رویکرد روسای جمهور در مقابل رسانه‌ها؛ از ترامپ تا بولسونارو و مادورو

رویداد۲۴ آندرس کانیزالس در نشریه آمریکایی پروجکت سیندیکیت نوشت: دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا بار‌ها رسانه‌های کشورش را «دشمن مردم» توصیف کرده است. ژائیر بولسونارو، رئیس جمهور برزیل خبرنگاران را فاسد و غیر اخلاقی خطاب کرده و آن‌ها را متهم می‌کند که داستان‌های بی اساسی را علیه او منتشر کرده اند. آندرس مانوئل لوپز، رئیس جمهور مکزیک نیز القابی همچون «ریاکار»، «آدم‌های بی اهمیت»، «پرمدعا» و «متظاهر» را برای توصیف رسانه‌های کشورش به کار برده است.

 رهبران پوپولیست علاقه زیادی به رسانه‌های جمعی دارند، زیرا با کمک آن‌ها می‌توانند ایده هایشان را در جامعه منتشر کنند. اما آن‌ها نسبت به حرفه خبرنگاری تنفر دارند، زیرا خبرنگاران سوالات چالش برانگیزی را از این رهبران می‌پرسند و اعتبار آن‌ها را زیر سوال میبرند. به همین خاطر همه ما باید از جامعه خبرنگاران خود دفاع کنیم.

 

 

---

ترامپ، بولسونارو و مانوئل لوپز دارای دیدگاه‌های ملی گرایانه و گرایش‌های ضد دموکراتیک هستند. اقدامات آن‌ها علیه رسانه‌ها و خبرنگاران تنها به حملات لفظی محدود نشده است. دولت ترامپ به طور گسترده دسترسی رسانه‌ها به کاخ سفید را محدود کرده است. در طول سال‌های گذشته کاخ سفید مجوز ورود بسیاری از خبرنگاران را بر اساس دلایل غیر موجه لغو کرده بود.

اخیرا ترامپ دست به اقدام دیگری برای حمله به رسانه‌های کشورش زده است. در طول دهه‌های گذشته هر روز نسخه‌ای از مجلات و روزنامه‌های مختلف شامل فایننشال تایمزو نیویورک تایمز به کاخ سفید تحویل داده می‌شدند. این رویه استاندارد در هر کشور دموکراتیکی وجود دارد. مراکز قدرت باید از همه مسائل کشور آگاه باشند و برای این منظور مطالب همه انواع رسانه‌ها را بدون توجه به گرایشی سیاسی آن‌ها مطالعه می‌کنند.

اما ترامپ از ماه اکتبر امسال مانع تحویل روزنامه‌های نیویورک تامیز و واشنگتن پست به کاخ سفید شده است. او در گذشته بار‌ها خبرنگاران این دو روزنامه را متهم به سوء نیست و انتشار اخبار دروغ کرده بود. رئیس جمهور آمریکا در زمان اعلام این تصمیم خود در مصاحبه با شبکه فاکس نیوز گفته بود: «آن‌ها جعلی هستند». کاخ سفید همچنین وزارت خانه‌های دیگر دولت را نیز تشویق کرده است که اشتراک‌های خود را لغو کنند.

بولسونارو نیز یک هفته بعد از ترامپ در اقدامی مشابه تمام اشتراک‌های دولتی یکی از مهم‌ترین روزنامه‌های برزیل با نام فویا د. سائوپائولو را لغو کرد. رئیس جمهور برزیل برای توجیه تصمیم خود گفته بود: «من هیچ تمایلی به خواندن این روزنامه ندارم، زیرا فویا د. سائوپائولو دولت من را مسموم می‌کند». البته بولسونارو اضافه کرد که مشاورانش می‌توانند نسخه‌ای از آن را از دکه‌های روزنامه فروشی خریداری کنند، زیرا دوست ندارد که دولتش متهم به سانسور شود. اما او تاکید کرد که هیچ بخشی از بودجه دولت صرف خرید این روزنامه نخواهد شد.

