قانونی که وجود ندارد اما اجرا می‌شود!/ کودکان معلول پشت در مهد‌های کودک

رویداد۲۴ انوشیروان محسنی بندپی سال گذشته عنوان کرد که  از یک میلیون و ۵۰۰ هزار فرد معلول ثبت نام شده در سامانه سازمان بهزیستی ۲۴۰ هزار نفر کودک بوده‌اند اینکه این کودکان در چه گروه سنی قرار داشته‌اند مشخص نیست، اما به هر روی سنین کودکی دوره رشد یادگیری تربیت و شکوفایی روحی و جسمی افراد است، اما نیاز‌های ویژه و معلولیت قطعا این سنین را حساس‌تر می‌سازد.

 

در حال حاضر در حقوق سلامت بین‌الملل این نکته مورد توجه قرار گرفته که نباید کودکان و افراد دارای معلولیت را از کودکان و افراد فاقد معلولیت جدا کرد، زیرا حضور کودکان دارای معلولیت در کنار سایر کودکان به گروه اول آموزش می‌دهد که جدا و مطرود از جامعه نبوده و فرق زیادی میان آنها و سایرین وجود ندارد و به گروه دوم یعنی کودکان فاقد معلولیت نحوه رفتار و تعامل بدون ترحم و کاملا برابر با  گروه دیگر را  آموزش داده و آنها را با نیازهای افراد دارای معلولیت آشنا می‌سازد.

اما سخنان چندی پیش علی همت محمود نژاد مدیرعامل انجمن دفاع از حقوق مادی و معنوی معلولان که از عدم ثبت نام کودکان معلول در مهد‌ها خبر داد، نشانگر آن بود که در کشور ما هنوز شرایط، امکانات، آگاهی و مسئولیت‌پذیری لازم برای قبول کودکان دارای معلولیت در کنار سایر کودکان در مقاطع پیش از دبستان وجود ندارد.

 

 

 

 

سعید بابایی مدیر کل دفتر امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی گفته «اگر مواردی از اجتناب پذیرش کودکان معلول مشاهده شود، افراد می‌توانند مساله را بطور مستقیم به سازمان بهزیستی منتقل کنند یا به شماره پیامکی ۳۰۰۰۰۱۲۳۳۳ گزارش بدهند. ولی لازمه بررسی سازمان این است که افرادی که به مهد‌ها رجوع کرده‌اند و فرزندان معلول آن‌ها پذیرش نشده‌اند، شخصاً به ما گزارش کنند تا ما بتوانیم پیگیری قانونی را انجام دهیم.»

 

 

به گزارش رویداد۲۴ گرچه بعد از بروز واکنش‌های منفی نسبت به عدم پذیرش این گروه از کودکان در مهد‌های کودک سازمان بهزیستی بر لزوم پذیرش کودکان دارای معلولیت در مهد‌های کودک تاکید کرده و حتی محمودنژاد نیز مهد‌های تحت مجوز آموزش و پرورش را متخلف از قوانین مربوط به پذیرش کودکان معلول خوانده بود، اما با این حال به نظر می‌رسد تغییری در وضعیت مهد‌های کودک در این حوزه ایجاد نشده و مهد‌ها همچنان از پذیرش این کودکان اجتناب می‌کنند.

 

 

 

برای ارزیابی تاثیر اخبار اخیر و تاکید بهزیستی بر لزوم پذیرش این کودکان در مهد‌های کودک با تعدادی از این مهد‌ها تماس گرفته و خودم را مادری که فرزند معلول دارد معرفی می‌کنم. از آن‌ها می‌پرسم که آیا حاضر به پذیرش و ثبت نام کودکی که دارای معلولیت جسمی حرکتی بوده و از نظر هوشی کاملا عادی است هستند یا خیر. پاسخ‌ها متنوع بوده، اما همه به یک جا ختم می‌شود «نه».

