راز بی‌واکنشی نفت به تحریم‌ها
رویداد۲۴ روند نزولی قیمت نفت از دو هفته قبل آغاز شد تا رکوردشکنی‌های رشد قیمت طلای سیاه متوقف شود. ریزش قیمت‌ها پس از دست یافتن هر بشکه‌طلای سیاه به رکورد ۷۴ دلار بر بشکه در هفته سوم آوریل آغاز شد. در بازه زمانی یاد شده، اعلام رسمی تصمیم آمریکا برای قطع معافیت‌های نفتی ایران، سوخت جهش قیمت‌ها شد. با این حال با شناسایی سود در بازارنفت، رشد قیمت متوقف و پس از آن وارد سرازیری شد.
نکته‌ای که در رابطه با ریزش قیمت نفت در دو هفته گذشته توجه فعالان بازار را به خود جلب کرده، دست یافتن به چرایی افت قیمت‌ها با وجود آغاز رسمی لغو معافیت‌های نفتی ایران از تاریخ دوم مه است. سوال اصلی در این رابطه این است که «در حالی‌که بیانیه کاخ سفید از لغو معافیت‌های نفتی ایران و تاکید آن بر همکاری عربستان و امارات برای پوشش جای خالی نفت ایران مانع نگرانی بازار نفت نشد و قیمت ۷۴ دلار بر بشکه را به همراه داشت، چرا با اجرای رسمی این تصمیم از پنج‌شنبه گذشته، شاهد تداوم افت قیمت‌ها بودیم؟ آیا این افت نشانه‌ای از امکان پر شدن جای خالی نفت ایران در بازار است یا به دلایل مقطعی ایجاد شده و بار دیگر شاهد رشد آن هستیم.»
پاسخ تحلیلگران بازار نفت به این سوال این است که با وجود افت دو هفته‌ای قیمت‌ها، این روند متوقف شده و به احتمال قوی بار دیگر شاهد رشد خواهیم بود. بانک سیتی‌گروپ از جمله موسساتی است که با اشاره به ریسک‌های ژئوپلیتیک روند کاهشی در قیمت نفت را مقطعی ارزیابی کرده و انتظار بازگشت برنت به کانال ۷۵ دلار را مطرح می‌کند.
هر بشکه نفت خام برنت در پایان معاملات جمعه گذشته، پس از تجربه رشد قیمتی اندک روی ۸۵/ ۷۰ دلار بر بشکه ایستاد که به معنای افت قیمت هفتگی ۶/ ۲ درصدی است. نفت خام آمریکا نیز روی قیمت ۹۴/ ۶۱ دلار بر بشکه بسته شد. این نفت شاخص بازار با وجود تجربه رشد قیمت ۱۳ سنتی تا پایان معاملات روز جمعه، افت قیمتی ۳ درصدی را در طول هفته کاری گذشته به ثبت رساند. بر اساس گزارش‌های موجود، از مهم‌ترین دلایل فشار به قیمت‌ها در هفته گذشته افزایش حدودا ۱۰ میلیون بشکه‌ای ذخایر نفت خام تجاری آمریکا و تاکید وزارت انرژی این کشور بر کافی بودن توان عربستان برای افزایش تولید و پوشش جای خالی نفت ایران بود.
با این حال انتشار گزارشی از مشاغل آمریکا که نشان می‌داد تعداد افراد بیکار این کشور به کمترین سطح در ۴۹ سال گذشته رسیده، باعث تقویت انتظارها از رشد تقاضای نفت خام و افزایش اندک قیمت‌ها در ساعات پایانی معاملات روز جمعه شد. به گزارش رویترز، اگر مردم بیشتری در آمریکا به سر کار بروند، رفت و آمد آنها تقاضا برای بنزین را افزایش می‌دهد که این به معنای رشد بیشتر تقاضا برای نفت خام است. انتشار این آمار و دلایل دیگر از جمله پایان دوره تعمیر و نگهداری پالایشگاه‌های آمریکایی در روزهای آتی، این سیگنال را به بازار می‌دهد که افت دو هفته‌ای قیمت‌ها مقطعی بوده و با افزایش تقاضای نفت خام در آستانه فصل رانندگی، بار دیگر شاهد رشد بهای طلای سیاه خواهیم بود. تابستان امسال در حالی مانند همیشه با خود رشد تقاضای نفت خام را به همراه دارد که امسال، عرضه نفت خام از سمت ایران، ونزوئلا، لیبی و نیجریه با اختلال زیادی همراه است.