هم زمان، رئیس جمهور مکزیک نیز بودجه تبلیغات دولت در رسانه‌ها را کاهش داده است. در این فرایند بیشتر روزنامه‌های منتقد دولت از جمله ریفورما هدف قرار گرفته اند. رئیس جمهور مکزیک این روزنامه را متهم می‌کند که برای گروه‌های ذی نفع محرمانه‌ای کار می‌کند. این اقدام در کشوری همچون مکزیک اهمیت زیادی دارد، زیرا رسانه‌ها از لحاظ مالی به درآمد تبلیغات دولتی وابسته هستند.

مکزیک یکی از خطرناک‌ترین کشور‌های دنیا برای خبرنگاران محسوب می‌شود. بدون تردید رئیس جهوری که آن‌ها را دشمن خود تصور می‌کند به بهبود اوضاع کمک نخواهد کرد.

استفاده از ابزار‌های حکومت برای مجازات کردن رسانه‌های خاص یکی از خصوصیات رهبران مستبد محسوب می‌شود. لغو اشتراک روزنامه ها، تبلیغات در رسانه‌ها و محدود کردن دسترسی خبرنگاران در واقع حمله به آزادی بیان و جریان آزاد اطلاعات است و تهدید بزرگی برای بقای دموکراسی محسوب می‌شود.

برای مثال می‌توان به دوران حاکمیت ۱۴ ساله هوگو چاوز بر ونزئولا اشاره کرد. او تلاش میکرد که اعتبار رسانه‌ها و روزنامه‌های کشور را زیر سوال ببرد و آن‌ها را به عنوان دشمن مردم جلوه دهد. چاوز همیشه سعی می‌کرد روایت متفاوتی را از رویداد‌های کشور به جامعه تلقین کند.

نیکلاس مادورو، جانشین چاوز نیز همین رویکرد را ادامه داده است. در طول سال‌های گذشته بیش از ۵۰ روزنامه ونزئولا انتشار نسخه‌های چاپی خود را متوقف کردند. بقیه روزنامه‌ها نیز تعداد صفحات یا دفعات انتشار روزنامه در ماه را کاهش دادند. سلطه دولت بر واردات کاغذ و ماشین چاپ محدودیت‌های بزرگی برای رسانه‌ها ایجاد کرده است. علاوه بر این، تهدیدات مستقیم دولت و مشکلات اقتصادی از جمله تورم بالا نیز به نابودی صنعت رسانه ونزئولا کمک کرده اند.

نباید برای ما غافل گیرکننده باشد که ونزئولا در دوران رهبری چاوز و مادورو از سیاست‌های اقتصادی فاجعه آمیز، فساد گسترده و سوء مدیریت رنج برده است. امروز یک نظام دیکتاتوری بر این کشور حاکمیت دارد که در آن مخالفان سیاسی دولت در زندان به سر می‌برد و اعتراضات مردمی به شدت سرکوب می‌شوند.

با توجه به سرنوشت مشاهده شده در ونزئولا باید حملات ترامپ، بولسونارو و مانوئل لوپز علیه رسانه‌ها را جدی بگیریم. همه خبرنگاران و رسانه‌ها باید از حقوق خود در دادگاه‌های داخلی و بین المللی دفاع کنند. خبرنگاران و انجمن‌های آکادمیک می‌توانند در سطح محلی طرح‌هایی را برای دفاع از آزادی شهروندان و رسانه‌ها دنبال کنند.

سازمان‌های غیر دولتی نیز می‌توانند نقش مفیدی ایفا کنند. آن‌ها نه تنها باید در مقابل گرایش‌های ضد دموکراتیک حکومت مقاومت کنند، بلکه داده‌های مرتباط با وضعیت آزادی رسانه‌ها را جمع آوری و در اختیار جامعه قرار دهند.

در هر صورت، دشمنان آزادی رسانه‌ها در واقع دشمن دموکراسی هستند. نمی‌توانیم ادعا کنیم که آن‌ها به ما هشدار نداده اند.