مناطق آزاد تجاری- صنعتی جدید کدام‌اند؟ +ویژگی‌ها

رویداد۲۴  چهاردهم تیرماه سال ۱۳۹۵ بود که رئیس جمهوری، لایحه ایجاد هفت منطقه آزاد تجاری – صنعتی و ۱۲ منطقه ویژه اقتصادی را طی تشریفات قانونی به مجلس شورای اسلامی تقدیم کرد.

براساس این لایحه در استان‌های ایلام (مهران)، سیستان و بلوچستان (سیستان)، بوشهر (بوشهر)، گلستان (اینچه برون)، اردبیل (اردبیل)، کردستان (بانه، مریوان)، هرمزگان (جاسک)، منطقه آزاد تجاری، صنعتی ایجاد می‌شود تا تعداد این مناطق از هفت به ۱۵ مورد افزایش یابد.

منطقه آزاد تجاری – صنعتی مهران

شهرستان مهران یکی از شهرستان‌های مهم استان ایلام و از جمله مناطق استراتژیک کشور است. از نظر اهمیت بین المللی در نقطه مرزی قرار دارد که ۲۲۵ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق است و با سه استان نیسان، واسط و دیاله عراق هم مرز است.

شهرستان مهران دارای منابع غنی و سرشار از نفت و گاز و اراضی مستعد کشاورزی مانند دشت مهران، دشت محسن آباد، دشت امیرآباد و دشت صالح آباد است.

تاسیس و راه اندازی منطقه آزاد تجاری-صنعتی مهران به لحاظ شرایط خاص منطقه و ارتباط نزدیک و سهل الوصول با استان‌های همجوار عراق و نزدیکی به پایتخت کشور عراق و عتبات عالیات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به لحاظ راه‌های ارتباطی با نزدیک بودن به بزرگراه اصلی تهران- خوزستان و ایلام-کرمانشاه می‌تواند نقش موثری ایفا کند.

در ایام اربعین بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از مرز مهران به عتبات عالیات در عراق مشرف می‌شوند و همین امر می‌تواند به توسعه این منطقه کمک کند.

منطقه آزاد تجاری-صنعتی سیستان

سیستان و بلوچستان ۱۱۰۰ کیلومتر مرز با کشور‌های پاکستان و افغانستان و ۳۰۰ کیلومتر مرز آبی با دریای عمان دارد و تنها استان ایران است که با پاکستان مرز مشترک دارد و همچنین به دلیل قرار گرفتن در موقعیت راهبردی و ترانزیتی از اهمیت فراوانی برخوردار است و با تبدیل شدن به منطقه ازاد تجاری می‌تواند مزیت‌های بسیاری را برای ایران ایجاد کند.

با توجه به نیاز افغانستان به تامین کالا‌های معدنی می‌توان سهم عمده‌ای از بازار ۲۳ میلیارد دلاری واردات آن کشور را از طریق منطقه آزاد تجاری-صنعتی سیستان تامین کرد علاوه بر آن، با توجه به دارا بودن مکان‌های تاریخی و آثار فرهنگی متعدد می‌توان توسعه صنعت توریسم در منطقه را موجب شد.

مسیر ترانزیتی چابهار به زابل و افغانستان ضمن تحرک بیشتر فعالیت چابهار موجب کاهش ناامنی و تقویت همگرایی‌های فرهنگی-ملی و منطقه‌ای می‌شود.

استان سیستان و بلوچستان به شبکه‌های حمل و نقل ملی و برون کشوری دسترسی مناسب دارد و وجود دانشگاه زابل نیز موجب گسترش ارتباطات علمی با مراکز و نهاد‌های آموزشی و تحقیقاتی معتبر بین المللی می‌شود.

همچنین با توجه به توان صادراتی گازی ایران (حدود ۲۰۰ میلیون متر مکعب) منطقه آزاد سیستان و بلوچستان می‌تواند با توجه به تاسیسات لجستیکی از طریق لوله، مصارف افغانستان را در آینده تامین کند.

