جزییات جدید حذف ۴ صفر از پول ملی اعلام شد

رویداد۲۴ تقریباً چند سالی است که دولت‌ها دست به گریبان نظام پولی و صفرهای آن هستند و عمده دلیل آن هم افزایش ارزش پول ملی و همچنین سهولت در خوانش ارقام در محاسبات حسابداری و نقل و انتقالات مالی است. 

به همین دلیل نگاه دولت برای حذف چهار صفر از پول ملی این بار به آخرین مرحله خود رسیده و پرونده اصلاح پول ملی از بانک مرکزی به دولت و از آنجا به بهارستان رفته و در صف بررسی و تصویب نمایندگان ملت قرار گرفته است.

اما پس از طرح این موضوع از سوی بانک مرکزی، حواشی و حساسیت مردم و همچنین نقطه نظرات سیاه و سفید متعددی درباره اصلاح پول ملی و حذف ۴ صفر در جامعه مطرح شده که در میزگرد "حذف ۴ صفر: ضرورت‌ها و چالش‌ها" با حضور "پیمان قربانی"معاون اقتصادی بانک مرکزی، "تیمور رحمانی" مشاور رییس کل بانک مرکزی و "حمید زمان‌زاده" معاون پژوهشی پژوهشکده پولی و بانکی درباره زوایای مختلف اجرای این طرح به بحث گذاشتیم که چکیده آن را در ادامه می‌خوانید.

پیمان قربانی: اصلاح واحد پول ملی یک تغییر مقیاس سنجش در جامعه است تا کارایی در بحث مبادلات ایجاد کند

پیمان قربانی در میزگرد "حذف ۴ صفر: ضرورت‌ها و چالش‌ها"، در خصوص ضرورت حذف ۴ صفر گفت: صفرهایی که اکنون با آن مواجه هستیم معلول تورم است و این نظریه که اگر تورم بالا باشد شاهد ظهور دوباره صفر خواهیم بود، کاملا صحیح است اما باید توجه داشته باشیم که اکنون هزینه‌هایی که این موضوع در جامعه ایجاد می‌کند اهمیت بیشتری دارد.

وجود صفرهای زیاد روی اسکناس ما به این معنی نیست که بانک مرکزی باید این طرح را متوقف و پس از کاهش تورم اقدام کند.

زیرا نظام پرداخت نقدی باید کارایی خود را داشته باشد و هنگامی که از نظر عملیاتی و اجرایی با هزینه‌های زیادی مواجه می‌شوید و بحث نظام پرداخت نقدی با صرفه اقتصادی مواجه نیست می‌توانیم این دو موضوع را جدا از هم اجرا کنیم.

البته بانک مرکزی به هیچ عنوان صرفا به دنبال بحث حذف صفر نیست و کنترل تورم هم و اصلاح ساختارهای سیاست‌گذاری‌ نیز در دستور کار است.

برخی انتقادهایی دارند که بانک مرکزی باید به امور مهم‌تر برسد و این اصلاحات در اولویت فعالیت‌های بانک و کشور قرار ندارد اما باید توجه داشته باشند که بانک مرکزی درحال انجام و رسیدگی به تمامی وظایف و امور خود است و انجام این اصلاحات به معنی تعطیلی بخشی یا واحدی نیست و در کنار سایر امور این اصلاحات نیز در حال انجام است.

  اقتصاد ایران دارای ۸.۷ میلیارد قطعه اسکناس با سرانه ۱۰۶ برگ به ازای هر نفر بوده که بسیار بالاتر از سطح جهانی است

معاون اقتصادی بانک مرکزی در ادامه گفت: برخی کشورها ابرتورم دارند اما در کشور ما تورم مزمن و انباشته وجود دارد اگر از سال ۵۰ تاکنون را در نظر بگیریم شاخص قیمت‌های ما بیش از ۳۵۰۰ برابر شده اما بزرگترین قطع اسکناس ما ۵۰ برابر شده و این افزایش حجم قیمت‌ها در قطع اسکناس خود را نشان نداده است.

همچنین در بحث هزینه‌ها، مکرر مطرح می‌شود که چه لزومی دارد در شرایط فعلی منابع مالی را صرف این طرح کنیم.

در حال حاضر ما ۸.۷ میلیارد قطعه اسکناس داریم با سرانه ۱۰۶ برگ به ازای هر نفر که بسیار بالاتر از سطح جهانی است و مسکوک نیز ۹.۵ میلیارد قطعه است و به دلیل سرانه بالای اسکناس تقریبا سالی بین ۸۰۰ تا یک میلیون قطعه اسکناس را امحا یا بازمی‌گردانیم.

