بخورید و لاغر شوید!‏

رویداد۲۴ رژیم کتوژنیک یک رژیم غذایی کم کربوهیدرات و پرچرب است که به تازگی اعلام شده فوایدی غیر از لاغری هم برای بدن دارد. هرچند این رژیم هم مثل بقیه بدون ضرر نیست‎.

کنترل آلزایمر با کتوژنیک

تحقیق جدید نشان می‌دهد رژیم غذایی کم کربوهیدرات و پرچرب می‌تواند از طریق حفاظت از نورون‌ها در مقابل مرگ در زمان پیشرفت بیماری آلزایمر، به مقابله با این بیماری کمک کند. اوایل ابتلا به بیماری آلزایمر، مغز به دلیل از دست دادن نورون‌های بینابینی موسوم به‎ GABAergic ‎که مسئول حفظ سایر نورون‌ها از سیگنال دهی بیش از اندازه زیاد هستند، بیش از حد برانگیخته می‌شود.

به دلیل اینکه نورون‌های بینابینی در مقایسه با سایر نورون‌ها نیاز به انرژی بیشتری دارند، در زمان مقابله با پروتئین بتاآمیلوئید بیماری آلزایمر، بیشتر در معرض مرگ قرار می‌گیرند.

مشخص شده است که بتاآمیلوئید با تداخل در پروتئین حفظ کننده عملکردهای میتوکندری موسوم به‎‎ SIRT3‏‎ ، به میتوکندری آسیب می‌رساند‎.‎در آزمایشی مشخص شده موش‌های دارای میزان پایین‎ ‎ SIRT3‏‎ ‎که رژیم غذایی کتوژنیک داشتند، کمتر با احتمال مرگ روبرو بودند. این رژیم غذایی موجب افزایش میزان‎ SIRT3‏‎ ‎‏‎هم در موش‌ها شد. افزایش میزان‎ ‎ SIRT3‏‎ ‎از طریق پیروی از رژیم غذایی کتوژنیک ممکن است شیوه‌ای برای حفاظت از نورون‌های بینابینی و به تاخیر انداختن روند پیشرفت بیماری آلزایمر باشد‎.‎

وقتی کربوهیدرات‌ها را حذف می‌کنید

رژیم غذایی کتوژنیک که به آن «برنامه کتو» هم می‌گویند نوعی رژیم غذایی است که در آن میزان مصرف کربوهیدرات بسیار کاهش پیدا می‌کند و مقدار زیادی چربی به برنامه غذایی اضافه می‌شود.

این رژیم برای مبتلایان به صرع یا تشنج طراحی شده چون محققان دریافتند روزه گرفتن منجر به کاهش حملات تشنج شده و اثرات مثبتی بر چربی، قند و کلسترول خون دارد. اما چون روزه داری برای یک مدت طولانی در این بیماران قابل اجرا نبود، رژیم کتوژنیک به تقلید از همان اثرات مفید روزه داری مطرح شد‎.‎

به طور مشخص برنامه غذایی کتوژنیک، ۸۰ درصد کالری را از چربی، ۱۵ درصد از پروتئین و ۵ درصد را از کربوهیدرات تامین می‌کند‎.

برخی متخصصان تغذیه می‌گویند وقتی برنامه غذایی کتوژنیک را که به خوبی تنظیم شده اجرا کنید، هم در عملکرد و هم در ترکیب بدن پیشرفت را می‌بینید. ظاهرتان لاغرتر می‌شود و وزن کم می‌کنید اما مانند زمانی که کالری را محدود می‌کردید احساس بی‌انرژی بودن نمی‌کنید.

در واقع مانند رژیم‌های سرشار از کربوهیدرات، قبل از وعده غذایی احساس گرسنگی شدید ندارید. برای بسیاری از کسانی که به تازگی رژیم غذایی کتوژنیک را شروع کردند حتی نیازی به شمارش کالری هم نیست‎.

