چرخش امارات در قبال ایران/ بن زاید از مواضع عربستان فاصله میگیرد؟

رویداد۲۴ امارات متحده عربی از سال گذشته چراغ سبز بهبود روابطش با ایران را روشن کرده است. این کشور آرام آرام در حال فاصله گرفتن از مواضع ضد ایرانی عربستان سعودی است. گفتگو‌های دیپلماتیک کُند، اما مداوم در جریان است. آخرین آن گفت‌وگوی تلفنی وزرای خارجه دو کشور در ۱۰ روز پیش بود.

اولین بار مرداد سال قبل بود که سفر هیات نظامی امارات به تهران خبرساز شد. در این سفر یک هیات هفت نفره از مقامات گارد ساحلی امارات برای گفتگو درباره همکاری مرزی دو کشور، تردد اتباع و تردد‌های غیرمجاز به ایران آمدند. نکته جالب این‌که نشست سال ۹۸، ششمین نشست مشترک گارد ساحلی ایران و امارات بود و نشست قبلی آن‌ها در سال ۹۲ برگزار شده بود. یعنی شش سال هیچ نشستی برگزار نشده بود.

پس از آن گام‌های دیگری برای گرم کردن روابط به جریان افتاد تا اینکه شیوع ویورس کرونا فرصت تازه‌ای برای دو کشور ایجاد کرد. امارات متحده کمک‌هایی برای ایران ارسال کرد. همچنین وزیر خارجه این کشور با وزیر خارجه ایران گفتگو کرد. به نظر می‌رسد کرونا با تمام چالش هایش فرصتی برای نزدیک دولت‌هایی است که روابط سردی با یکدیگر دارند.

ایران و امارات تلاش می‌کنند از این فرصت بهره ببرند. از طرف دیگر امارات در مناسبات منطقه‌ای خود نیز تجدید نظر‌هایی کرده است. مذاکرات دیپلماتیک با دولت سوریه و همچنین آغاز روند خروج نیروهایش از یمن از جمله این اتفاقات است که از سوی ایران مثبت تلقی می‌شود.

قاعدتا این اقدامات برای امارات راحت نیست این کشور متحد اصلی عربستان است و عربستان فعلا هیچ نرمشی از خود نشان نداده است. قاعدتا عربستان از تغییر رویکرد متحد اصلی خود در منطقه خوشحال نیست.

صباح زنگنه تحلیل مسائل خارومیانه در این باره گفت: "سنجش شرایط منطقه نشان می‌دهد که امارات مجموعه‌ای از حاکمان دارد که می‌توانند به صورت مشورتی و دسته‌جمعی فکر کنند و تصمیم بگیرند. این به لحاظ ساختاری امتیازی به امارات می‌دهد که امکان تصحیح رویه‌ها را دارد. اخیرا آقای محمد بن زاید ولیعهد امارات در مطلبی به این موضوع اشاره کرده بود که با توجه به شیوع کرونا در دنیا دولت‌ها باید با یکدیگر "همبستگی" داشته باشند. "

او افزود «"همبستگی" سر فصل تازه‌ای است که در منطقه مطرح می‌شود، در منطقه همکاری، رقابت، مخالفت، اخلال، تضعیف در روابط کشور‌ها همیشه وجود داشته است. اما طرح بحث "همبستگی" نشان دهنده توجه به عمق مشکلات ساختاری در منطقه است. منطقه بدون همبستگی با چالش‌ها و مشکلات زیادی مواجه بوده و خواهد بود. "همبستگی" می‌تواند بسیاری از چالش‌های حیاتی را کنترل کند و اختلافات را تبدیل به فرصت نماید.»

این تحلیلگر مسائل خاورمیانه ادامه داد: «امارات سومین شریک تجاری بزرگ ایران بوده، هست و خواهد بود. این شراکت با رفتار سوء یک یا چند مقام از بین نخواهد رفت، چرا که مبتنی بر روابط اجتماعی بسیار تنگاتنگ بین مردم ایران و امارات است. این محصول سال‌های درازی از روابط اجتماعی است.»

