قلمرو گشایی مهدی تاج از فوتبال تا رسانه!/ دایره اختیارات رئیس فدراسیون فوتبال تا کجاست؟
رویداد۲۴ مهدی تاج این روزها بر فوتبال ایران سلطنت می‌کند. این جمله اغراق نیست، بلکه واقعیتی است که اتفاقا شاید همه حق مطلب را درباره او ادا نکند. او جزو مدیران بازنشسته بود که به واسطه درصد جانبازی هم قانونا نمی‌توانست در مسند خود باقی بماند، با این حال از فدراسیون جهانی فوتبال آنقدر ایران را تحت فشار گذاشت تا با ادامه مدیریت او موافقت شود. او که فعلا خیالش از صندلی مدیریتش راحت است، نه برای فوتبالیست‌ها و داروان و مربیان، که برای خبرنگاران ورزشی نیز خط و نشان بکشد.
روز گذشته مهدی تاج در نشست خبری خود قانون جدیدی تصویب کرد: «کل خبرنگار‌هایی که به نشست‌های خبری می‌روند، باید فقط درباره آن مسابقه از سرمربی سوال بپرسند، در غیر این صورت مدیررسانه‌ای تذکر می‌دهد و اگر این موضوع ادامه پیدا کند، ما می‌توانیم کارت آن خبرنگار را ضبط کنیم و حتی احتمال دارد طبق قانون ۴ سال او را محروم کنیم!»
پس از این اظهارات، این سوال برای اصحاب رسانه پیش آمد که مهدی تاج بر اساس کدام قانون می‌تواند خبرنگاران را محروم کند؟ غلامرضا رفیعی وکیل بین المللی فوتبال در واکنش به این اظهارات گفت: «خدا را شکر مهدی تاج فقط رییس فدراسیون فوتبال ایران است و در غیر این صورت معلوم نبود در مقام های دیگر چه احکامی را صادر می کرد.»
مهمتر از همه واکنش مسعود سلطانی فر وزیر ورزش و جوانان نسبت به اظهارات عجیب تاج بود که گفت: «فدراسیون های ورزشی خود را ملزم به پاسخگوی به خبرنگاران می دانند و به آن احترام می‌گذارند. حق خبرنگار می‌دانیم هر سوالی را که می‌خواهد بپرسد و به طرف مقابل نیز حق می‌دهیم هر سوالی را که می‌خواهد پاسخ بدهد یا ندهد.»
سوالات تند خبرنگاران از سرمربیان نه موضوع جدیدی است نه آنکه منعی برای آن وجود دارد، مگر آنکه سوال واقعا در حیطه شخصی یک سرمربی باشد، که آن هم نه بر اساس قانون، که بر اساس عرف، امری نکوهیده است. فوتبال به دلیل میزان طرفدار و توجه رسانه‌ای به آن با حاشیه و جنجال همراه بوده و این حاشیه و جنجال هم تنها مختص فوتبال ایران نیست؛ چند وقت پیش خبرنگاری در نشست خبری پپ گوآردیولا سوالی جنجالی از او پرسید، سوالی که خشم پپ را برانگیخت.
خبرنگار انگلیسی پرسیده بود «آیا او همچون روبرتو مانچینی در سال ۲۰۱۲، از دولت قطر برای کسب قهرمانی در لیگ، پاداشی ویژه دریافت کرده است یا خیر؟» سوالی جنجالی که اینگونه خشم سرمربی نامدار اسپانیایی را برانگیخت: «می‌دانی چه سوالی از من پرسیده‌ای؟ از من می‌پرسی پولی خارج از باشگاه دریافت کرده‌ام؛ آن هم در چنین روزی و اینجا؟ واقعا فکر می‌کنی در روزی که من فاتح سه گانه شده‌ام، شایسته روبرو شدن با چنین سوالی هستم؟»
این پرسش و پاسخ جنجالی هیچ‌گاه با واکنش رئیس فدراسیون انگلستان مواجه نشد و کارت خبرنگاری آن خبرنگار هم بابت طرح این پرسش ضبط نشد.