این هزینه زیادی دارد که اگر این طرح را اجرا کنیم سرانه اسکناس ما بین ۲۰ تا ۳۰ قطعه اسکناس برای هر نفر خواهد بود و اسکناس‌هایی که قرار است چاپ شود، بسیار کمتر و با قطع‌های منطقی خواهد شد.

الان برای تولید اسکناس، ضرب سکه و امحا اسکناس برای افق ۱۰ ساله و هزینه‌های اجرایی به طور متوسط سالی ۲۰ تا ۳۰ میلیارد تومان افزایش منابع داریم که برای کشوری به وسعت ایران هزینه قابل توجهی نیست.

وی ادامه داد: اگر متوسط تورم ما ۲۰ درصد باشد، حذف ۴ صفر ۵۱ سال برای ما دوام دارد و اصلاحات واحد پول ملی برای ۵ دهه به اقتصاد کشور خدمت می‌کند. اگر ۱۰ درصد باشد برای۱۰۰ سال و در صورتی که نرخ تورم در کشور ۵ درصد باشد، برای حدود ۱۹۰ سال اقتصاد کشور تحت تاثیر خواهد بود.

قربانی در خصوص اثرات حذف صفرها بر متغیرهای اقتصادی گفت: اساسا اصلاح واحد پول ملی یک مقوله سیاست‌گذاری اقتصادی یا تغییر در متغیرهای بنیادی نیست و نرخ ارز تابعی از متغیرهایی اعم از نقدینگی، تورم، صادرات و واردات و ... است که تعیین‌کننده هستند و تورم نیز به همین صورت است و اصلاح واحد پول ملی یک تغییر مقیاس سنجش در جامعه است تا کارایی در بحث مبادلات ایجاد کند.

معاون اقتصادی بانک مرکزی تأکید کرد بانک مرکزی به لحاظ وظایف قانونی که دارد این لایحه را تهیه و تقدیم دولت کرده و دولت نیز لایحه را به مجلس شورای اسلامی تقدیم کرده است.

قطعا پس از تصویب مجلس شورای اسلامی در محدوده زمان‌بندی شده اقدامات لازم انجام خواهد شد. الان در بانک مرکزی کمیته‌های مختلف و ابعاد متفاوت این طرح دیده شده و تمام نگرانی‌هایی هم که مطرح می‌شود محاسبه شده و هیج دلیلی برای نگرانی‌ها وجود ندارد و اجرای این طرح به نفع جامعه است.

اینکه این طرح چقدر موفق باشد بستگی به اصلاحات اقتصادی جانبی دارد و تورم مزمن باید درمان شود. تورم برآیندی از مجموعه سیاست‌های اقتصادی است و خوشبتانه با حرکتی که در جامعه ایجاد شده و مقام معظم رهبری نیز بر آن تاکید دارند درباره لزوم اجرای اصلاحات ساختاری امید دارم با انجام این اصلاحات شاهد توانمندی و رشد اقتصادی و لمس تاثیرات ناشی از اجرای این طرح در کشور باشیم.

اجرای این طرح یک ضرورت است و باید در این زمینه گام برداریم و در زمینه اصلاحات اقتصادی و سیاست‌گذاری هم باید بتوانیم در این زمینه پیشرفت‌هایی داشته باشیم.

تیمور رحمانی: بحث واحد پول یک موضوع تکنیکی است و نیازی برای بحث‌های حاشیه‌ای نیست

تیمور رحمانی در میزگرد "حذف ۴ صفر: ضرورت‌ها و چالش‌ها"، در خصوص ضرورت حذف ۴ صفر گفت: موضوع حذف صفر یا تغییر واحد پول ملی در کشورهای با تورم پایین کمتر حس می‌شود زیرا هنگامی که تورم پایین است ضرورتی برای این موضوع نیست اما اگر کشوری در فاصله زمانی خیلی زیاد با ابر تورم مواجه باشد، ضرورت تغییر واحد پولی وجود دارد.

هنگامی که کشوری مدت طولانی با تورم بالایی مواجه است مشکلات و هزینه‌هایی برای کشور ایجاد می‌شود که با تغییر واحد پولی این هزینه‌ها کاهش می‌یابد. بانک مرکزی نیز طی این سال‌ها به دلیل تسهیل مبادلات به دنبال اجرای این موضوع است و برای پرهیز از این مشکلات و هزینه‌ها، ضرورت این تغییر حس می‌شود.