زنگنه افزود: «امارات نباید یک شریک تجاری مثل ایران را از دست دهد. فشار‌هایی که درسال‌های اخیر امارات به تاجران ایران وارد کرده انعکاس خوبی برای این کشور نداشته است.»

---

بیشتر بخوانید: شکاف در روابط کشور‌های عربی منطقه با امریکا به خاطر کرونا به سود ایران خواهد بود؟

---

او با اشاره به موضع تازه امارات در قبال جنگ یمن گفت: «گرچه امارات پیشتر در قالب ائتلاف آمریکا به افغانستان نیرو اعزام کرده بود، اما ورودش به یمن موضوع متفاوتی بود. یمن همسایه امارات است و متفاوت با افغانستان و لیبی است. ورود نیرو‌های امارات و عربستان به یمن یک اشتباه استراتژیک و تاریخی بود. امارات زودتر از عربستان به این اشتباه پی برده و تلاش می‌کند خودش را از پیامد‌های فاجعه بار آن دور کند. اقداماتی هم در این راستا انجام داده نیرو‌های خود را در یمن کاهش داده، اما هنوز به صورت کامل خارج نشده است، بیشتر از نیرو‌های مزدور استفاده می‌کند، اما در حوزه فرماندهی و مدیریت هنوز در یمن حضور دارد.»

این تحلیلگر مسائل کشور‌های عربی معتقد است: «امارات به نوعی درحال رها کردن عربستان بدون پشتیبان و متحد منطقه‌ای در یمن است. این نکته مهمی است که مورد توجه ایران هم قرار گرفته و امارات را تشویق می‌کنند که این رفتار تداوم یابد و اجازه دهد مردم یمن خودشان سرنوشتشان را تعیین کنند.»

زنگنه با اشاره به چالش ویروس کرونا که منطقه را به شدت تهدید می‌کند، گفت: «این چالش مرز، نژاد، دین و مذهب نمی‌شناسد و همه جهان را مبتلا کرده است. این بیماری بدون همبستگی و همکاری کشور‌های جهان قالب کنترل نیست. تحولات رفتاری این ویروس برای دانشمندان آشکار نشده است و طول خواهد کشید تا راهی برای خلاصی از آن یافت؛ بنابراین کشور‌ها باید با عقلانیت به مبارزه با آن بپردازند. چه کشوری بهتر از ایران که تجربه زیادی در رابطه با کرونا دارد. همچنین ایران تجربه بسیار بالایی در زمینه پزشکی دارد اصلا اولین بیمارستانی که در کشور‌های همسایه ایجاد شده بیمارستان ایرانیان بوده است. امارات از توان علمی و پزشکی ایران مطلع و مایل است از این توان استفاده کند.»

این کارشناس روابط بین الملل چالش مشترک دیگر میان ایران و امارات را چالش قیمت نفت و افزایش عرضه نفت خام در بازار جهانی دانست و گفت: "هم امارات و هم ایران از این جهت متضرر می‌شوند. این مسئله‌ای مشترک برای همه کشور‌های منطقه خلیج فارس است. اگر این موضوع که اقتصاد همه کشور‌ها و رفاه ملت‌ها را در منطقه تهدید می‌کند، بارویه‌ها خصومت آمیز و رقابت کاهنده و مخرب ادامه یابد، مانند سوراخ کردن کشتی است که همه بر آن سوارند. "

او در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است عربستان مانع از نزدیک شدن امارات به ایران شود، گفت: «امیدواریم که عقلای قوم در عربستان از رفتار‌های مخرب پیشگیری کنند و این کشور به تصحیح رفتار‌ها و سیاست هایش و هژمون‌خواهی در منطقه بپردازد. البته فعلا سیگنال روشنی از سوی عربستان صادر نشده و رسانه‌های عربستان بر طبل تبلیغات علیه ایران می‌کوبند. این نشان می‌دهد هنوز تصمیمی جدی در این رابطه وجود ندارد؛ افراد باتجربه و عاقل در خاندان حکومتی عربستان از گردونه تصمیم گیری و مشورت کنار گذاشته شده اند.»