جزئیات برنامه‌های استانداری تهران برای ساماندهی کودکان کار/ سلب حضانت کودک از والدین
رویداد۲۴فرزانه مروستی مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری تهران، درباره طرح ساماندهی کودکان خیابانی گفت: طرح ساماندهی کودکان کار که از سوی استاندار تهران مطرح شده، مربوط به ساماندهی کودکان خیابانی است، چراکه مسائل کودکان کار در وزارت کار پیگیری می‌شود و طبق قوانین موجود، کار برای سنین زیر ۱۵ سال ممنوع است و قطعا مسئولان وزارت کار نیز ساز و کار‌هایی برای جلوگیری از کار کودکان زیر ۱۵ سال نیز دارند و بازرسی از کارگاه‌ها و شرکت‌های پیمانکاری که کودکان را به کار می‌گیرند، قطعا در دستور کار بازرسان وزارت کار نیز قرار دارد و برنامه‌های خاص خود را دارند و ما در این زمینه ورود نخواهیم داشت.
وی با اشاره به ساماندهی کودکان خیابانی که در سر چهارراه‌ها کار می‌کنند، تصریح کرد: شواهد نشان می‌دهد، اگر بتوانیم موضوع کودکان خیابانی یعنی کودکانی که در خیابان‌ها رها هستند و لابلای ماشین‌ها حرکت کرده و اسفند دود می‌کنند و گل می‌فروشند را به سرانجام برسانیم، اقدام بسیار بزرگی انجام داده ایم.
اعلام آمادگی کلنیک‌های مددکاری برای سرشماری کودکان خیابانی
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری تهران با بیان اینکه رویکرد استاندار تهران استفاده از ظرفیت و پتانسیل سازمان‌های مردم نهاد است، خاطرنشان کرد: در آیین‌نامه ساماندهی کودکان خیابانی و همچنین در مصوبه شورای اجتماعی کشور در سال ۹۳ آمده است که در ساماندهی کودکان کار باید از ظرفیت سازمان‌های مردم نهاد نیز استفاده کرد. البته مهمترین موضوع در فرآیند ساماندهی، جذب و شناسایی کودکان کار است، از همین‌رو برای استفاده از سازمان‌های مردم نهاد در جذب و شناسایی کودکان کار جلسه‌ای را سازمان بهزیستی با این سازمان‌ها برگزار کرده است و گروه‌هایی که تمایل داشتند در جذب و شناسایی کودکان به بهزیستی کمک کنند اعلام آمادگی کرده‌اند.
مروستی ادامه داد: سازمان‌های مردم نهادی که در خصوص جذب و شناسایی کودکان کار اعلام آمادگی نکرده بودند، در زمینه همکاری در حوزه کلینیک‌های مددکاری سیار اعلام آمادگی کرده‌اند که به سازمان بهزیستی کمک کنند. این کلینیک‌های مددکاری کودکان را در سطح شهر شناسایی کرده و با ارائه روش‌های مددکاری این افراد را جذب کرده و وارد مراکز بهزیستی می‌کنند. در حال حاضر نیز ۳ مرکز ارائه خدمات برای کودکان خیابانی در بهزیستی وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه برخی کودکان خیابانی به دلیل نیاز مالی خانواده در سر چهارراه کار می‌کنند، گفت: اگر کودک نیازمند باشد، فرآیند توانمندسازی خانواده و مباحث کمک‌های مددکاری و مشاوره به خانواده شکل می‌گیرد، اما اگر کودک اسیر باند‌های تکدی‌گری شده باشد با کمک دستگاه‌های امنیتی و انتظامی این باند‌ها را شناسایی و از طریق مراجع قضایی با آن‌ها برخورد می‌شود.
