ابوالقاسم سرحدی زاده؛ پیرمردی که تا پایان به «مشی جوادیه» وفادار ماند
رویداد۲۴ وقتی خبرنگار پرسید آقای نخست‌وزیر و وزیران دیگر نیز همه سیگار را کنار گذاشته‌اند. شما چرا هنوز سیگار می‌کشید؟ پاسخ داد: من نمایندۀ شهروندان سیگاری در دولت هستم! این جمله مشهور ابوالقاسم سرحدی زاده است که خود را نماینده کارگران می‌دانست؛ سیاستمداری که حالا قصه‌اش به پایان رسیده است.
آخرین ساعات شبانگاه ۲۴ تیر خبر رسید که «ابوالقاسم سرحدی‌زاده» درگذشته است. او که در دهه شصت و هفتاد یکی از چهره‌های اصلی جریان چپ اسلامی بود، در سال‌های اخیر به خاطر بیماری به مرور از عرصه سیاست کنار رفته بود. سرحدی زاده دبیرکل و بنیانگذار حزب اسلامی کار، عضو ارشد خانه کارگر و عضو حزب ملل اسلامی بود.حزب ملل اسلامی، از اولین گروه‌های مبارز اسلامی با مشی مسلحانه در ایران بود که در اوایل دهه چهل فعالیت زیرزمینی خود را آغاز کرد. عباس دوزدوزانی، ابوالقاسم سرحدی‌زاده و مرتضی حاجی از جمله اعضای موثر این حزب بودند.
اعضای حزب ملل اسلامی توسط رژیم شاه شناسایی و بازداشت شدند. طبق آنچه مطبوعات پیش از انقلاب نوشته‌اند «پرونده متهمین پس از انجام تحقیقات در مراحل بازرسی دادستان ارتش به دادگاه عادی فرستاده شد. دادگاه عادی محمدکاظم موسوی بجنوردی متهم ردیف یکم (رهبر گروه) را محکوم به اعدام و حسن حامد عزیزی و محمد سید محمودی قمی (متهمان ردیف‌های دوم و سوم) را به حبس ابد و ۵۲ نفر بقیه متهمان را به ۳ تا ۱۵ سال بس محکوم کرد.»
سرحدی زاده در همان دوران ۱۴ سال زندان را تحمل کرد. بعدها وقتی از او پرسیده شد که چگونه با مدرک دیپلم عهده‌دار وزارت شده، به دوران زندان خود کنایه زد که حضور در زندان مانع دکترا گرفتن او شده است.
سرحدی زاده بعد از انقلاب کار حزبی را رها نکرد و مجموعه‌هایی مثل خانه کارگر و حزب اسلامی کار را پایه گذاری کرد و همواره برای مسئولان کنونی این دو حزب نقش پدر معنوی را بازی می‌کرد؛ اگرچه راه فرزندان آهسته آهسته از او جدا شد و فقط نامی از «مشی جوادیه» برای آنها باقی ماند و خودشان سعادت‌آباد نشین شدند.
سرحدی‌زاده در دو دولت میرحسین موسوی، وزارت کار و امور اجتماعی را بر عهده داشت. در دوران وزارتِ سرحدی‌زاده، بحث‌های زیادی میان وزارت کار و شورای نگهبان درباره حق بیمه کارگران درگرفت و همین بحث‌ها بعدها زمینه‌ساز تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام شد.
بیشتر بخوانید: وزارتخانه پر دردسر/ بدبیاری وزیران کار انقلاب؛ از قتل‌های زنجیره‌ای تا همنشینی با بابک زنجانی
به گزارش رویداد۲۴ تصویب قانون کار در جمهوری اسلامی، محصول تلاش سرحدی زاده و همراهان آن زمان اوست؛ او بسیار تلاش کرد قانون کار که سال‌ها به همت جریان‌های کارگری چپ‌گرا برای آن هزینه داده شده بود، در جمهوری اسلامی نیز تصویب شود. هرچند این اقدام او برای کارگران اثرگذار بود اما نقش مرحوم سرحدی‌زاده در انحصاری کردن تشکیلات خانه کارگر و جلوگیری عملی از فعالیت آزاد سندیکاها به خاطر این انحصار، مشکلات زیادی برای کارگران ایجاد کرد.
تاسیس دو حزب خانه کارگر و حزب اسلامی در حقیقت تلاش سرحدی زاده و یارانش برای این بود که جریان کارگری ایران را زیر یک چتر گرد آورد؛ طبیعی بود سازمان‌های چپ‌گرایی همچون چریک‌های فدایی خلق، طوفان، پیکار و ... وجه اشتراک چندانی با دیدگاه‌های سرحدی زاده و یارانش نداشتند و این زعامت را نمی‌پذیرفتند. با این حال قدرت یاران سرحدی زاده بسیار بیشتر بود. از همان سال‌ها رسمیت سندیکاها در جمهوری اسلامی از دست رفت و نهادهایی مثل خانه کارگر به شکلی تاسیس شدند که گویا نمایندگان تمام کارگران ایران هستند. آثار تاسیس نهادهای انحصاری همچون خانه کارگر همچنان بر جریان کارگری ایران اثر گذاشته و سندیکاهای مهمی همچون فلزکاران، سندیکای نقاشان، سندیکای شرکت واحد، سندیکای هفت تپه و ... به مرور به حاشیه رفتند و نهادهای مورد پذیرش حاکمیت قرار گرفتند که به شکلی تحت لوای خانه کارگر باشد. شاید سرحدی زاده تصور نمی‌کرد نهادی که با دوستان خود پایه‌گذاری کرد، اینگونه به نهادی انحصاری تبدیل شود.
او پس از انقلاب، با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی همکاری داشت. سابقهٔ عضویت در شورای سرپرستی و قائم‌مقام بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی را دارد. مدتی نیز رئیس شورای سرپرستی زندان‌ها بود.
سرحدی زاده در ادوارِ سوم، پنجم و ششم مجلس شورای اسلامی، نمایندگی مردم تهران را بر عهده داشت. در مجلس ششم، او بر خلاف علیرضا محجوب در لیست روزنامه‌نگاران و جبهه مشارکت قرار گرفت و وارد مجلس شد و حتی در صندلی هیات رئیسه نشست. وی در پایان مجلس نیز نامه مشهور جام زهر را امضا کرده بود. سرحدی زاده مجلس ششم را هم البته به پایان نرساند و در میانه کار بر اثر سکته مغزی از ادامهٔ فعالیت بازماند.
آخرین خاطره سیاسیون از سرحدی زاده به انتخابات ۸۸ بازمی گردد که در نشست‌های خانه کارگر، جانانه از میرحسین موسوی حمایت می‌کرد. او هم مانند دیگر حامیان میرحسین به مرور به حاشیه رفت و بعد از ۹۲ هم دیگر حوصله بازگشت به عرصه سیاسی را نداشت.
سرحدی‌زاده گفته بود تنها حقوق بازنشستگی دارد و بابت سه دوره نمایندگی مجلس هیچ مزایایی دریافت نمی‌کند «در زمان طاغوت این‌طور بود که کسانی که سه دوره نماینده می‌شدند می‌توانستند تا آخر عمر، از مزایای آن بهره‌مند شوند، ولی بعد از انقلاب این امر لغو شد.»
سرحدی زاده سال گذشته به شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان دعوت شد، اما گویا در جلسات آن شرکت نمی‌کرد تا روز گذشته که خبر مرگ او همه دوستانش را در بهت فرو برد.