 

مسئول یکی از مهد‌ها علت عدم پذیرش را منافع کودک می‌داند: «وقتی بچه شما بیاید و ببیند که بچه‌های دیگر چقدر تحرک دارند و خودش از آنها عقب می‌ماند، اذیت می‌شود بنابراین من توصیه می‌کنم مهد دیگری برود»

 

مهد دیگر می‌گوید: «بچه شما برای حرکت نیاز به کمک دارد و باید نیرویی باشد که برای حرکت کردن فرزند شما دائم حضور داشته باشد و داشتن چنین نیرویی برای من امکان‌پذیر نیست».

 

مهدکودک بعدی هم عنوان می‌کند که «نمی‌تواند نیروی استخدام کند که تنها به تر و خشک کردن فرزند معلول مشغول باشد»

 

 

به گزارش رویداد۲۴ این سوال مطرح است که کودکان در سنین مهد کودک همه به توجه ویژه و به قولی همان‌ تر و خشک کردن نیاز دارند و برای دستشویی رفتن، مسائل بهداشتی و حتی غذا خوردن باید مورد مراقبت قرار گیرند و کودکان دارای معلولیت که از هوش عادی نیز برخوردار باشند تنها اندکی بیش از همسن و سالان خود به توجه نیاز دارند پس علت عدم پذیرش این گروه از کودکان در مهد‌های عادی و در کنار کودکان فاقد معلولیت چیست؟ و این عدم پذیرش تا چه میزان با قواعد داخلی و حقوق بشر انطباق دارد؟

 

 

ناصر سرگران حقوقدان و فعال حوزه افراد دارای معلولیت به رویداد۲۴ می‌گوید: در سطح قانون‌گذاری مقرراتی در رابطه با ثبت‌نام کودکان دارای معلولیت نداریم و مواردی که ممکن است باشد در قالب آئین‌نامه و بخشنامه است که ممکن است در چارچوب استاندار‌های بین المللی پیش‌بینی نشده باشد.

 

او با اشاره به اینکه قانون حمایت از حقوق معلولان نیز تنها در ماده ۹ خود به موضوع تحصیلات عالی معلولان اشاره کرده است، می‌افزاید: در سال ۱۳۹۴ هیات دولت مصوبه‌ای اجرایی داشت که طی آن برای دانش‌آموزان و افرادی که به مهد‌های کودک وارد می‌شوند مقرراتی پیش بینی کرده و تاحدودی به استاندارد‌های بین‌المللی از جمله کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت نزدیک شده بود.

 

 

 

 

این وکیل دادگستری با بیان اینکه کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت فراگیری آموزش را به عنوان یک قاعده حقوقی پیش‌بینی کرده است، توضیح می‌دهد: یکی از مهم‌ترین اصول حاکم بر این کنوانسیون مشارکت برابر و موثر برای همه است که منظور مشارکت اجتماعی است، برای رسیدن به این برابری در مشارکت اجتماعی باید جوامع بسترسازی کرده تا همگان بتوانند از فرصت‌های موجود در جامعه استفاده کنند. همچنین یکی دیگر از اصول این ماده مختص به کودکان بوده و مقرر می‌کند با توجه به تنوع زیستی موجود فرصت‌های برابر برای همه آن‌ها فراهم شود.

 

او با تاکید براینکه تمامی کودکان دارای معلولیت در هر گروه سنی باید از استاندارد‌های مقرر در این کنوانسیون برخوردار باشند، خاطرنشان می‌کند: بسیاری از کودکان دارای معلولیت می‌توانند بدون هیچ مشکلی در کنار دیگران تحصیل کنند. همچنین برخی از این گروه کودکان نیاز به آموزش‌های خاص دارند و باید شرایطی فراهم شود که ضمن تحصیل در کنار دیگر کودکان برای برخورداری از آموزش‌های خاص برای‌شان شرایط خاصی را فراهم کرد.

 

این فعال حوزه افراد دارای معلولیت ادامه‌می‌دهد: برای ارائه آموزش‌های خاص به این گروه از کودکان می‌توان مربیان مهد‌های کودک را تحت آموزش‌های خاص درآورد یا معلمان آموزش‌دیده در این حوزه کمک کنند، همچنین سمن‌ها و سازمان بهزیستی می‌توانند اقدام به برپایی کلاس‌های آموزشی کرده و در این زمینه با مهد‌های کودک همکاری کنند تا این مساله حل شود.