دریافت کالری کمتر به معنای کاهش وزن است اما کالری کمتر یعنی بیشتر از همیشه احساس گرسنگی خواهید کرد. در برنامه غذایی کتوژنیک چنین مشکلی وجود ندارد چون بیشترین کالری که مصرف می‌کنید چربی است. چربی بسیار سیرکننده است بنابراین برنامه غذایی که سرشار از چربی باشد کمک می‌کند برای طولانی مدت احساس سیری کنید‎.

رژیم کتوژنیک برنامه خاصی دارد اما به عنوان اولین گام توصیه می‌شود غذاهای سرشار از کربوهیدرات مانند نان، پاستا، برنج، غلات و شیرینی‌ها را از برنامه غذایی خود حذف کنید. در مقابل باید مقدار مصرف چربی (ماهی، گوشت و تخم مرغ و چربی‌های گیاهی مانند روغن‌ها و برخی آجیل‌ها) را به مرور افزایش دهید.

البته رژیم به همین شکل ادامه پیدا نمی‌کند و به تدریج باید بعضی چربی‌ها را کم یا حذف کرده و لبنیات، میوه‌ها و چاشنی‌ها را اضافه کنید. اینکه این رژیم چربی زیادی دارد خیلی‌ها را نگران می‌کند اما طرفداران آن می‌گویند این مورد تنها زمانی صادق است که هم غذاهای سرشار از چربی و هم غذاهای سرشار از کربوهیدرات می‌خورید‎.

رژیم کتوژنیک چه زمانی ضرر دارد؟

با همه اینها نمی‌شود گفت که رژیم کتوژنیک تنها فایده دارد و بی‌ضرر نیست. کتواسیدوز یکی از مشکلاتی است که ممکن است با آن درگیر شوید. این مشکل زمانی ایجاد می‌شود که انسولین کافی در بدن برای استفاده از‎‌ ‎قندخون وجود نداشته باشد و بدن شروع به تجزیه چربی‌ها به عنوان سوخت کند.‏‎‌ ‎در رژیم کتوژنیک چون کربوهیدرات کم مصرف می‌شود بدن انسولین کمتری ترشح می‌کند.

به این ترتیب فراورده‌های پس‌ماندی به نام کتون تولید می‌شود. هنگامی که بدن نمی‌تواند این کتون‌ها را با سرعت کافی از راه ادرار دفع کند،‌ این مواد در بدن تجمع پیدا می‌کنند و ممکن است به کتواسیدوز منجر شوند.

بیماران دیابتی با این مساله ممکن است مواجه شوند اما متخصصان تغذیه می‌گویند اگر برنامه غذایی کتوژنیک به خوبی تنظیم شده باشد هرگز دچار چنین شرایطی نخواهید شد. مگر اینکه یکی از مسائل پزشکی مانند اختلال کارکرد کلیه‌ها، کیسه صفرا، پانکراس یا کبد شما را درگیر کرده باشد‎.‎این رژیم به هیچ وجه نباید طولانی مدت یا همیشگی باشد و باید کنترل شده اجرا شود، در غیر این صورت زیان‌آور خواهد شد. در روزها یا هفته‌های اول اجرای رژیم کتوژنیک، بیشتر افراد با کاهش سطح انرژی و عملکرد ذهن، افزایش اشتها، مشکلات خواب، هضم نامناسب، کاهش توان برای اجرای حرکات ورزشی، خستگی مفرط، از دست دادن میل جنسی و تنفس بدبو مواجه می‌شوند که معمولا میزان کربوهیدرات را کمتر محدود می‌کنند.

همچنین احتمال کاهش سطح آب بدن و مواد معدنی وجود دارد که باید از مکمل‌های حاوی سدیم، پتاسیم و منیزیم استفاده شود. احتمال از بین رفتن عضله نیز وجود دارد مگر این که پروتئین کافی مصرف شود. به دلیل سوخت و ساز مواد کتونی ممکن است رنگ ادرار مایل به قرمز شود. این رژیم برای ورزشکاران حرفه‌ای نباید اجرا شود و در بیماران صرع با شدت بالا تجویز نمی‌شود مگر این که با اجرای تدابیری باشد‎.