آفتاب سوختگی؛ خطرناک‌تر از آن‌چه فکر می‌کنید

رویداد۲۴ آفتاب‌سوختگی، پیری پوست را تسریع می‌کند و علت اصلی بیشتر موارد کارسینومای سلول‌های ساده، کارسینومای اسکواموس و ملانوما است که کُشنده‌ترین نوع سرطان پوست محسوب می‌شود. آفتاب سوختگی اصلاً اتفاق خوبی نیست اما خوشبختانه کاملاً قابل پیشگیری است و بهترین زمان برای شروع، همین امروز است.

آفتاب سوختگی چیست؟
آفتاب سوختگی یک واکنش التهابی نسبت به آسیب‌های پرتوهای فرابنفش به بیرونی‌ترین لایه‌ی پوست است. در لایه‌ی سطحی پوست، ملانین وجود دارد که رنگدانه‌ی پوست بوده و به پوست‌تان رنگ می‌دهد و از آن در برابر اشعه‌های خورشید دفاع می‌کند. ملانین با تیره کردن پوستی که بدون محافظ در معرض نور خورشید قرار گرفته، نقش خود را ایفا می‌کند. مقدار ملانینی که تولید می‌کنید، توسط ژنتیک‌تان تعیین می‌شود و به همین دلیل است که برخی از افراد آفتاب‌سوخته می‌شوند و برخی دیگر برنزه. هم آفتاب سوختگی و هم برنزه شدن، علامت آسیب سلولی پوست هستند.

در افرادی که ملانین کمتری دارند، قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید و بدون محافظ باعث می‌شود سلول‌های پوست‌شان قرمز، ملتهب و دردناک شود که به آن آفتاب سوختگی می‌گویند. آفتاب سوختگی می‌تواند در طیف خفیف تا شدید و تاولی قرار بگیرد.

بعد از آفتاب سوختگی، پوست شروع به پوسته‌اندازی می‌کند و این علامت نشان می‌دهد بدن شما سعی دارد از شر سلول‌های آسیب‌دیده خلاص شود. هرگز سعی نکنید خودتان پوست‌تان را بکنید؛ اجازه بدهید این اتفاق به طور طبیعی روی دهد.

 برخی از افراد بیشتر مستعد آفتاب سوختگی هستند: نوع پوست تعیین می‌کند تا چه اندازه مستعد آفتاب سوختگی هستید؛ افرادی که پوستی روشن دارند، بیشترین ریسک آفتاب سوختگی را دارند اما هر کسی می‌تواند دچار آفتاب سوختگی شود.

حتی بدون آفتاب سوختگی نیز قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند ریسک سرطان را بالا ببرد: حتی اگر شما پوستی تیره داشته باشید و پوست‌تان زیر آفتاب قرمز نشود، باز هم خورشید می‌تواند آسیب‌هایی به سلول‌های پوست‌تان بزند که منجر به سرطان شود.

 شاخص UV یک فاکتور مهم است: شدت تابش نور خورشید در فصول مختلف سال، زمان‌های مختلف روز و مکان‌های گوناگون جغرافیایی متفاوت است. شاخص بالای UV یعنی اینکه پوست محافظت نشده، شدیدتر یا سریع‌تر خواهد سوخت. مراقب باشید! خصوصاً زمانی که خورشید قوی‌ترین تابش را دارد. اما حتی زمانی که شاخص UV پایین است باز هم خطر آفتاب سوختگی وجود دارد. پس تمام روزهای سال از خودتان در برابر نور خورشید محافظت کنید.

 در روزهای ابری هم ممکن است دچار آفتاب سوختگی شوید: حتی وقتی که خورشید مستقیماً نمی‌تابد و هوا ابری است، باز هم 80 درصد از اشعه‌های UV می‌توانند به ابرها نفوذ کنند.

 آفتاب سوختگی خفیف نیز خطرناک است: فرقی نمی‌کند آفتاب‌سوختگی‌تان خفیف باشد یا شدید، هر سوختگی علامت آسیب به پوست است که می‌تواند منجر به پیری زودرس و سرطان پوست شود.

بیشتر بخوانید: ۶ خوراکیِ ضد آفتاب برای انواع پوست

خطرات آفتاب سوختگی برای شما

 آفتاب‌سوختگی‌های مکرر، خطر سرطان پوست را افزایش می‌دهد: برای افرادی که پوست روشن دارند، خصوصاً آن‌هایی که از نظر ژنتیکی نیز مستعدند، آفتاب سوختگی نقش بزرگی در ابتلا به ملانوما دارد. پژوهش‌ها نشان می‌دهند اشعه‌های UV که به پوست آسیب می‌زنند، می‌توانند یکی از ژن‌های سرکوب‌گر تومور را نیز تغییر بدهند، در نتیجه سلول‌های آسیب‌دیده، پیش از اینکه سرطان ایجاد شود، شانس کمتری برای ترمیم خود دارند.

 افرادی که در فضای باز کار یا ورزش می‌کنند بیشتر در معرض آفتاب‌سوختگی‌های مکرر هستند و در نتیجه بیشتر احتمال دارد مبتلا به سرطان پوست شوند.

حتی یک آفتاب سوختگی تاول‌دار در کودکی یا نوجوانی می‌تواند احتمال ابتلا به ملانوما در سال‌های بعدی زندگی را بیش از دو برابر افزایش دهد.