بزرگنمایی از ذخایر نفت خام تجاری آمریکا
جان کمپ، تحلیلگر ارشد رویترز، از جمله کارشناسانی است که عقیده دارد «رشد ذخایر نفت خام تجاری آمریکا در هفته‌های اخیر، شاهدی بر کافی بودن عرضه نفت خام در بازار جهانی نیست.» او در یادداشتی که در آن بر تحلیل شرایط فعلی بازار نفت تمرکز دارد، می‌نویسد: رشد اخیر در ذخایر نفت خام تجاری آمریکا نمی‌تواند دلیلی بر عقب‌نشینی قیمت‌ها در بازار نفت باشد، به ویژه در رابطه با نفت خام برنت که به‌طور قابل ملاحظه‌ای در معرض کمبود عرضه قرار دارد.
این تحلیلگر با در نظر گرفتن این فصل از سال که به‌طور معمول تعداد زیادی از پالایشگاه‌ها در حال گذراندن دوره تعمیر و نگهداری هستند عقیده دارد «رشد ذخایر نفت خام آمریکا با وجود کاهش تقاضا به دلیل فصل تعمیر و نگهداری پالایشگاه‌ها بسیار کمتر از حد نرمال بوده است.» طبق این تحلیل، نمی‌توان گفت بازار به لغو معافیت‌های نفتی ایران از سمت آمریکا بی‌تفاوت بوده یا به افزایش تولید عریستان برای پوشش جای خالی ایران نگاه بیش از اندازه مثبت دارد. در واقع نوعی آدرس غلط از ذخایر نفت خام تجاری آمریکا به بازار داده شده که ریزش قیمت‌ها را باعث شده اما طبق تحلیل کارشناسان این روند به زودی حالت عکس به خود خواهد گرفت زیرا علاوه بر دلیل یاد شده در آستانه فصل تابستان و رسیدن تقاضای نفت خام به اوج، سعودی‌ها برنامه مشخصی از میزان افزایش تولید خود ارائه نداده‌اند.
در عین حال ممکن است دوره تعمیر و نگهداری پالایشگاه‌ها در سال جاری طولانی‌تر نیز شود. کمپ در یادداشت خود تاکید کرده: پالایشگاه‌ها امسال به مدت طولانی‌تری در دوره اور هال باقی می‌مانند زیرا نمی‌خواهند در پاییز و زمستان شاهد توقف فعالیتشان باشند با این حال ذخایر نفت خام تجاری آمریکا کمتر از سطح انتظار رشد داشته‌اند.
بنابراین رشد اخیر ذخایر نفت خام تجاری نه تنها سطح انتظارات را در فصل فعلی برآورده نکرده بلکه به زودی در پی افزایش تقاضا، اثرگذاری خود را از دست خواهد داد. کمپ در این زمینه عقیده دارد عدم رشد چشمگیر ذخایر نفت خام تجاری آمریکا در بازه زمانی فعلی، نشان می‌دهد عرضه و تقاضا در بازار نفت بسیار به یکدیگر نزدیک است و فاصله آنها در نیمه دوم سال می‌تواند به‌طور قابل توجهی کمتر نیز شود. این تحلیل آشکارا پیام رشد قیمت‌ها، به ویژه در نیمه دوم سال را به همراه دارد. پالایشگاه‌ها در حال حاضر خود را برای قانون جدید سازمان جهانی دریانوردی آماده می‌کنند.
