آیا "کانال سری" مذاکرات ایران و آمریکا بازگشایی می‌شود؟

 رویداد۲۴ همزمان با اوج‌گیری تنش‌ها میان ایران و آمریکا، برخی طرف‌های منطقه‌ای تحرکاتی برای تنش‌زدایی میان دو کشور انجام می‌دهند و در حال حاضر به نظر می‌رسد که این تحرکات در حد برقراری یک کانال «تماس سری» بین تهران و واشنگتن است.

 در پی تشدید تحریم‌های نفتی و هسته‌ای آمریکا علیه ایران، تنش‌ها میان این دو کشور به سطح کم‌سابقه‌ای رسیده است. مقامات آمریکا برای ارسال پیام به ایران، تجهیزات نظامی متنوعی به خلیج فارس اعزام کرده‌اند و حتی برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که پنتاگون برای حمله به ایران طرح‌هایی تدارک دیده است. این در حالی است که مقامات دو طرف، صریحا تاکید می‌کنند که دنبال جنگ نیستند.

به رغم اوج‌گیری تنش‌ها میان تهران و واشنگتن، برخی منابع از احتمال باز شدن یک کانال تماس سری میان دو طرف خبر می‌دهند. هشتم ماه مه جاری، مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، در حالی که قرار بود از فنلاند به آلمان برود، این سفر را لغو کرد و ناگهان عازم بغداد شد. منابع خبری بسیاری می‌گویند پومپئو در این سفر، به عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق، درباره احتمال حمله گروه‌های شبه‌نظامی عراقی به اهداف آمریکایی هشدار داد. گفته می‌شود که پومپئو به عبدالمهدی اطلاع داده است که اگر این گروه‌ها، که روابط نزدیکی با ایران دارند، به نیرو‌های آمریکایی حمله کنند، آمریکا مستقیما و بدون هماهنگی با بغداد به آن‌ها پاسخ نظامی خواهد داد.

اما به موازات این هشدارها، در بغداد پیام‌های دیگری هم رد و بدل شده است. چندین مبنع آگاه می‌گویند در جریان سفر پومپئو به عراق، او به عبدالمهدی پیام داده است که آمریکا دنبال جنگ با ایران نیست و فقط یک توافق جدید هسته‌ای می‌خواهد. یک مقام رسمی عراقی، به بی‌بی‌سی عربی گفته است که پومپئو به مقامات عراق پیامی داده و از آن‌ها خواسته است که این پیام را به ایران ارسال کنند. مفاد پیام یادشده این است که ایرانیان به میز مذاکره با آمریکا بیایند.

وبگاه خبری-تحلیلی میدل‌ایست‌آی به نقل از منابع خود روایت مشابهی مطرح کرده است. یک منبع آگاه به این وبگاه گفته است که پومپئو به عبدالمهدی اطلاع داده که آمریکا دنبال جنگ با ایران نیست و حتی امضای یک الحاقیه به توافق هسته‌ای هم می‌تواند «ایده خوبی» باشد. شاید به همین دلیل است که برخلاف اکثر سیاستمداران منطقه، عبدالمهدی روز سه شنبه تصریح کرد که علیرغم تشدید تنش‌ها میان ایران و آمریکا، «امور ختم به خیر خواهد شد.» عبدالمهدی، با بیان اینکه عراق با دو طرف ارتباطاتی دارد، اعلام کرد کشورش برای کاهش تنش‌ها تلاش می‌کند.

در همین رابطه، حسن فدعم، عضو جریان «حکمت ملی» عراق به رهبری سید عمار حکیم، اعلام کرد که حکیم طی سفر اخیرش به کویت در دیدار با امیر این کشور، صباح الاحمد الصباح، طرحی برای کاهش تنش میان تهران و واشنگتن را با وی در میان گذاشته است. پیش از این، حکیم از دولت عراق خواسته بود که برای وساطت میان ایران و آمریکا اقدام کند. او از امیر کویت خواست که با توجه به روابط نزدیکش با ایران و آمریکا، به عراق در این وساطت کمک کند. فدعم، همچنین اعلام کرد که محمدجواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، بزودی به عراق سفر خواهد کرد تا پیشنهاد پومپئو به عبدالمهدی را بررسی کند.

علاوه بر عراق، برخی رسانه‌ها احتمال مشارکت قطر در وساطت میان ایران و آمریکا را هم مطرح می‌کنند. گفته می‌شود که در یازدهم ماه مه، شنبه ساعت هفت عصر، یک هواپیمای سلطنتی قطری در تهران به زمین نشست و پس از سه ساعت و نیم به دوحه بازگشت. درباره اینکه چه کسی در این هواپیما بوده، گزارش‌‎های ضدونقیضی منتشر شده، اما به هر حال، احتمالا شخصیت قطری برجسته‌ای به تهران آمده است. باتوجه به روابط نزدیک قطر با ایران و آمریکا، این احتمال وجود دارد که از طریق قطر، میان ایران و آمریکا پیام‌هایی رد و بدل شده است.

تنش‌ها در منطقه بالا گرفته و تلاش‌های واسطه‌ها برای گشودن باب گفتگو‌ها میان تهران و واشنگتن هنوز موفقیت ملموسی به دست نیاورده است. با این حال، تحرکات عراق، کویت و شاید قطر ممکن است موجب آغاز فرآیندی شود که عمان در مذاکرات پیشین ایران و آمریکا آغاز کرده بود.