وی تأکید کرد: به نظر من بحث واحد پول یک موضوع تکنیکی است و نیاز نیست روی این موضوع بحث‌های حاشیه‌ای مطرح شود.

ما در ایران ابر تورم در کشور نداشته‌ایم اما جز معدود کشورهایی هستیم که به مدت زیاد تورم بالا داشته‌ایم و این دوره طولانی تورم می‌طلبد که این واحد پول تغییر کند.

استاد اقتصاد دانشگاه تهران در خصوص اثر تحریم بر اجرای طرح چهار صفر گفت: تحریم‌ها زمانی در اجرای این طرح مشکل‌آفرین است که در شرایط ابرتورمی باشیم.

هنگامی که نرخ ارز کنترل می‌شود، هیچ موضوع عجیبی از نظر زمان اجرای این طرح وجود ندارد. در حال حاضر عمده اثر شوک تحریم‌ها بر اقتصاد کشور تخلیه شده است. به علاوه از زمانی که یاد داریم هر موضوعی که مطرح می‌شود، می‌گویند ما در شرایط حساسی هستیم.

موضوع حذف صفر از پول ملی، موضوعی تکنیکی و حاصل تفکر و بررسی بانک مرکزی است و امری ضروری است که باید انجام شود. همچنین این طرح طی دوره زمانی پیاده سازی خواهد شد و به طور حتم شرایط لازم فراهم خواهد شد.

مشاور رییس کل بانک مرکزی در خاتمه گفت: به نظر من اگر بانک مرکزی ضرورتی را برای اصلاح پولی ملی احساس کرده پس به طور طبیعی باید این طرح اجرایی شود و چه بهتر که همزمان با اجرای این طرح اصلاحات اساسی در اقتصاد کشور پیاده کنیم تا بتواند رشد اقتصادی را اعاده و تورم را کنترل کند. البته بدون این موارد هم توانایی اجرا دارد.

حمید زمان‌زاده: مخالفت‌ها با اجرای طرح حذف صفرهای پول ملی عموماً فاقد پشتوانه کارشناسی اقتصادی بوده و عمدتاً دارای انگیزه‌های سیاسی است

حمید زمان‌زاده در میزگرد "حذف ۴ صفر: ضرورت‌ها و چالش‌ها"، در خصوص انتقادها درباره زمان اجرای طرح حذف صفرها، گفت: یکی از انتقادها در مورد طرح حذف صفرها از پول ملی، نسبت به زمان اجرای این طرح است.

به نظر من تنها شرطی که برای حذف صفر در شرایط فعلی وجود دارد این است که در یک دوره ابرتورم نباشیم که ما نه الان در شرایط ابرتورم هستیم و نه چشم‌اندازی درباره بروز ابرتورم وجود دارد و هیچ نگرانی از این موضوع وجود ندارد.

ما باید توجه داشته باشیم که برای تعیین تعداد صفرهایی که قرار است از پول ملی حذف شود، نمی‌توانیم سلیقه‌ای عمل کنیم و این تعداد باید مضاربی از عدد ۳ باشد.

یعنی ۳ صفر، یا ۶ صفر و یا ۹ صفر می‌بایست از پول ملی حذف شود چراکه در غیر این صورت مردم در محاسبات دچار مشکلات جدی خواهند شد.

وی ادامه داد: این سوال مطرح می‌شود که پس چرا در طرح فعلی ۴ صفر حذف می‌شود. این موضوع به خاطر آن است که در حال حاضر مردم در مبادلات و محاسبات خود عملاً یک صفر را از پول ملی حذف کرده‌اند و به جای ریال از تومان استفاده می‌کنند.

بنابراین طرح فعلی نیز عملا به معنای حذف ۳ صفر است و واحد پولی با حذف ۳ صفر از تومان عرفی به تومان جدید تبدیل می‌شود.

با این تفاسیر اگر اکنون این طرح را با این استدلال که باید ابتدا ثبات تورمی پایین ایجاد کنیم، انجام ندهیم، نمی‌توانیم چند سال بعد به جای حذف ۴ صفر، ۵ صفر را حذف کنیم، بلکه در آن زمان هم می‌بایست ۴ صفر را حذف نماییم، مگر اینکه چندین دهه صبر کنیم تا در آن زمان اقدام به حذف ۷ صفر نماییم!.

