ناگفته‌هایی از طرح مالیات بر سکه/ چرا طرح جدید بانک مرکزی نتیجه‌ای ندارد؟
رویداد۲۴ ندا جعفری: سازمان امور مالیاتی اخیرا از بخشنامه‌ای رونمایی کرد که براساس آن افرادی که در سال ۹۷ سکه‌های پیش فروشی را خریداری و دریافت کرده‌اند مشمول مالیات هستند.
اواسط بهمن‌ماه ۱۳۹۶، در شرایطی که قیمت هر دلار آمریکا در بازار آزاد ۴۵۰۰ تومان بود و سکه تمام بهار آزادی طرح جدید هم ۱ میلیون ۵۰۰ هزار تومان معامله می‌شد، بانک مرکزی برای کنترل قیمت در بازار سکه و رفع عطش بازار اجرای طرح پیش‌فروش سکه با قیمت کمتر از نرخ روز را در دستور کار قرار داد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد از ۱۷ بهمن ۹۶ که پیش‌فروش سکه در شعب منتخب بانک ملی شروع شد، بانک مرکزی جمعاً ۷ میلیون و ۶۵۰ هزار قطعه سکه تمام بهار آزادی با سررسید یک ماه تا دو سال پیش‌فروش کرد و البته حرفی هم درباره اینکه این پیش‌فروش‌ها مشمول مالیات می‌شود یا نه، به میان نیامد. حالا بعد از گذشت بیش از یک سال از اتمام طرح پیش‌فروش سکه توسط بانک مرکزی، سازمان امور مالیاتی اعلام کرده بر اساس اختیارات قانونی، نسبت به اخذ مالیات از خریداران سکه اقدام می‌کند.
بر اساس آمارها در کل دوره پیش‌فروش سکه ۷ میلیون و ۶۵۰ هزار سکه به ۱۱۴ هزار و ۴۶۳ نفر فروخته شده و ۵ درصد این سکه‌ها را ۵۰ نفر خریده‌اند. مشخص نشدن میزان مالیات دانه‌درشت‌ها در دستورالعمل سازمان امور مالیاتی، بی‌اعتمادی و انتقاد مردم به این طرح را بیشتر کرده است؛ چراکه به‌هرحال در این بخشنامه به صراحت مشخص نشده افرادی که بیش از ۲۰۰ سکه و گاه تا چندین هزار قطعه سکه پیش‌خرید کرده‌اند بر چه اساسی تعیین می‌شود.
درعین حال برخی معتقدند که اقدام سازمان امور مالیاتی برای اخذ مالیات از سکه در شرایط فعلی موثر خواهد بود و از خرید و فروش کاذب و دلالی در بازار سکه می‌کاهد و در صورتی که اخذ مالیات از دارایی‌های مانند سکه، مسکن و حتی ارز عملیاتی شود به طور حتم حباب قیمتی در این بخش‌ها از بین خواهد رفت.
هر چند گفته می‌شود اخذ مالیات از سکه مبادلات غیر ضروری را پایان می‌دهد و سکه به کالایی سرمایه‌ای بدل شده اما سوال اصلی این است که با اخذ مالیات از سکه چه میزان از سوداگری و تلاطم‌های قیمتی در این بازار کم خواهد شد؟
کامران ندری عضو هیات علمی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی و کارشناس مسائل اقتصادی به خبرنگار اقتصادی رویداد۲۴ می‌گوید: اخذ مالیات از سکه انتقاداتی را به همراه داشت زیرا پیش از این اعلام نکرده بودند که از خریداران سکه پیش فروش مالیات اخذ می‌شود و همین اتفاق سبب شد مسئولان دیر به جمع‌بندی برسند هر چند این اقدام کار غلطی نیست اما نباید تنها از افرادی مالیات اخذ شود که سکه‌های پیش فروش تهیه کرده‌اند.
او ادامه می‌دهد: حاکمیت می‌تواند روی پایه ثروتی که افراد دارند مالیات اخذ کند و یا نرخ مالیات را عوض کند. حاکمیت و وزارت امور اقتصاد و دارایی می‌تواند روی ثروت افراد مالیات ببندد و این موضوع غلطی نیست اما آنچه در مورد اخذ مالیات از سکه مطرح شده هر چند می‌تواند تمایل خریداران در بازار را کم کند و روی تقاضا تاثیر بگذارد اما نباید تنها برای سکه‌های پیش فروش مطرح می‌شد.
ندری می‌گوید: قیمت طلا و سکه بر روی انتظارات تورمی تاثیرگذارند و بر سوداگری و تحولات قیمتی در بازار سکه از منظر اقتصاد کلان اهمیت ویژه‌ای دارند و این افزایش قیمت و کاهش آن یک سیگنال و نشان تورمی به همراه دارد.
