرف‌کننده دیگر نمی ارزد و برای او صرفه اقتصادی ندارد که خودرویی را ۴۰ میلیون تومان بالاتر از نرخ کارخانه خریداری کند؛ پس تب و تاب قیمت بیش از قبل فرو خواهد نشست.

او ادامه داد: حتی تقاضا برای خودروهایی که خودروی کار هستند و افراد، از محل آن امرار معاش می کنند نیز در شرایط کنونی کم شده و مردم کمتر به خرید این خودروها با قیمتهای بالای کنونی تن می‌دهند و منتظر هستند که قیمتها بیشتر از این پایین بیاید.

این نمایشگاهدار پیش‌بینی کرد که ظرف هفته‌های آینده، قیمت در بازار کاهش بیشتری پیدا کرده و قیمت بازار به کارخانه نزدیک شود. پس آن زمان فرصت بهتری برای خرید خودرو است؛ ضمن اینکه وقتی بازار خودرو گام در جاده رکود بگذارد، بسیاری از کسانی که با هدف کسب سود خودرو خریداری کرده بودند، اقدام به فروش آن خواهند کرد، چراکه از آینده بازار مطمئن نیستند، بنابراین افزایش عرضه را نسبت به تقاضا خواهیم داشت و همین امر، فضای قیمتی را منطقی تر می کند.

 به نظر می‌رسد خریداران خودرو همچون خریداران هیجان‌زده ارز، طی ایام آتی با ضرر مواجه شوند و اگر به موقع اقدام به فروش خودروهای خود نکنند، قیمت ها، وضعیت متفاوت‌تری را رقم خواهد زد و  آنها را با ضرر و زیان بیشتری مواجه خواهد کرد؛ به خصوص اینکه اکنون دلالان نیز دست به کار شده‌اند و عرضه را در بازار بیش از قبل کرده‌اند.