تاج باید اول به این سوال پاسخ دهد که کدام مرجع وظیفه برخورد با خبرنگار را به فدراسیون فوتبال محول کرده است؟ آیا در قوانین فیفا و سایر قوانین فوتبالی که فدراسیون فوتبال از آن تبعیت می‌کند، ذکر شده که فدراسیون فوتبال علاوه بر بازیکنان و مربیان می‌تواند با خبرنگاران هم برخورد قضایی داشته باشد و آنها را محروم کند؟
نکته جالب توجه درباره تاج این است که در زمان‌هایی که توسط مربیان خارجی حاضر در ایران تعرضی به خبرنگاران می‌شد رئیس فدراسیون هیچ حمایتی از خبرنگاران نمی‌کرد و به مربیان خارجی تذکر نمی‌داد که شأن و جایگاه خبرنگاران را حفظ کنند.
مهدی تاج خیلی زود فراموش کرده که اوسیانو کروز با مشت به یک خبرنگار زد و برانکو ایوانکوویچ فوتبال ایران را سیرک نامید و به خبرنگاران توهین کرد. تاج از کنار این مسائل به سادگی و با سکوتی سوال‌برانگیز گذشت. آن زمان خبری از حمایت نبود و حالا با این سخنان مشخص می‌شود که از نظر عالی‌ترین مقام اجرایی فدراسیون فوتبال، مقصر حاشیه‌ها خبرنگاران هستند.
اگر واقعاً فدراسیون فوتبال این سخنان تاج را اجرایی کند از این به بعد شاهد بدعت خطرناکی خواهیم بود که سایر فدراسیون‌های ورزشی به خودشان اجازه خواهند داد خبرنگاران را محروم کنند. اگر چنین رفتار غلط و غیرقانونی بدعت شود بعید است خبرنگاری بتواند در حوزه ورزشی کار کند.
مهدی تاج معلوم نکرده چه سوالاتی جنجالی است و مرجع تشخیص این سوالات چه کسی است؟ سوال حق خبرنگاران است و کسب اطلاع از وضعیت فوتبال حق مردم. مربیان یا بازیکنان می‌توانند به سوالات خبرنگاران پاسخ ندهند، اما هیچ مرجعی نمی‌تواند آنها را از پرسش‌گری منع کند. منطق مهدی تاج همان منطق علی فروغی است. فروغی هم احتمالاً با همین منطق برنامه نود را تعطیل کرد تا مثلاً از بروز حواشی در فوتبال ایران جلوگیری کند.
به گزارش رویداد۲۴ پس از انتشار این سخنان، روابط عمومی فدراسیون فوتبال سعی کرد گفته‌های رئیس خود را تعدیل کند: «باب نقد و تحلیل و تفسیر همکاران ارجمند رسانه‌ای از فدراسیون فوتبال همواره گشوده است و خود را به تاکید ریاست مکلف به پاسخگویی می‌دانیم، اما به طور حتم در فیلم کوتاهی که از اظهارات آقای تاج منتشر شده سوء تعبیر شده است. آنچه در باب موضوع محرومیت طرح شده و به اشتباه به عنوان تهدید مورد بازنشر قرار گرفته، به مباحثی در سال‌های گذشته برمی گردد که متاسفانه به دلیل عدم رعایت برخی قوانین کنفدراسیون فوتبال آسیا، نمایندگان رسانه‌ها حتی در برخی موارد از ایران در رویدادهای بین المللی دچار مشکل شده و حتی محرومیت‌های سنگین و طولانی را برای چند نفر در پی داشته است.»
مهدی تاج نیز صبح امروز در توضیحی تکمیلی اعلام کرد منظورش این نبوده که خبرنگاران را محروم می‌کند بلکه خواسته به مسائل گذشته اشاره کند. با این حال فیلم منتشر شده کاملا نشان می‌داد که اگر واکنش افکار عمومی و رسانه‌ها نبود، واقعا این قانون اجرا می‌شد و فدراسیون فوتبال به تشخیص خودش خبرنگاران را محروم و تنبیه می‌کرد!
استدلال مهدی تاج این بود که همه صحبت‌های او پخش نشده است. اما آنچنانکه خود او می‌گوید ادامه صحبت‌هایش درباره حق پخش تلویزیونی و توپ لیگ برتر و لباس تیم ملی و بدهی استقلال تهران و خطر حذف استقلال و پرسپولیس از آسیاست و ادامه صحبت‌هایش هیچ ارتباطی به بدعت گذاری او برای محرومیت خبرنگاران ندارد.
مشخص است در هیچ کجای قانون کنفدراسیون فوتبال آسیا و قوانین فیفا بندی برای محرومیت خبرنگاران به دلیل پرسیدن سوال مرتبط و غیر مرتبط وجود ندارد. رفیعی وکیل بین الملی فوتبال گفته هیچ قانون محرمانه‌ای در فوتبال ندارد بنابراین مستند قانونی سخنان تاج اعلام شود.