بنابراین بدون توجه به شرایط اقتصادی اجرای طرح حذف ۴ صفر از پول ملی هم‌اکنون می‌تواند انجام گیرد و تأخیر انداختن آن توجیهی ندارد و هیچ مزیتی ایجاد نمی‌کند. 

معاون پژوهشی پژوهشکده پولی در خصوص اثر حذف صفر بر قدرت خرید مردم و تورم گفت: با حذف ۴ صفر همه ارزش‌های ریالی اعم از قیمت‌ها، هزینه، درآمد و ... بر ۱۰ هزار تقسیم و به واحد پولی جدید بیان می‌شود. در واقع ارزش ریالی درآمدها و هزینه‌های مردم به یک نسبت کم می‌شود و عملا تغییری در قدرت خرید مردم ایجاد نمی‌شود.

وی تأکید کرد: در خصوص تورم، در مقطعی که ۴ صفر حذف می شود، هیچ اثر واقعی بر نرخ تورم به جز اثر مربوط به گردکردن قیمت‌ها ندارد که آن هم البته بسیار محدود و در حد چند دهم درصد خواهد بود.

اما پس از اجرای طرح، حذف صفرها اثرات واقعی بر تورم در میان‌مدت برجای خواهد گذاشت چرا که از نظر من اجرای این طرح یک جریان اقتصاد سیاسی حاکم می‌کند که پس از حذف صفرها، افزایش حساسیت به تورم و ارزش پول ملی را در میان مردم، رسانه‌ها و حاکمیت اعم از دولت،‌ مجلس و سایر نهادها به دنبال خواهد داشت.

در واقع انتظار می‌رود سیاست‌های اقتصادی پس از اجرای طرح حذف صفرها به صورت محتاطانه‌تری و در راستای حفظ ارزش پول ملی اتخاذ شود تا احتمال بازگشت صفرها در آینده را به حداقل برساند. 

عضو هیأت علمی پژوهشکده پولی گفت: در مقطع فعلی به لحاظ سیاستی، اجرای حذف ۴ صفر از پول ملی هیچ وابستگی به سایر سیاست‌های اقتصادی کشور ندارد و مستقل از همه سیاست‌های پولی، ارزی، بودجه و ... است.

علاوه بر این بحث‌هایی مطرح می‌شود که بانک مرکزی بهتر است فعلاً ‌به سیاست‌های پولی و ارزی در راستای تثبیت بپردازد و خود را درگیر حذف صفر پول ملی ننماید.

در این خصوص باید توجه داشته باشیم که اجرای این طرح قرار نیست هیچ خللی به سیاست‌های پولی و ارزی بانک مرکزی در راستای تثبیت اقتصادی و رونق تولید وارد نماید و طرح حذف صفرهای پول ملی به صورت موازی و در کنار سیاست‌های پولی و ارزی جاری بانک اجرا خواهد شد.

حمید زمان‌زاده در خاتمه گفت: اجرای طرح حذف چهار صفر از پول ملی به دلایل مختلف به ویژه ارزش پولی ملی در برابر اسعار خارجی که جنبه حیثیت ملی دارد، ضرورتی انکارناپذیر است.

بهتر است این طرح هرچه سریع‌تر اجرا شود چراکه تأخیر در اجرای آن صرفاً موجب می‌شود مشکلات مربوط به واحد پولی فعلی ادامه یابد بدون اینکه هیچ مزیتی ایجاد کند.

در عین حال اجرای این طرح ارتباطی با سایر سیاست‌های اقتصادی ندارد و می‌تواند به صورت مستقل اجرا شود. هزینه‌های مالی طرح نیز در مقیاس بودجه کشور و در نسبت با منافع حاصل از اجرای آن اندک است.

به نظر می‌رسد مخالفت‌هایی که برای اجرای این طرح مطرح می‌شود عموماً فاقد پشتوانه کارشناسی اقتصادی بوده و عمدتاً دارای انگیزه‌های سیاسی است.

اکنون که بانک مرکزی اراده لازم برای اجرای طرح حذف چهار صفر از پول ملی را دارد و به تصویب دولت نیز رسیده است، امیدواریم این طرح به تصویب مجلس شورای اسلامی نیز برسد تا عملیات اجرایی آن هرچه سریعتر انجام شود و مردم از مواهب اجرای این طرح بهره ببرند.