او می‌گوید: در صورتی که قیمتها در بازار طلا و سکه کنترل نشود، نمی‌توان انتظارات تورمی را نیز کنترل کرد اما در صورتی که این انتظارات تورمی کمک کند تا حدودی این تحولات و نوسان‌های قیمتی در بازار سکه کنترل می‌شوند و زمانی که به یک ثبات برسند اثرگذار خواهند بود.
ندری معتقد است انتظارات تورمی بر بازار‌های سکه و طلا، زمین و مسکن و خودرو وجود دارد و یکی از راه‌های کنترل این بازار‌ها اخذ مالیات از آنها است تا با انگیزه‌های سوداگرایانه برخورد شود زیرا تغییرات قیمت در این چند بازار لنگر انتظار تورمی است که اگر از کنترل خارج شود باعث تورم در بازار می‌شود.
مدیر پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی می‌گوید: اینکه اخذ مالیات از سکه تا چه میزان بر روی قیمتها تاثیرگذار است مشخص نیست، اما اخذ مالیات از سکه‌هایی که مردم از بانک مرکزی خریداری کرده‌اند رقم بالایی نیست و چندان تاثیری هم ندارد و تنها درآمدی برای دولت است تا کسری بودجه خود را جبران کند. این در حالی است که اگر مالیات از کل خرید و فروش سکه اخذ شود و تمیهداتی برای کل سکه‌های خریداری شده در بازار اندیشیده شود اثر خود را بر بازار خواهد داشت.
ندری ادامه می‌دهد: متاسفانه نظام مالیاتی سازمان یافته و کارآمدی در کشور نداریم و در حالی که دولت در همه جای دنیا می‌تواند مالیات اخذ کنند، در ایران عمده خرید و فروش‌ها دور از چشم دولت صورت می‌گیرد و اینکه گفته می‌شود اخذ مالیات از سکه بر سوداگری در این بازار اثر می‌گذارد تا قیمتها حبابی نشوند، در صورتی که تنها محدود به بازار سکه باشد موثر نیست چراکه مالیات از بازار ارز نیز باید اخذ شود و سازمان امور مالیاتی به این بازار نیز ورود کند تا بتواند بر روی انتظارات تورمی تاثیرگذار باشد. هم اکنون معاملات ارزی در بازار و سودی که افراد از آن کسب می‌کنند انگیزه‌ای برای سوداگران شده است.
بخشنامه جدید مالیات خریداران سکه چه می‌گوید؟
به گزارش رویداد۲۴ طبق اعلام سازمان امور مالیاتی، کسانی که تا ۲۰ سکه پیش‌خرید کرده‌اند از مالیات معاف هستند اما خریدهای بالاتر از این تعداد به‌صورت پلکانی و تصاعدی مشمول مالیات خواهد شد. البته این دستورالعمل سازمان امور مالیاتی فقط پیش‌خریدهای تا سقف ۲۰۰ سکه را هدف گرفته و هرچند از خریداران بیش از ۲۰۰ سکه خواسته است نسبت به تسلیم اظهارنامه اقدام کنند، اما حرفی از میزان مالیات مشمول آنها نزده است.
الف- مشمولین تبصره ماده ۱۰۰:
کلیه خریداران سکه که در سال ۱۳۹۷ نسبت به دریافت حداکثر ۲۰۰ سکه از سیستم بانکی اقدام نموده اند مشمول این دستورالعمل بوده و از نگهداری اسناد و مدارک موضوع قانون صدرالاشاره و تسلیم اظهار نامه مالیاتی معاف می‌باشند.
ب- نحوه تعیین مالیات مقطوع و پرداخت آن:
نسبت به خریداران سکه که طی سال ۱۳۹۷ سکه خود را دریافت نموده اند:
۱- تا بیست سکه دریافتی مشمول مالیات نمی‌باشد.
۲- نسبت به مازاد ۲۰ سکه تا میزان ۶۰ سکه به ازای هر سکه ۱/۵۰۰/۰۰۰ ریال مالیات مقطوع.
۳- نسبت به مازاد ۶۰ سکه تا میزان ۱۰۰ سکه به ازای هر سکه ۲/۰۰۰/۰۰۰ ریال مالیات مقطوع.
۴- نسبت به مازاد ۱۰۰ سکه تا میزان ۲۰۰ سکه به ازای هر سکه ۲/۵۰۰/۰۰۰ ریال مالیات مقطوع.
تبصره ۱: مودیان ردیف ۱ بند (ب) فوق نیازی به ثبت نام و تشکیل پرونده مالیاتی نخواهند داشت.
تبصره ۲: مودیان موضوع این دستورالعمل می‌بایست جهت پرداخت مالیات مربوط به سامانه عملیات الکترونیکی مودیان مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور به نشانی http://tax.gov.ir مراجعه نمایند.
این مالیات غیر قانونی و خلاف تعهدات است. فریب دادید خریداران را دیگر هیچ اعتمادی نداریم به بانک مرکزی . شکایت هم خواهیم کرد. 
