خروج لاریجانی و اصلاح طلبان از مجلس/ آیا جایگاه اصولگرایان تندرو در حال تقویت شدن است؟
رویداد۲۴ بلومبرگ نوشت: علی لاریجانی، رئیس مجلس ایران اخیرا اعلام کرد که بعد از دوازده سال از مقام خود کناره گیری می‌کند. در این مدت او و نیمی از نمایندگان مجلس از تلاش‌های حسن روحانی برای بهبود روابط کشورش با غرب حمایت کرده بودند.
در ادامه این مطلب آمده است: سال‌های پایانی حکمفرمایی لاریجانی با تحریم‌های فاجعه بار دولت آمریکا هم زمان شد. لاریجانی و دیگر نمایندگان نزدیک به دولت در سال ۲۰۱۵ از توافق هسته‌ای مذاکره شده با قدرت‌های جهانی حمایت کرده بودند. اما هم زمان با فروپاشی تدریجی توافق برجام زیر بار کمپین فشار حداکثری ترامپ، جایگاه اصلاح طلبان و میانه رو‌ها نیز در حال ضعیف شدن است.
جلال میرزایی، از اعضای اصلاح طلب دولت معتقد است که کمپین فشار حداکثری ترامپ به اعتبار اصلاح طلبان ایران خدشه وارد کرد. میرزایی این هفته بعد از حضور در اجلاس سازمان اپک گفت: «همه چیز تا زمان پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری خوب پیش می‌رفت».
بدین ترتیب محافظه کاران و اصول گرایان ایران شش سال بعد از به قدرت رسیدن حسن روحانی آماده شده اند که کنترل مجلس شورای اسلامی را در دست بگیرند. انتخابات ایران می‌تواند عواقب مهمی برای کل منطقه به دنبال داشته باشد.
الی گرانمایه، رئیس پروژه خاورمیانه و آفریقای شمالی در شورای روابط خارجی اروپا در مصاحبه با ما گفت:: «در موقعیتی قرار داریم که کاندیدا‌های حامی دیپلماسی و روابط خوب با غرب نمی‌توانند از مواضع خود در مقابل تندرو‌ها دفاع کنند».
دولت ترامپ تلاش کرد ایران را از طریق ایجاد شکاف بین شهروندان و رهبران کشور تضعیف کند. مقامات آمریکایی با اشاره به اعتراضات ماه گذشته ادعا می‌کنند که استراتژی تحریم‌های اقتصادی در حال جواب دادن است.
دولت آمریکا احتمالا برای پیشبرد اهداف خود از قدرت گرفتن تندرو‌های ایران استقبال خواهد کرد، به ویژه اگر این سناریو انگیزه اروپا برای حفظ روابط خود با تهران را کاهش دهد.
اما بسیاری از ناظران سیاسی معتقدند که تسلط اصول گرایان تندرو بر مجلس ایران می‌تواند به تشدید تنش بین دو طرف کمک کند. در نهایت هدف دولت ترامپ وادار کردن تهران به پذیرش محدودیت‌های سختگرانه‌تر در مورد برنامه‌های هسته‌ای و موشکی خود است. در صورتی که میانه رو‌ها از سر راه برداشته شوند، احتمال از سرگیری مذاکره کاهش پیدا خواهد کرد.
رهبران ایران در طول ماه‌های گذشته علیه کمپین فشار آمریکا متحد شده اند و تاکید می‌کنند که تا زمان برداشته شدن تحریم‌ها حاضر به مذاکره نخواهند بود. تلاش‌های امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه برای میانجیگری بین دو طرف امید‌ها برای حل و فصل این بحران را افزایش داده بود. اما حملات ماه سپتامبر علیه زیرساخت‌های نفتی عربستان مانع بزرگی در مقابل دیپلماسی ایجاد کرد.
علی واعظ، تحلیلگر ارشد مسائل منطقه در گروه بین المللی بحران در این ارتباط گفت: «ترامپ با ضربه زدن به مهم‌ترین دستاورد سیاسی حسن روحانی توانست محبوبیت دولت او در داخل ایران را کاهش دهد. در این فرایند فقط سیاست مداران حامی دیپلماسی زیر سوال نرفته اند، بلکه بسیاری اکنون ایده تعامل با غرب را به طور کلی رد می‌کنند».
