«تاج» فوتبال بر سر رسانه‌ها/ «محرومیت خبرنگاران» با کدام قانون؟ +سند
طرح این موضوع از سوی بالاترین مقام اجرایی فوتبال ایران همزمان با چالش‌های این فدراسیون در راه برگزاری بدون مشکل مسابقات لیگ و اجرای درست عدالت انضباطی در ناهنجاری‌های مدیریتی و اجرایی فوتبال سرآغازی برای ایجاد یک چالش تازه شده است.
روز یک‌شنبه ۳ شهریور کارگاه یک روزه قوانین رسانه‌ای در فوتبال به همت فدراسیون فوتبال ایران و کنفدراسیون فوتبال آسیا برگزار شد و نماینده AFC در این کارگاه با تشریح مقررات رسانه‌ای فیفا و کنفدراسیون فوتبال آسیا تلاش کرد چارچوب‌ها، محدودیت‌ها و معذوریت‌ها فعالیت رسانه‌ها بر اساس مقررات فوتبال را برای نمایندگان رسانه‌ها تشریح کند، اما او در هیچ بخش از سخنانش موضوع "طرح سوالات بی‌ربط و محرومیت خبرنگاران" را مطرح نکرد، موضوعی که با مراجعه به مقررات رسانه‌ایی فیفا و AFC نیز اثری از آنچه مهدی تاج بیان کرده دیده نمی‌شود.
مقررات رسانه‌ای AFC و FIFA چه می‌گویند
براساس مقررات سال ۲۰۱۹ AFC برای برگزاری رقابت‌های لیگ قهرمانان آسیا و در بخش رسانه‌ای این مقررات، هیچ اشاره‌ای به محرومیت خبرنگاران درپی طرح پرسش‌های بی‌ربط از مربیان در نشست‌های خبری دیده نمی‌شود.
مقررات رسانه‌ای AFC و فیفا البته در مواردی برای محروم کردن خبرنگار از رویدادهای آتی چارچوب‌هایی دارد و آن هم به جایی برمی‌گردد که خبرنگاری تخلفات محرزی در جریان برگزاری رقابت‌های فوتبالی در موضوع ضبط ویدئویی یا پخش آنلاین رقابت‌ها و یا نشست‌های خبری انجام دهد که این مهم تخطی از مقررات حق پخش تلویزیونی فوتبال محسوب می‌شود و خبرنگار مربوطه پس از تذکر، تکرار و گزارش نماینده رسمی رقابت‌ها در "لیست سیاه" قرار می‌گیرد که این موضوع می‌تواند تبعاتی برای خبرنگار و رسانه مربوطه داشته باشد.
این تبعات تنها در موضوع مذکور و بر اساس مقررات فیفا، محرومیت حداکثر ۴ ساله از حضور در رویدادهای مهم فوتبالی برای رسانه و خبرنگار متخلف را به همراه خواهد داشت.
طبق مقررات کنفدراسیون فوتبال آسیا نیز این تنبیه حداکثر ۲ ساله خواهد بود.
جالب اینکه این تنبیه یا محرومیت هیچ ارتباطی با "طرح پرسش‌های بی ربط" در نشست‌های خبری ندارد و مقررات ای اف سی و فیفا هیچ جا به محرومیت خبرنگار به واسطه طرح پرسش‌های بی‌ربط در نشست‌های خبری و به دنبال آن محرومیت خبرنگاران اشاره نکرده‌اند.
نکته مهم این است که بر اساس مقررات بین‌المللی فعالیت رسانه‌ای در فوتبال و بر خلاف اظهارت مهدی تاج، خبرنگاران در نشست‌های خبری حق دارند هر پرسشی را مطرح کنند و تنها این وظیفه مدیر رسانه‌ای تیم‌هاست که به سرمربی درباره پاسخ دادن یا ندادن به این سوال مشورت دهد.
حتی در این میان و در مواردی که زبان گفتاری متفاوت است، مترجم و یا مدیر رسانه‌ای حق سانسور پرسش‌های مطروحه را ندارد.
قوانین جزایی ایران و محرومیت از خبرنگاری
تصور کنید خبرنگاری - در بدترین حالت ممکن - مرتکب جرم کیفری شده است، نه طرح پرسش بی‌ربط. سوال این است که قوانین جزایی در چه صورتی می‌توانند خبرنگار متهم را به محرومیت از شغل خبرنگاری محکوم کنند.
آیا تهدید رییس فدراسیون فوتبال به محرومیت ۴ ساله خبرنگاران در مجازات‌های کیفری مصداق بیرونی در قوانین جزایی کشور دارد؟
ماده ۲۳ تا ۲۵ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ در مواردی به صورت محدود به دادگاه اجازه داده که علاوه بر مجازات اصلی متهم در مجازات تکمیلی و یا تبعی اقدام به صدور حکم در محرومیت از مشاغل خاص برای متهم را انشاء کند.
ماده ۲۳: دادگاه می‌تواند فردی را که به حد، قصاص یا مجازات تعزیری از درجه شش تا درجه یک محکوم کرده است با رعایت شرایط مقرر در این قانون، متناسب با جرم ارتکابی و خصوصیات وی به یک یا چند مجازات از مجازات‌های تکمیلی زیر محکوم نماید:
الف- اقامت اجباری در محل معین
ب- منع از اقامت در محل یا محلهای معین
پ- منع از اشتغال به شغل، حرفه یا کار معین
ت...ذ...
