تغییر استراتژی آمریکا در سوریه

  رویداد۲۴ زمانی که ترکیه در نهم اکتبر عملیات نظامی خود علیه گروه‌های مسلح کردی در شمال شرق سوریه را آغاز کرد، بسیاری از محافل سیاسی و رسانه‌ای آمریکایی از دونالد ترامپ به خاطر چراغ سبز نشان دادن به این عملیات به شدت انتقاد کردند. او تحت فشارها، تصمیم‌اش را تغییر داد و برخی از نیرو‌ها را به سوریه بازگرداند، اما این بار نه برای حمایت از کردها، بلکه برای محافظت از میادین نفتی سوریه. چهره‌های نزدیک به دولت ترامپ می‌گویند بازاستقرار این نیرو‌ها با هدف مقابله با گسترش نفوذ ایران انجام شده است.

روز سه شنبه نخستین نشست کمیته قانون اساسی سوریه با حضور وزرای خارجه ایران، ترکیه و روسیه و نماینده سازمان ملل در ژنو برگزار شد. وزرای خارجه ایران و روسیه، تصمیم ترامپ برای باقی نگه داشتن نیرو‌های آمریکایی در مناطق نفت خیز سوریه را محکوم کردند.

محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، گفت: «خب، به نظر می‌رسد ایالات متحده می‌ماند تا از نفت محافظت کند. حداقل پرزیدنت ترامپ صادقانه می‌گوید ایالات متحده چه قصدی دارد.»

سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، نیز گفته بهره برداری غیرقانونی از منابع طبیعی کشور دارای حاکمیت، بدون اجازه آن، غیرقانونی است. همچنین فخرالدین آلتون، مدیر ارتباطات رئیس‌جمهور ترکیه نیز اعلام کرده منابع طبیعی سوریه متعلق به سوری‌هاست.

ترامپ گفته بود برخی نیرو‌های آمریکایی به سوریه بازخواهند گشت تا از مناطق نفتی این کشور محافظت کنند. پیش از این، مارک اسپر، وزیر دفاع آمریکا، نیز گفته بود که این نیرو‌ها از مناطق نفتی سوریه در مقابل داعش محافظت می‌کنند. افزون بر این، ترامپ حتی از شرکت‌های نفتی آمریکا، مانند اکسون موبیل، درخواست کرده که به مناطق نفتی سوریه وارد شوند و از منابع نفتی آنجا استفاده کنند. ترامپ عنوان کرد: «شاید آنچه می‌خواهم انجام دهم این است که با اکسون موبیل یا یکی از شرکت‌های بزرگ‌مان توافق کنم تا به آنجا برود و کار درست را انجام دهد.»

تغییر استراتژی آمریکا در سوریه

نقطه‌های سیاه رنگ، میادین نفتی و نقطه‌های آبی رنگ، میادین گازی سوریه را نشان می‌دهند. تعداد زیادی از مناطق نفتی هم اکنون زیر سیطره کردهاست.

سه طرح آمریکا در سوریه

اظهارات ترامپ درباره تصاحب نفت شرق سوریه موجب حیرت و تعجب بسیاری از ناظران شد. ناظران می‌گویند سیطره آمریکا بر درآمد‌های نفتی سوریه یک کار غیرقانونی است. ظاهرا، ترامپ قصد ندارد مستقیما درآمد‌های نفتی سوریه را به خزانه آمریکا واریز کند. بلکه در پی این است که بخشی از درآمد‌های نفتی سوریه را به گروه‌های مسلح کردی اختصاص دهد تا آن‌ها را تقویت کند. ولید فارس، مشاور سابق ستاد ترامپ در امور سیاست خارجی، طی یادداشتی در روزنامه ایندیپندنت عربی، با اشاره به وعده نفتی ترامپ به مظلوم عبدی، فرمانده گروه موسوم به «نیرو‌های دمکراتیک سوریه» (معروف به قسد)، این وعده را بخشی از مقابله آمریکا با نفوذ ایران در سوریه دانست.

ترامپ به عبدی قول داده که بخش قابل توجهی از درآمد‌های نفتی شرق سوریه را به گروه‌های کردی اختصاص دهد تا بتوانند تسلیحات پیشرفته بخرند و از یک نیروی مرزبانی به یک نیروی سازمان‌یافته تبدیل شوند. از دیدگاه فارس، با این کار، کرد‌ها به متحد استراتژیک آمریکا تبدیل می‌شوند که هدف‌شان مقابله با بازماندگان داعش و جلوگیری از پیشروی نیرو‌های نزدیک به ایران است.

فارس از سه طرح آمریکا در سوریه خبر داد که در این اواخر طراحی شده بودند. وی با استناد به گفتگوهایش با اعضای کنگره و ژنرال‌های آمریکایی مدعی شد که آمریکا در ابتدا سه طرح برای نیروهای‌اش در سوریه داشت؛ «طرح الف»: آمریکا حمایت و همکاری‌اش با قسد را تا مناطق مرزی ادامه دهد. «طرح ب»: عقب نشینی نیرو‌های آمریکایی از کل سوریه و استقرار در عراق.

ظاهرا با حمله ترکیه به شمال شرق سوریه عملی شدن طرح الف امکان پذیر نبود. آمریکا زیر آتش ارتش ترکیه مجبور شد متحدان کردی‌اش را از مناطق مرزی سوریه و ترکیه خارج کند. طرح ب نیز با مخالفت‌های شدیدی در آمریکا مواجه شد. فارس می‌گوید در اثر این مخالفت‌ها، طرح ب مورد بازنگری قرار گرفت و طرح سومی به نام «طرح ج» تدوین شد که به موجب آن، نیرو‌های کردی از مناطق مرزی ترکیه و سوریه به عمق ۳۰ کلیومتر عقب نشینی می‌کنند تا تحت نظارت روسیه و سوریه، «منطقه امن» مورد نظر ترکیه آنجا تاسیس شود.

براساس طرح سوم، نیرو‌های قسد به درخواست آمریکا از مناطق مرزی ترکیه به مناطق نفتی در مرز سوریه و عراق اعزام می‌شوند. نکته قابل توجه در این طرح، استفاده آمریکا از قسد در مقابل ایران است. به ادعای فارس، آمریکا از طریق نیرو‌های قسد با نفوذ ایران مقابله خواهد کرد. به گفته فارس، ترامپ با همین هدف، اعلام کرده که آمریکا دو پایگاه هوایی – یکی در اربیل عراق و دومی در شرق سوریه- تاسیس می‌کند. فرماندهی پایگاه دوم، به طور مشترک برعهده آمریکا و کرد‌ها خواهد بود.