تاکنون ۱۶,۱۴۵ نفر برای رقابت در انتخابات ۲۹۰ کرسی مجلس شورای اسلامی ثبت نام کرده اند. در بین کاندیدا‌ها بسیاری از منتقدان برجسته دولت روحانی مشاهده می‌شوند، کسانی که خواستار اجرای سخت گیرانه قوانین اسلامی کشور هستند و اعتمادی به دولت‌های غربی از جمله آمریکا ندارند.
شناخته شده‌ترین چهره‌ها در بین کاندیدا‌های اصول گرا شامل محمد باقر قالیباف، شهردار سابق تهران و وحید یامین پور، یکی از شخصیت‌های تلویزینی مشهور هستند.
در بین کاندیدا‌های اصلاح طلب نیز می‌توان به خانم شاهیندخت ملاوردی، معاون سابق حسن روحانی در امور زنان و همچنین داماد رئیس جمهور اشاره کرد. پیش بینی می‌شود که تعداد نمایندگان زن در مجلس بعدی کاهش پیدا کند.
مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا در تاریخ ۲ دسامبر گفت که تحریم‌های اقتصادی ابزار موثری برای پیشبرد اهداف سیاست خارجی در قبال ایران و ونزئولا بوده اند. او گفت که تهران منابع کمتری برای ادامه فعالیت‌های تروریستی خود در دسترس دارد.
اما قدرت گرفتن تندرو‌ها می‌تواند جسارت تشکیلات امنیتی ایران و نیرو‌های نیابتی آن‌ها در مناطق جنگ زده از جمله سوریه و یمن را افزایش دهد. در این صورت احتمال درگیری نظامی بین دو طرف افزایش پیدا خواهد کرد. این در حالی است که آمریکا و کشور‌های عرب خلیج فارس در حال تلاش برای کاهش تنش هستند.
علاوه بر این، در صورت پیروزی اصول گرایان احتمالا شاهد افزایش تلاش‌های آن‌ها برای بازجویی و استیضاح وزرای دولت روحانی خواهیم بود. بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران روابط طولانی با اصول گرایان کشور داشته است و در حال حاضر اصول گرایان در حال تلاش برای استیضاح او هستند.
دولت روحانی حتی پیش از خروج ترامپ از توافق هسته‌ای بخشی از حمایت جامعه را به خاطر عمل نکردن به وعده‌های اقتصادی خود از دست داده بود. فشار‌های یک سال گذشته صبر بقیه مردم را نیز به پایان رسانده است.
پیش بینی می‌شود که وضعیت بد اقتصادی میزان مشارکت در انتخابات ماه فوریه را کاهش دهد. این موضوع به تندرو‌ها کمک خواهد کرد. هواداران آن‌ها معمولا به درخواست آیت الله سید علی خامنه ای، رهبر کشور در انتخابات رآی می‌دهند.
محمد علی ابطحی، یکی از روحانیون اصلاح طلب که در طول اعتراضات سال ۲۰۰۹ زندانی شده بود در مصاحبه با روزنامه شرق ایران گفته است: «در صورتی که میزان مشارکت پایین باشد، کاندیدا‌های اصول گرا شانس بیشتری برای پیروزی خواهند داشت».
پیش بینی می‌شود که لاریجانی نیز به فکر حضور در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ است. البته این موضوع به سرنوشت توافق هسته‌ای برجام و نتیجه انتخابات آمریکا در سال آینده بستگی خواهد داشت.
فعلا لاریجانی در ماه‌های پایانی ریاست بر مجلس در حال تلاش برای اصلاح سیاست یارانه سوخت در کشور است.
ماه گذشته شاهد اعتراضات گسترده‌ای در شهر‌های مختلف ایران در واکنش به افزایش قیمت و سهمیه بندی بنزین بودیم. مردم در کلان شهر‌های تبریز، تهران، اصفهان و مشهد تظاهرات کردند.
مقامات ایران برای مدت کوتاهی دسترسی مردم به شبکه اینترنت را قطع کردند. هنوز دولت ایران به طور رسمی آمار کشته‌های این حوادث را منتشر نکرده است. اتفاقات اخیر نشان می‌دهد که میانه رو‌های ایران دو سال پیش از اتمام دوره ریاست جمهوری روحانی در جایگاه مخاطره آمیزی قرار دارند.