سلب حضانت کودک خیابانی پس از گرفتن سه بار تعهد از والدین
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری تهران در پاسخ به این سوال که گاهی اوقات از خانواده‌ها برای اینکه کودکانشان دیگر در خیابان کار نکنند تعهد گرفته می‌شود، اما باز هم این تعهد توسط خانواده زیر پا گذاشته می‌شود ساز و کار شما برای مقابله با این موضوع چیست؟ گفت: چنانچه خانواده‌ای تعهد داده که فرزندش در خیابان کار نکند و این موضوع برای سه بار تکرار شود، قطعا از آن خانواده سلب حضانت خواهد شد و معتقدم دستگاه قضایی باید در این خصوص به ما کمک زیادی کند تا این اتفاق به صورت عینی بیفتد و از خانواده‌ای که سه بار برای کار فرزندش در خیابان تعهد گرفته می‌شود، سلب حضانت شود. ساز و کار‌های این نوع برخورد‌ها در دستگاه قضایی وجود دارد و البته در این مدت نیز همکاری بسیار خوبی بین دستگاه قضا و دولت وجود اشته است.
مروستی تصریح کرد: گاهی اوقات سازمان بهزیستی کودکی را چندین بار از خیابان جمع‌آوری کرده، اما دوباره کودک برای کار به خیابان باز می‌گردد و نمی‌توان این موضوع را از طریق دستگاه قضایی پیگیری کرد، چراکه مستندات قوی برای ارائه به دستگاه قضایی وجود ندارد. دستگاه قضایی باید به اندازه کافی مستندات در اختیار داشته باشد تا بتواند والدین کودکی را که فرزند خود را مجبور به کار در خیابان می‌کنند مجرم بداند. ارائه این مستندات نیز وظیفه سازمان بهزیستی است. در حقیقت این سازمان باید مستندات و ادله کافی برای این موضوع در اختیار داشته باشد تا بتواند به عنوان مدعی کودک از والدین وی طرح شکایت کند و اعلام کند که کودک رها شده است.
کاهش یک چهارم کودکان خیابانی تا سال ۱۴۰۰
وی تاکید کرد: همچنین سازمان‌های مردم نهاد نیز می‌توانند به عنوان یک شخصیت حقوقی با ارائه مستندات کافی در خصوص کار کودکان به دستگاه قضایی شکایت کنند. دستگاه قضایی نیز از والدینی که نقش خود را به خوبی اجرا نمی‌کنند، سلب حضانت می‌کند قوانین خوبی در این زمینه موجود است، اما باید به این نکته توجه داشته باشیم که ارائه مستندات قوی می‌تواند بسیار موثر باشد، چراکه قاضی با توجه به مستندات رای را صادر می‌کند، اما چنانچه مستندات کافی به دادگاه مبنی بر عدم مسئولیت‌پذیری والدین ارائه نشود دادگاه نمی‌تواند رای به سلب حضانت والدین بدهد.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری تهران با بیان اینکه ما هیچ خلاء قانونی در خصوص کودکان کار نداریم، ادامه داد: براساس برنامه توسعه باید سالانه ۵ درصد از کودکان خیابانی ساماندهی شوند و تا سال ۱۴۰۰ باید حداقل یک چهارم تعداد این کودکان کاهش پیدا کند.
کودکان خیابانی جزئی از جمعیت پنهان هستند
مروستی در پاسخ به سوالی درباره آمار کودکان کار خیابانی گفت: آمار وجود دارد، اما من معتقدم که این آمار‌ها تعداد کودکانی هستند که شناسایی شده‌اند. براساس اطلاعات بهزیستی در تهران در حدود ۳ هزار و ۷۰۰ کودک کار و خیابان شناسایی شده‌اند، اما در خصوص آمار‌های جمعیت‌های پنهان که کودکان کار نیز جزیی از آن‌ها هستند باید به دو نکته توجه کنیم اول اینکه ممکن است بخشی از این کودکان هیچ‌گاه شمارش نشوند و دسترسی به این افراد نداشته باشیم، چراکه این‌ها جزو جمعیت‌های پنهان و شناور هستند. نکته دیگر اینکه ممکن است این افراد زیاد شمارش شده باشند به این معنی که یک سازمان مردم نهاد آماری را در خصوص کودکان خیابان ارائه می‌دهد و ممکن است سازمان مردم نهاد دیگری نیز به این کودکان خدمات ارائه دهند و در شمارش این کودکان دچار بازشماری شویم.