 آسیب پوستی به مرور زمان افزایش می‌یابد. هر چه بیشتر با آفتاب بسوزید، ریسک سرطان پوست بیشتر خواهد شد. آسیب‌های مکرر ِ اشعه UV می‌تواند حتی زمانی که آفتاب سوختگی دیده نمی‌شود نیز رخ دهد.

پنج بار آفتاب سوختگی یا بیشتر می‌تواند احتمال ابتلا به ملانومای کُشنده را بیش از دو برابر افزایش بدهد.

 کاهش ریسک سرطان پوست با مراعات کردن نکات ایمنی به راحتی امکان‌پذیر است.

پیشگیری از آفتاب سوختگی

هر چند آفتاب سوختگی درمان می‌شود اما آسیب وارد شده باقی می‌ماند. پس بهترین اقدامی که می‌توانید بکنید، پیشگیری از آفتاب سوختگی است، نه فقط در ساحل و استخر، بلکه هر روز و هر جا.
سعی کنید در سایه قرار بگیرید.

از ضد آفتاب استفاده کنید و پوشش و لباستان محافظت‌کننده در برابر آفتاب باشد.
کلاه لبه پهن سرتان بگذارید.
از چشم‌هایتان با عینک آفتابی محافظت کنید.
در گرم‌ترین ساعات روز در فضای باز قرار نگیرید.
هر چند بار که لازم است ضد آفتابتان را تکرار کنید.

اگر دچار آفتاب سوختگی شُدید

فوراً پوست‌تان را خنک کنید
اگر نزدیک استخر آب سرد، دریا یا دریاچه هستید، فوراً به درون آب سرد بروید تا پوست‌تان خنک شود، اما فقط به مدت چند ثانیه و نه بیشتر. سپس پوست‌تان را بپوشانید و فوراً از تابش مستقیم خورشید دور شوید. با کمک کمپرس سرد به خنک کردن پوست‌تان ادامه دهید. می‌توانید از یخ یا آب یخ برای کمپرس سرد استفاده کنید، اما یخ را مستقیماً روی آفتاب سوختگی نگذارید. می‌توانید دوش آب سرد هم بگیرید اما نه طولانی مدت چون پوست‌تان را خشک می‌کند. ضمناً از صابون قوی استفاده نکنید که پوست‌تان بیشتر از این تحریک نشود.

وقتی پوست‌تان مرطوب است به آن مرطوب‌کننده بزنید

وقتی پوست‌تان هنوز رطوبت دارد از یک لوسیون مرطوب‌کننده‌ی ملایم (نه وازلین یا مرهم‌های چرب که سبب حفظ گرما در پوست می‌شوند) استفاده کنید. تا چند روز استفاده از لوسیون مرطوب‌کننده را ادامه دهید تا پوست آفتاب‌سوخته و در حال پوست اندازی‌تان مرطوب بماند.

بعد از آفتاب سوختگی، پوست شروع به پوسته‌اندازی می‌کند و این علامت نشان می‌دهد بدن شما سعی دارد از شر سلول‌های آسیب‌دیده خلاص شود. هرگز سعی نکنید خودتان پوست‌تان را بکنید؛ اجازه بدهید این اتفاق به طور طبیعی روی دهد

التهاب را کاهش دهید
لازم است که التهاب پوست سوخته‌تان را کاهش دهید. می‌توانید با مشاهده‌ی اولین علامت آفتاب سوختگی از یک داروی ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن یا آسپرین استفاده کنید تا التهاب و ناراحتی‌تان کمتر شود. شما می‌توانید استفاده از این دارو را تا زمانی که احساس بهتری پیدا کنید ادامه دهید. همچنین می‌توانید از کرم کورتیزون یک درصد به مدت چند روز استفاده کنید تا قرمزی و التهاب پوست آفتاب‌سوخته‌تان کاهش پیدا کند. آلوئه‌ورا نیز می‌تواند پوست آسیب دیده را التیام ببخشد و به طور کلی ضرری ندارد. برای کاهش احساس ناراحتی، کمپرس سرد را ادامه دهید، لباس نخی و سبُک بپوشید و کلاً از خورشید اجتناب کنید تا آفتاب‌سوختگی‌تان التیام بیابد.

مایعات زیادی بنوشید

سوختگی پوست باعث می‌شود مایعات بدن به سمت سطح پوست کشیده شده و در نتیجه از باقی بدن دور می‌شود؛ بنابراین بدنتان دهیدراته می‌شود. مهم است که با نوشیدن مایعات بیشتر مانند آب و آب‌میوه‌های تازه به بازیابی الکترولیت‌های از دست رفته‌ی بدنتان کمک کنید تا پوست‌تان هم زودتر التیام پیدا کند.

به پزشک مراجعه کنید اگر ...

در صورتی که شما یا کودکتان در قسمت بزرگی از بدن دچار تاول‌های شدید شُدید، تب و لرز داشتید یا احساس سرگیجه و منگی داشتید باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
تاول‌ها را نترکانید یا نخراشید چون باعث عفونت خواهد شد. علائم عفونت شامل رگه‌های قرمز یا تراوش چرک می‌شود.

کلام پایانی

پوست شما التیام خواهد یافت، اما آسیب واقعی ایجاد شده و باقی می‌ماند. آفتاب‌سوختگی‌های مکرر شما را در معرض ریسک قابل توجه سرطان پوست و پیری زودهنگام پوست قرار می‌دهند. یادتان باشد که شما باید هر روز سال از پوست‌تان در برابر نور خورشید محافظت کنید.