ر- توقیف وسایل ارتکاب جرم یا رسانه یا مؤسسه دخیل در ارتکاب جرم
ز...
در تبصره ۱ این ماده آمده: مدت مجازات تکمیلی بیش از دو سال نیست مگر در مواردی که قانون به نحو دیگری مقرر نماید.
ماده ۲۴ قانون مجازت اسلامی نیز با شرایطی مجوز افزایش سقف مجازات دو ساله را به دادگاه داده است: چنانچه محکوم طی مدت اجرای مجازات تکمیلی، مفاد حکم را رعایت ننماید، دادگاه صادرکننده حکم به پیشنهاد قاضی اجرای احکام برای بار اول مدت مجازات تکمیلی مندرج در حکم را تا یکسوم افزایش می دهد و در صورت تکرار، بقیه مدت محکومیت را به حبس یا جزای نقدی درجه هفت یا هشت تبدیل می‌کند. همچنین بعد از گذشتن نیمی از مدت مجازات تکمیلی، دادگاه می‌تواند با پیشنهاد قاضی اجرای حکم در صورت اطمینان به عدم تکرار جرم و اصلاح مجرم، نسبت به لغو یا کاهش مدت زمان مجازات تکمیلی وی اقدام کند.
همچنین در ماده ۲۵ باموضوع مجازات‌های تبعی (در کنار مجازات اصلی) نیز مواردی را بشمرده که در سنگین‌ترین مجازات یعنی سلب حیات سقف مجازات تبعی محرومیت از حقوق اجتماعی - از جمله محرومیت از شغل - ۷ سال است.
ماده ۲۵: محکومیت قطعی کیفری در جرائم عمدی، پس از اجرای حکم یا شمول مرور زمان، در مدت زمان مقرر در این ماده محکوم را از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی محروم می کند:
الف- هفت سال در محکومیت به مجازات‌های سالب حیات و حبس ابد از تاریخ توقف اجرای حکم اصلی
ب- سه سال در محکومیت به قطع عضو، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده بیش از نصف دیه مجنیٌ‌علیه باشد، نفی بلد و حبس تا درجه چهار
پ- دو سال در محکومیت به شلاق حدی، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده نصف دیه مجنیٌ‌علیه یا کمتر از آن باشد و حبس درجه پنج
فدراسیون فوتبال موضوع را شفاف کند
هرچند سخنگوی فدراسیون فوتبال درباره فیلم منتشره از مهدی تاج درباره امکان محرومیت خبرنگاران توضیح داده که: "باب نقد و تحلیل و تفسیر همکاران ارجمند رسانه ای از فدراسیون فوتبال همواره گشوده است و خود را به تاکید ریاست مکلف به پاسخگویی می‌دانیم اما به طور حتم در فیلم کوتاهی که از اظهارات آقای تاج منتشر شده سوء تعبیر شده است.... آنچه در باب موضوع محرومیت طرح شده و به اشتباه به عنوان تهدید مورد بازنشر قرار گرفته، به مباحثی در سال های گذشته برمی گردد که متاسفانه به دلیل عدم رعایت برخی قوانین کنفدراسیون فوتبال آسیا، نمایندگان رسانه ها حتی در برخی موارد از ایران در رویدادهای بین المللی دچار مشکل شده و حتی محرومیت های سنگین و طولانی را برای چند نفر در پی داشته است. ..." اما به روشنی مشخص نشده که آیا این اظهارات مهدی تاج بر اساس اشتباه برداشتی ایشان بوده یا همانگونه که رییس فدراسیون اظهار کرده از این پس در نشست‌های خبری امکان محرومیت خبرنگار یا رسانه‌ای تنها با طرح یک پرسش وجود دارد.
موضوعی که باید به سرعت تکلیف آن روشن شود تا از هر گونه شائبه‌ای بیشتر در این حوزه جلوگیری کند.
در جایی که طبق تبصره یک ماده ۲۳ قانون مجازات اسلامی قاضی برای مدت مشخصی که بیش از دو سال نخواهد بود می‌تواند حکم به اجرای یک یا چند مورد از مجازات‌های تکمیلی بدهد و همچنین ماده ۲۵ این قانون تنها در مجازات‌های سالب حیات و حبس ابد از تاریخ توقف اجرای حکم اصلی می‌توان به ۷ سال محرومیت از حقوق اجتماعی یک متهم رای داد، چگونه ممکن است فدراسیون فوتبال یک خبرنگار را برای 4 سال آن هم به اتهام طرح پرسشی نامربوط از فعالیت رسانه‌ای محروم کند؟
سوال این است که فدراسیون فوتبال چگونه و بر اساس کدام قانون می‌تواند به خبرنگاری که به قول مهدی تاج پرسشی بی‌ربط را در نشست خبری مطرح کرده است تا ۴ سال محرومیت از فعالیت در شغل خبرنگاری در حوزه فوتبال را بدهد؟ مصداق آیین نامه‌ای رییس فدراسیون فوتبال در این اظهارنظر چه بوده است؟
آیا فدراسیون فوتبال در موضوع تخلفات اداری مکرر در حوزه‌های مختلف اجرایی و تخلفات محرز در برگزاری رقابت‌های فوتبالی و تخلفات مالی که پرونده‌های آن در محاکم انضباطی فدراسیون مفتوح است نیز چنین رویکرد قاطعی را در پیش خواهد گرفت؟