 

وی تصریح می‌کند: تنها طیف کوچکی از کودکان دارای معلولیت هستند که با وجود این امکانات نیز نمی‌توانند در کنار سایر کودکان آموزش ببینند و نیاز به آموزش در شرایط ویژه و معلمان متخصص داشته باشند که بسیاری از مهد‌های خصوصی ممکن است توان استخدام چنین مربیان متخصصی را نداشته باشند لذا در شرایطی که نتوان تطبیق محیطی را برای این گروه خاص فراهم کرد سازمان بهزیستی باید تمهیدات خاصی در نظر بگیرد تا آن‌ها نیز از آموزش و تربیت محروم نشوند.

 

این حقوقدان که خود از قربانیان مین بوده و در کودکی بینایی خود را به همین علت از دست داده است،  علت عدم پذیرش کودکان دارای معلولیت در مهد‌های کودک را ناآگاهی نسبت به معلولیت عنوان کرده و می‌گوید: اینکه برخی معتقدند که با حضور کودکان دارای معلولیت در کنار سایر کودکان روحیه کودکان فاقد معلولیت تضعیف می‌شود بسیار اشتباه است. سایر کودکان نیز ممکن است روزی بر اثر یک حادثه دچار معلولیت شوند که تعداد این افراد کم نبوده و کنار آمدن با وضعیت جدید برای آن‌ها بسیار سخت است. درحالیکه اگر آن‌ها بتوانند همسن و سالان دارای معلولیت خود را در سنین پایین مشاهده کرده و زندگی را در کنار یکدیگر تجربه کنند قطعا اگر روزی اتفاقی برای چنین فردی رخ دهد سازگاری با وضعیت جدید که منجر به معلولیت شده برای اوبه مراتب راحت‌تر خواهد بود تا کسی که در وضعیت جداسازی آموزش دیده است.

 

وی با تاکید براینکه تلاش‌های بین‌المللی از جمله سازمان جهانی بهداشت که نگاهی ویژه به کودکان دارای معلولیت دارد یا کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت مبنی بر ادغام این افراد در جامعه است اظهار می‌کند: در اعلامیه‌های و بیانیه‌های بین‌المللی به جای برجسته کردن موضوع معلولیت بر تنوع زیستی و لزوم توجه به آن تاکید می‌شود و به همین دلیل است که درکشور‌های توسعه‌یافته با در نظر گرفتن این استاندارد‌ها قوانینی وجود دارد که براساس آن تمام مراکز و مهد‌های کودک باید زیرساخت‌های لازم را برای حضور این کودکان داشته باشند حتی اگر سال‌ها بگذرد و این کودکان به مراکز مزبور مراجعه نکنند.

 

سرگران با بیان اینکه ابتدا باید شناخت و آموزش لازم را به مسئولان مهد‌های کودک داده و ذهنیت آن‌ها را نسبت به کودکان دارای معاولیت تغییر دهیم، تصریح می‌کند: به نظر من سازمانی که مجوز اولیه را برای تاسیس مهدکودک می‌دهد این مسئولیت را دارد که درخصوص کودکان دارای معلولیت ونیاز‌های ویژه آنان به این افراد آموزش دهد تا آن‌ها به این باور برسند که مشکلی برای آموزش، تربیت یا نگهداری از کودکان دارای معلولیت وجود نخواهد داشت.

 

به گزارش رویداد۲۴ واهمه مهد‌های کودک از پذیرش کودکان دارای معلولیت و مسئولیت ناشی از آن از یک سو و مضر دانستن حضور آن‌ها برای روحیه سایر کودکان از سوی دیگر می‌تواند آسیبی جدی به هر دو طیف وارد آورد شاید همین جداسازی این دو گروه از یکدیگر است که باعث شده امروز به جای درک این افراد، مهم شمردن مسائل و نیاز‌های آنان و تلاش برای ارتقاء کیفیت زندگی افراد دارای معلولیت اقدامات مطلوب صورت نگیرد و به نگاه ترحم‌آمیز نسبت به این افراد بسنده شود.