وی ادامه داد: آماری که در حال حاضر از سوی سازمان بهزیستی در خصوص کودکان کار اعلام شده‌است، افرادی هستند که شناسایی شده‌اند، اما ممکن است افراد تکراری نیز در این آمار وجود داشته باشد ما زمانی می‌توانیم با اطلاعات کامل و آمار دقیق درباره کودکان خیابانی صحبت کنیم که سامانه‌ای در خصوص این کودکان راه‌اندازی شود و خوشبختانه این سامانه در مجتمع فوریت‌های سازمان بهزیستی وجود دارد و قرار است به کمک ثبت‌احوال تمام مددجویان اجتماعی مرکز را شناسایی کرده و اثر انگشت تمام این افراد در سامانه ثبت شود. وقتی براساس اثر انگشت اطلاعات افراد ثبت شود خطای سامانه نیز کمتر می‌شود.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری تهران خاطرنشان کرد: در شناسایی که سال گذشته در مرکز غربالگری کودکان خیابانی در سازمان بهزیستی صورت گرفت، پرونده‌های کودکان بررسی شد و عکس بچه‌ها در پرونده‌هایشان استفاده شد و با توجه به این اقدامات می‌توانیم بگوییم آمار هزار و ۵۰۰ بچه‌ای که از این طریق شناسایی شده بودند، بدون خطا بوده است.
برنامه‌های استانداری برای ارائه خدمات به حاشیه‌نشین‌ها
مروستی در بخش دیگری از اظهاراتش با بیان اینکه در هر کشور و منطقه‌ای وقتی حاشیه‌نشینی زیاد شود، آمار آسیب‌ها نیز افزایش می‌یابد، گفت: در ۵ اولویت آسیب‌های اجتماعی که از سوی مقام معظم رهبری مطرح شده است یکی از آن‌ها بحث حاشیه‌نشینی و سکونتگاه‌های غیررسمی است در واقع این نقاط در اولویت کاری شورای اجتماعی قرار دارد و برای آن سند و برنامه تنظیم شده است.
وی با تاکید براینکه عموما کودکان کار و خیابان از مناطق حاشیه‌ای وارد تهران می‌شوند، گفت: فرآیند ساماندهی این کودکان، خدمات مددکاری و مشاوره در حاشیه شهرستان‌ها برای این کودکان تعریف شده است. همچنین بحث کمک به بهبود فضای آموزشی و فرهنگی در بافت‌های فرسوده و حاشیه‌نشین به عنوان کارویژه در دستور کار قرار داده‌ایم. ایجاد فضای آموزشی براساس جمعیت در شهرستان‌های استان تهران نیز از دیگر اقدامات ما است.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری تهران تصریح کرد: در گذشته می‌گفتند حاشیه‌نشینی نباید وجود داشته باشد و تمهیدات زیادی برای از بین بردن حاشیه‌نشینی صورت گرفت، اما با توجه به توسعه نامتوازنی که در کشور وجود دارد، حاشیه‌نشینی ایجاد می‌شود بنابراین رویکرد استانداری در این مناطق این است که برای جلوگیری از آسیب به ساکنان این مناطق خدمات ارائه کند.
مروستی با اشاره به جمعیت ساکن در بافت فرسوده و حاشیه‌نشین در استان تهران گفت: بر اساس برآورد‌ها در حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در حاشیه شهر‌های استان تهران و ۲ میلیون نفر نیز در مناطق بافت فرسوده ساکن هستند و در مجموع ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در بافت فرسوده و حاشیه استان تهران زندگی می‌کنند. با توجه به خشکسالی‌هایی که در کشور وجود داشته و براساس آماری که مرکز آمار به ما ارائه می‌کند. هر ساله ۲۱۶ هزار نفر مهاجرت به شهرستان‌های استان تهران صورت گرفته است. یکی از دلایل افزایش جمعیت در شهرستان‌های استان حضور مهاجران در بافت‌های فرسوده و اطراف تهران است، چراکه قیمت مسکن در این مناطق ارزان است و دسترسی به مرکز کشور نیز آسان‌تر است، این اتفاق باعث شده که جمعیت ما سالانه در استان تهران افزایش پیدا کند و براساس برآورد‌ها هر ۵ سال یکبار یک میلیون جمعیت استان تهران اضافه شده است.
