چالش تامین ورق فولادی به کجا رسید؟/ مقصر بورس کالاست یا سندیکای لوله و پروفیل؟

رویداد۲۴ جدال بر سر تامین ورق فولادی این روز‌ها فعالان در این حوزه را سرگردان کرده است. داستان از آنجا آغاز شد که هفته گذشته بخش‌نامه‌ای از جانب معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صمت به سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان ابلاغ شد. طبق آن با توجه به عدم رعایت کف عرضه ابلاغی از سوی واحد‌های تولیدکننده ورق، میلگرد، تیرآهن، لوله و پروفیل، شرکت‌هایی که کف عرضه را رعایت نکرده‌اند با اقدام قانونی قطع کد بورسی و معرفی به تعزیرات، مواجه خواهند شد، بعلاوه اینکه واحد‌های مذکور چنانچه عرضه تکلیفی را تا پایان مرداد ماه رعایت نکنند، از صادراتشان ممانعت به عمل می‌آید. این موضوع حواشی زیادی را به همراه داشته است.

طی چند ماه گذشته شرکت‌های تولیدی عضو سندیکای تولیدکنندگان لوله و پروفیل فولادی از کمبود شدید مواد اولیه که ورق‌های فولادی است، گلایه داشته اند. از سوی دیگر بر اساس جدیدترین بخشنامه وزارت صمت به گمرک‌های کشور، کارخانجات مندرج در لیست ارسالی فعلا تا پایان شهریور ماه نیازی به تاییدیه عرضه در بورس کالا جهت انجام صادرات ندارند.

این در حالی است که صنعت فولاد از جمله صنایعی است که در طی سال‌های اخیر و به خصوص سال‌های ۹۷ و ۹۸ به شدت مورد هدف بخشنامه‌های متناقض و دخالت‌های دولت شده است. از یک‌سو فشار خارجی و تکرار چند باره نام بنگاه‌های بزرگ فولادساز در لیست تحریمی آمریکا و از دیگر سو، فشار‌های داخلی دولت به بهانه تنظیم بازار و محدودیت و ممنوعیت صادرات باعث شده تا سال رونق تولید، محدودیت‌ها علیه این صنعت پیشران به بیشترین حد خود رسیده و عملاً در پاره‌ای از اوقات، واحد‌ها با توقف تولید مواجه شوند.

بورس کالا گلوگاه اصلی

«امروز باید مواد اولیه در داخل کشور سهمیه‌بندی و جیره‌بندی شود در حالی که ایران با ظرفیت بالای تولید فولاد به عنوان رتبه نخست در خام فروشی مطرح شده است، اما در تامین ورق فولادی برای صنایع پایین دستی در نابسامانی شدید قرار دارد. این عدم توازن شرایط را برای تولید برخی از محصولات بسیار سخت کرده است». دبیر سندیکای لوله و پروفیل با بیان این مطالب می‌گوید: طبق آمار شرکت‌های فولادی و با توجه به کاهش صادرات ورق‌های گرم فولادی به عنوان مواد اولیه تولید این سندیکا، باید شاهد سرریز شدن آن به بازار داخل از سوی صنایع بالا دستی باشیم که این اتفاق تاکنون نیفتاده است و با کمبود ورق‌های فولادی در بازار مواجه هستیم.

امیرحسین کاوه با توجه به عرضه ورق‌های فولاد در بورس و مشکلات ناشی از این روش گفت: باید فروش مستقیم کارخانه فولاد به کارخانه‌های لوله و پروفیل فولادی ایران بار دیگر برقرار شود و محدود و محصور در بورس کالا نباشد و در بورس کالا نیز فقط تولیدکنندگان پایین دستی قادر به خرید باشند.

وی افزود: این بخشنامه از ابتدا نیز اشتباه بود، چرا که محل عرضه کالا‌ها با روش خرده فروشی از جمله لوله و پروفیل فولادی در بورس کالا نیست، زیرا بورس کالا محل خرده فروشی نیست و باید در این رابطه تغییراتی جهت توسعه و تولید انجام گیرد.

دبیر سندیکای لوله و پروفیل با بیان اینکه فروش مستقیم ورق فولادی چه در قالب مچینگ در بورس کالا یا فروش توسط دفاتر فروش فولاد مبارکه، سبب دسترسی آسانتر کارخانه‌ها به مواد اولیه می‌شود، گفت: متاسفانه بخش خصوصی و تولیدکننده در معرض تمام مشکلاتی هستند که ایجاد شده است. در این شرایط یافتن مقاصد صادراتی به دلیل اعمال تحریم‌ها سخت هست که با این بخشنامه‌های ویران کننده، مسبب منصرف شدن آن‌ها از همکاری با صادرکنندگان می‌شوند.

به گفته کاوه، طبق آخرین بخشنامه، تولیدکنندگان لوله و پروفیل تا انتهای مرداد ماه مجاز به صادرات بودند که تا روز سوم شهریور نامه تمدید آن‌ها به گمرک نرسیده بود و این قبیل اقدامات جو را متشنج می‌کند.

فولادی‌ها به دنبال مقصر

فعالان بازار فولاد طی یکی دو سال اخیر تقریبا هر روز با مواضع تند سندیکای لوله و پروفیل به عنوان مصرف‌کننده ورق فولاد علیه شرکت فولاد مبارکه به عنوان بزرگترین واحد تولیدی فولاد کشور رو به رو می‌شوند. سید رضا شهرستانی، عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با تاکید بر اینکه در تولید فولاد به خودکفایی رسیده ایم و هیچ کمبودی در ورق فولادی وجود ندارد، گفت: در حال حاضر رقمی معادل بیش از ۷ میلیون تن تولید ورق فولادی در کشور داریم که از این میزان فقط ۲۰۰ هزار تن برای مصرف تولیدکنندگان سندیکای لوله و پروفیل مورد استفاده قرار می‌گیرد. چطور ممکن است با توجه به این میزان مصرف برای تهیه آن دچار مشکل شوند؟!

به گفته شهرستانی، تولیدکنندگان این سندیکا سالهاست که به دنبال خرید ارزان و فروش مازاد آن هستند و با هر میزان عرضه ورق فولادی در بورس ابراز گلایه دارند. این در حالی است که به دلیل رکود، مصرف لوله و پروفیل روند کاهشی داشته و به موجب این جریان برخی کارخانه‌ها تعطیل شدند و یا راندمان کارشان افت داشته است.

عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران ادامه داد: از این رو وزارت صمت با پایین نگه داشتن قیمت این محصولات سعی بر تنظیم مجدد بازار دارد؛ لذا هیچ دلیلی برای عدم عرضه از سوی فولادی‌ها وجود ندارد و با توجه به نیاز و کف عرضه در بورس، میزان اعلام شده به راحتی در اختیار تولیدکنندگان عضو سندیکا قرار می‌گیرد.