منطقه آزاد تجاری-صنعتی بوشهر

بوشهر بندری شبه‌جزیره‌ای در بخش مرکزی شهرستان بوشهر است که از سمت شمال، غرب و جنوب به خلیج فارس محدود شده است. منطقه آزاد بوشهر می‌تواند در خط ساحلی خلیج فارس در ادامه فعالیت مناطق آزاد اروند، کیش و قشم، پلی برای انتقال گاز صادراتی ایران به کشور‌های جمله کویت، امارات، بحرین و عمان باشد.

این منطقه فرصت‌های سرمایه گذاری در صنایع دریایی (ساحلی و فراساحلی) و کشتی‌سازی، صنایع نفت و گاز (مخازن ذخیره سازی نفت خام، LPG و فراورده‌های نفتی)، صنایع پایین دست پتروشیمی، صنایع شیرین سازی آب دریا، احداث مراکز تجاری و اداری، احداث هتل ۵ ستاره منطبق با استاندارد‌های روز جهانی، صنایع دارویی و پزشکی هسته ای، صنعت گردشگری سلامت و گردشگری طبیعت، صنایع مونتاژ و بسته‌بندی کالا‌های تولیدی و مواد غذائی، صنایع شیلات (میگو، مروارید، ماهی و …)، پرورش خرما برای سرمایه گذاران ایجاد می‌کند.

منطقه آزاد تجاری-صنعتی جاسک

جاسک یکی از شهر‌های بندری با قدمت و استراتژیک ایران است که در منتهی الیه جنوب شرقی استان هرمزگان و در شرق تنگه هرمز و سواحل دریای عمان به فاصله ۳۲۵ کیلومتر از مرکز استان (بندر عباس) واقع شده است.

شهرستان جاسک به عنوان پهناورترین شهرستان استان، دارای ۳۲۰ کیلومتر از ساحل است و به تنهایی از استان گیلان و یا استان چهارمحال و بختیاری بزرگتر است، اما تراکم جمعیت این شهرستان کم است. جاسک با ۵۱ هزار نفر جمعیت در نزدیک دریای عمان و۳۲۰ کیلومتری شرق بندرعباس مرکز استان هرمزگان واقع شده است.

سواحل مکران و جاسک به آب‌های آزاد و اقیانوس هند مشرف است و می‌تواند از نظر ملی و منطقه‌ای نقش پر رنگی داشته باشد.

شهر جاسک، مرکز شهرستان به صورت شبه جزیره‌ای است که از طرف جنوب و غرب به آب‌های دریای عمان منتهی می‌شود.

شهرستان جاسک دارای ۲۲۰ کیلومتر مرز دریایی از طرف غرب و جنوب بوده و به دلیل قابلیت‌های منحصر به فرد جغرافیایی و وجود لنگرگاه‌های طبیعی و خور‌ها و نیز از حیث همجواری و نزدیکی با اقیانوس هند و کنترل و نظارت بر دهانه ورودی آبراه خلیج فارس و تنگه هرمز از اهمیت تاریخی، سوق الجیشی، صیادی و تجاری خاصی برخوردار است.

منطقه آزاد تجاری-صنعتی اینچه برون

اینچه‌بُرون شهری مرزی در شهرستان گنبد کاووس، استان گلستان است. اینچه برون در شمال استان گلستان و در مرز کشور ترکمنستان قرار دارد و بازارچه مرزی آن مهمترین عامل تردد و جاذبه گردشگری به این شهر کوچک است.

واقع شدن در گلوگاه کریدور بین المللی ریلی و جاده‌ای شمال – جنوب، همجواری با دو کشور ترکمنستان و قزاقستان با معادن غنی نفت و گاز و سنگ‌های معدنی و غلات و ناحیه ساحلی دریای خزر و بهره گیری از دو نوع بندر خشک و‌تر از مهمترین عوامل اهمیت این منطقه است.

اینچه برون از زیرساخت‌های آب، برق، گاز، جاده‌های ارتباطی، تسهیلات مخابراتی، اعتدال آب و هوایی در راستای کاهش هزینه‌های اقامتی، سرمایه گذاری، خدماتی، امکان ترانزیت برخوردار است.