طبق این قانون که اجرای آن از سال ۲۰۲۰ آغاز خواهد شد، سوخت کشتی‌ها باید با سولفور کمتر از ۵/ ۰ درصد باشد. اجرای این قانون به‌عنوان منشأ جدید رشد تقاضا شناسایی شده و برنامه پالایشگاه‌ها را متناسب با افزایش نیاز به سوخت تغییر داده است. بر این اساس کمپ عقیده دارد افت دو هفته‌ای قیمت‌ها با پایان یافتن تعمیرات و نگهداری پالایشگاه‌ها به اتمام خواهد رسید زیرا با شروع به کار پالایشگاه‌ها، تقاضای نفت خام به شدت افزایش پیدا می‌کند.
انتظار برای بازگشت به مسیر رشد
بلومبرگ نیز در گزارشی با استناد به گفته‌های تحلیلگران، رشد قیمت نفت را با وجود دوره دو هفته‌ای کاهش قیمت‌ها انتظار دارد. در این گزارش، یکی از دلایل خوش‌بینی به رشد قیمت نفت، ابراز امیدواری وزیر نفت عربستان سعودی در رابطه با احتمال تمدید توافق کاهش تولید است. این اظهارنظر خالدالفالح در حالی مطرح شد که آمریکا انتظار زیادی نسبت به افزایش تولید این کشور به منظور پوشش جای خالی نفت ایران تحت فشار تحریم‌ها، در بازار ایجاد کرده بود.
در این میان اگرچه عربستان سعودی احتمالا ماه آینده نفت بیشتری تولید می‌کند اما این تولید اضافی عمدتا برای افزایش تولید برق در داخل این کشور گرمسیر استفاده خواهد شد. در عین حال منابع آگاه اعلام کرده‌اند «عربستان می‌خواهد قیمت نفت حداقل تا دو ماه در سطح فعلی باقی بماند. آنها نمی‌خواهند تولیدشان را بالای ۳/ ۱۰ میلیون بشکه در روز ببرند زیرا فعلا بخشی از توافق کاهش تولید اوپک هستند.
در عین حال سعودی‌ها از طرف آمریکا هم برای افزایش تولید تحت فشار قرار دارند.» با این حال پاسخ عربستان به درخواست افزایش تولید آمریکا تا کنون متعادل بوده است. از طرفی تولید نفت در روسیه، به‌عنوان یکی از اعضای مهم اوپک پلاس، در حال کاهش است. به گزارش رویترز، روسیه در بحبوحه آلودگی نفت خام در یک خط لوله صادراتی‌اش به اروپا و یک بندر کلیدی صادراتی، تولید خود را ۱۰ درصد در چند روز آینده پایین می‌آورد.
تولیدکنندگان نفت روسیه درخواستی از طرف شرکت ترنسنفت دریافت کردند مبنی بر اینکه تولید خود را ۹۰۰ هزار تن معادل حدود ۶/ ۶ میلیون بشکه کاهش دهند. این رقم نشان‌دهنده کاهش بیش از یک میلیون بشکه‌ای در روز طی پنج روز آینده یا حدود ۱۰ درصد از تولید دومین صادرکننده بزرگ نفت خام دنیا است. این خبر نشان می‌دهد اختلالی که آلودگی نفتی ایجاد کرده جدی است و آثار آن در بازار تداوم خواهد داشت.
همچنین بانک سیتی‌گروپ با اشاره به تهدیدهای سمت عرضه که از تنش‌های ژئوپلیتیک یا اعمال تحریم‌های آمریکا بر تولیدکنندگان نفت حاصل شده است، می‌نویسد: به نظر می‌رسد خوانش بازار از رشد ذخایر نفت خام تجاری آمریکا، به ویژه در مورد نفت برنت بیش از اندازه بوده است بنابراین اگرچه شاخص نفت خام برنت در معاملات هفته گذشته حتی به زیر ۷۰ دلار بر بشکه نیز رسید؛ اما می‌تواند بار دیگر به محدوده ۷۵ دلار بر بشکه بازگردد. در ادامه این یادداشت تاکید شده است «تداوم افت قیمت اخیر در بازار نفت بسیار بعید به نظر می‌رسد.»
