پشت پرده بازار تولید و فروش دارو در ایران

 

چه شرکتی چه کاری می‌کند؟
از بین شرکت‌های کنونی ۳۰ کارخانه سهامی عام هستند و سهام آن‌ها در بازار بورس کشور ارائه شده است. انستیتو پاستور و موسسه رازی تنها کارخانه‌های کاملا دولتی هستند که اولی متعلق به وزارت بهداشت و دومی متعلق به وزارت جهاد کشاورزی است و عمدتا در تولید بعضی واکسن‌ها فعالیت دارند. ۹۳ شرکت در واردات رسمی دارو و ۳۰ شرکت تحت نام مراکز فوریت‌های دارویی در کشور فعالیت دارند که به جز شرکت‌های سهامی دارویی کشور و هلال احمر بقیه متعلق به بخش خصوصی یا غیردولتی هستند. همچنین ۳۳ کارخانه تولیدکننده مواد اولیه دارویی در کشور وجود دارند که حدود ۱۲۶ ماده اولیه مورد مصرف در صنایع بالاسری دارویی کشور را تولید می‌کنند. ۳۶ شرکت پخش دارو در کشور فعال هستند. با وجود این حدود ۸۵ درصد دارو‌های تولیدی در داخل کشور یا وارداتی توسط ۱۸ شرکت عمده پخش دارو توزیع می‌شوند.

چقدر دارو مصرف می‌کنیم؟
ایران از لحاظ سرانه مصرف دارو جزو ۱۰ کشور نخست دنیا است. به عبارت ساده‌تر هر ایرانی در سال ۳۸۰ عدد دارو مصرف می‌کند که این عدد بالاتر از استاندارد‌های جهانی است. از این لحاظ در قاره آسیا، پس از ژاپن و چین مقام سوم را به خود اختصاص داده است. حدود ۲۰ درصد از کل دارو‌های کشور به صورت خودسرانه و بدون مشورت با پزشک مصرف می‌شود.

متوسط تجویز تعداد دارو در هر نسخه توسط پزشکان در دنیا حدود شش قلم دارو است در حالی که این مقدار در ایران معادل ۳.۵ قلم دارو است. مصرف سرانه دارو‌های تزریقی در ایران ۴.۵ است که حدود چهار برابر میانگین مصرف سرانه کشور‌های در حال توسعه است. علاوه بر تولیدات داخلی در سال گذشته حدود ۱.۵ میلیارد عدد دارو به طور رسمی به جز قاچاق از خارج وارد کشور شده است.

نکته‌هایی درباره دارو‌های پرمصرف، پرفروش و گرانقیمت 
قرص سرماخوردگی بزرگسالان یا همان ادالت‌کلد از نظر تعداد بیشترین میزان فروش را در بین دارو‌ها دارد. تنها در سال گذشته حدود یک میلیارد و ۴۰۰ عدد از این قرص فروخته شده که هر کدام از آن‌ها به طور میانگین ۱۲۷ تومان قیمت داشتند. دیگر قرص مصرف کشور متفورمین ۵۰۰ است که برای مبتلایان به دیابت تجویز می‌شود. به طور متوسط ماهی ۱۲۸ میلیون قرص متفورمین فروخته می‌شود. رتبه سوم با مصرف ماهانه حدود ۱۱۰ میلیون قرص، در اختیار آسپرین است.

آموکسی سیلین و انسولین در میان پرفروش‌ترین دارو‌ها
آموکسی سیلین و انسولین در سه سال گذشته همیشه پیشتاز پرفروش‌ترین دارو‌های کشور بوده‌اند. این مورد هم در گزارش سال ۹۵، هم سال ۹۶ و هم گزارش هشت ماه اول سال ۹۷ دیده می‌شود. پرفروش بودن یک دارو دلیلی بر پرمصرف بودن آن نیست. چراکه در اینجا ارزش ریالی فروش دارو ملاک گرفته می‌شود. در سال ۹۶ آموکسی‌سیلین با فروش ۲۳۶ میلیارد تومانی در صدر پرفروش‌ترین دارو‌ها قرار داشته و انسولین گلارژن با فروش ۲۳۴ میلیارد تومانی و فاصله بسیار کم در رتبه دوم ایستاد. جالب اینجاست که رتبه سوم پرفروش‌ترین دارو هم به اسپارت از خانواده انسولین‌ها تعلق دارد. در هشت ماه اول سال ۹۷ انسولین گلارژن که برای تزریق آسان این هورمون به بدن استفاده می‌شود، با فروش ۲۱۹ میلیارد تومانی، پرفروش‌ترین ماده دارویی کشور بوده است. فروش این دارو با رشد ۴۰ درصدی به ۲۷ میلیارد تومان در ماه رسیده است.

آموکسی سیلین که یک کپسول از خانواده پنی‌سیلین‌هاست و به عنوان پرمصرف‌ترین آنتی‌بیوتیک در دنیا شناخته می‌شود، در هشت ماه اول سال ۹۷ حدود ۲۱۶ میلیارد تومان فروش داشته است. مصرف ماهانه این آنتی بیوتیک نسبت به سال ۹۶ حدود ۳۵ درصد رشد داشته و حالا ماهانه ۹۱ میلیون کپسول آموکسی‌سیلین در کشور مصرف می‌شود. هر کپسول آموکسی سیلین به طور میانگین ۳۰۰ تومان قیمت دارد.