همچنین این منطقه از جاذبه‌های گردشگری (جزیره آشوراده) و جاذبه‌های جنگلی – دریایی استان گلستان نیز برخوردار است که همه و همه شرایط را برای منطقه آزاد تجاری بودن آن فراهم می‌کند.

منطقه آزاد تجاری-صنعتی بانه

منطقه آزاد تجاری صنعتی بانه – مریوان در استان کردستان به دلیل ویژگی‌ها و پتانسیل‌های منطقه از مهمترین و اولویت دارترین پروژه‌هایی است که اثرات قابل توجه محلی، ملی و بین المللی در امر توسعه استان و کشور خواهد گذاشت.

بازار‌های این شهر عرضه‌کننده کالا‌های وارداتی با قیمت مناسب‌اند و آن را به یکی از مسافرپذیرترین شهر‌ها در تمام روز‌های سال تبدیل کرده‌اند.

از جمله این ویژگی ها، وجود مرز مشترک با کشور عراق و به ویژه اقلیم کردستان است که هم اکنون در این منطقه دو مرز رسمی باشماق مریوان و سیرانبند بانه وجود دارد که سالانه بالغ بر چند میلیارد دلار صادرات و ترانزیت و صد‌ها میلیون دلار واردات صورت می‌گیرد.

علاوه بر مرز‌های رسمی مذکور وجود چند معبر مرزی فعال نیز نشان از ظرفیت‌های بالای مرز مشترک دارد. منابع غنی نفت و گاز، بازار بزرگ مصرفی و نفتی اقلیم کردستان عراق نیز ویژگی اصلی منطقه همجوار است.

وجود آب فراوان، خاک حاصلخیز و نیروی انسانی جوان و ماهر زمینه‌ای برای ایجاد صنایع تبدیلی، کشاورزی و از دیگر ویژگی‌ها برای ایجاد منطقه آزاد تجاری صنعتی بانه و مریوان است.

طبیعت بکر و زیبای استان، منطقه اهورایی هورامان، دریاچه زریبار و ده‌ها تالاب و آبشار فصلی، سد‌های عظیم و از همه مهمتر فرهنگ متنوع، اصیل و شاد منطقه و همچنین موسیقی غنی که عملاً کردستان را پایتخت موسیقی کشور ساخته به عنوان بستر گسترش صنعت مهم گردشگری استان از دیگر عوامل ضرورت ایجاد منطقه آزاد بانه – مریوان است.

صد‌ها نوع ماده معدنی ارزشمند همچون طلا، سنگ‌های تزئینی منحصر بفرد، سنگ آهن و …؛ و امکان ایجاد صنایع فرآوری و تبدیل آن‌ها از دیگر زمینه‌های ایجاد این منطقه است.

ارتباط با بازار‌های بین المللی و گسترش صادرات به ویژه صادرات غیر نفتی و همچنین ایفای نقش پل ارتباطی منطقه با دیگر استان‌های سرزمین اصلی در زمینه‌های تجاری و صنعتی یکی از مهمترین اهداف برای تبدیل شدن بانه به منطقه آزاد تجاری است.

منطقه آزاد تجاری-صنعتی اردبیل

اردبیل از شهر‌های باستانی و تاریخی ایران است. این شهر در نزدیکی مرز جمهوری آذربایجان قرار گرفته و جاذبه‌های طبیعی زیادی دارد.

اهمیت استراتژیک استان اردبیل به عنوان دروازه آسیای میانه بر کسی پوشیده نیست. این منطقه نیز ظرفیت‌های گوناگونی در زمینه‌های مختلف از جمله کشاورزی و گردشگری دارد.

تصویب ایجاد منطقه آزاد تجاری – صنعتی مستقل به نفع اردبیل خواهد بود و علاوه بر شهرستان‌های شمال استان احتمال پوشش دیگر شهرستان‌ها نیزبه این منطقه وجود دارد.