صبح امروز ایسنا در گزارشی موارد محرومیت خبرنگاران را از نگاه فیفا و بر اساس مواد قانونی آن بررسی کرده بود که بر اساس آن محرومیت خبرنگاران به جایی برمی‌گردد که خبرنگاری تخلفات محرزی در جریان برگزاری رقابت‌های فوتبالی در موضوع ضبط ویدئویی یا پخش آنلاین رقابت‌ها یا نشست‌های خبری انجام دهد که این مهم تخطی از مقررات حق پخش تلویزیونی فوتبال محسوب می‌شود و خبرنگار مربوطه پس از تذکر، تکرار و گزارش نماینده رسمی رقابت‌ها در لیست سیاه قرار می‌گیرد که این موضوع می‌تواند تبعاتی برای خبرنگار و رسانه مربوطه داشته باشد.
این تبعات تنها در موضوع مذکور و بر اساس مقررات فیفا، محرومیت حداکثر ۴ ساله از حضور در رویدادهای مهم فوتبالی برای رسانه و خبرنگار متخلف را به همراه خواهد داشت. طبق مقررات کنفدراسیون فوتبال آسیا نیز این تنبیه حداکثر ۲ ساله خواهد بود.
جالب اینکه این تنبیه یا محرومیت هیچ ارتباطی با «طرح پرسش‌های بی ربط» در نشست‌های خبری ندارد و مقررات ای اف سی و فیفا هیچ جا به محرومیت خبرنگار به واسطه طرح پرسش‌های بی‌ربط در نشست‌های خبری و به دنبال آن محرومیت خبرنگاران اشاره نکرده‌اند.
نکته مهمتر اینکه در بدترین حالت ممکن اگر خبرنگاری مرتکب جرم کیفری شده باشد و نه طرح پرسش بی‌ربط، هیچ مرجعی نمی‌تواند حکم به محرومیت چهار ساله او بدهد زیرا قوانین برای چنین حالتی نیز پیش بینی شده و در هیچ کجای آن حکمی که مهدی تاج داده، وجود ندارد، بنابراین استدلال مهدی تاج مبنی بر اینکه صحبت‌های او مربوط به گذشته بود نیز از اساس غیر واقعی است چون چنین اتفاقی تا کنون رخ نداده است.
مشخص است که فدراسیون فوتبال کشور انتظار نداشته سخنان تاج چنین برد وسیعی پیدا کند برای همین تلاش کرده تا سخنان مهدی تاج را به شکلی تفسیر کند که از آن معنای دیگری برداشت شود. اما سوال دیگری که درباره این موضع‌گیری تاج می‌توان مطرح کرد این است که چرا مهدی تاج از پیگیری‌های رسانه‌ای خبرنگاران می‌ترسد؟ همین چند وقت پیش بود که پرونده جنجالی کفاشیان و ترابیان رسانه‌ای شد و در مناظره علی کریمی و ساکت مواردی مطرح شد که ساکت با زیرکی تمام از پاسخ به آنها طفره رفت.
مهدی تاج فراموش کرده که برای باقی ماندن در پست خود قانون منع به کارگیری بازنشستگان را با توسل به فیفا دور زد و اجازه نداد تا با او قانونی رفتار شود. تاج در آن مقطع که این قانون جنجال زیادی ایجاد کرده بود و رسانه‌ها اخبار مربوط به آن را با جدیت دنبال می‌کردند با استفاده از اهرم فشار تعلیق فوتبال ایران توانست مجلس و نمایندگان آن را راضی کند تا در سمت خود باقی بماند. به نظر می‌رسد تاج بعد از باقی ماندن بر صندلی ریاست به دنبال گسترش نفوذ خود در تمامی شئون فدراسیون فوتبال است. حتی اگر حوزه مربوطه ربطی به وظایف ذاتی فدراسیون تحت هدایت او نداشته باشد.
تاج باید بداند که طرح اینگونه مسائل که با وظایف ذاتی فدراسیون منافات دارد رسانه‌ها را از پرسیدن باز نمی‌دارد. فدراسیون فوتبال بهتر است به جای ورود به حوزه‌هایی که در تخصصش نیست فکری به حال برگزاری درست لیگ، تیم‌های بدهکار، بازی‌های دوستانه تیم ملی و تامین دستمزد سرمربی تیم ملی بکند تا فوتبال ایران بیش از این متضرر نشود.
