کلاف پیچیده عزاداری ماه محرم در دوران کرونا/ فاجعه در راه است؟

رویداد۲۴ تصمیم‌های دولت در ایام شیوع ویروس برای پیشگیری و کنترل این ویروس همچنان انتقادهای زیادی را به دنبال دارد؛ تصمیم‌هایی مثل باز کردن ادارات با حضور همه کارمندان، بازگشایی رستوران‌ها، نداشتن ایمنی برای حضور مردم در مترو و اتوبوس‌ها، برگزاری کنکور در فضاهای بسته و ... همگی مواردی هستند که از ابتدای انتشار ویروس کرونا تا کنون انتقادهای زیادی را در پی داشته است؛ در روزهای آینده ماه محرم آغاز می‌شود و برگزاری عزاداری ماه محرم در هیات‌ها و خیابان‌ها همچنان موضوع پیچیده‌ای است که بسیاری از کارشناسان معتقدند انجام آن به فاجعه‌ای عمومی تبدیل خواهد شد.

مینو محرز عضو ستاد ملی مبارزه با کرونا برگزاری تجمعات محرم را فاجعه‌آمیز خوانده و به رویداد۲۴ می‌گوید: هنوز در شیب وحشتناک ابتلا به کرونا هستیم و خیلی از استان‌ها در وضعیت قرمز است. کمتر از یک ماه دیگر تا محرم مانده و معلوم نیست چه می‌شود.

به گفته محرز، جمعیتی که برای عزاداری در مسجد یا هیات حضور پیدا می‌کند انبوه است و حتی حضور کوتاه با ماسک هم در چنین فضا‌هایی خطرآفرین است زیرا کسانی که تا الان مبتلا نشده‌اند و با ممنوعیت تجمع‌ها، جلوی ابتلای آن‌ها گرفته شده، با برگزاری این اجتماعات مبتلا خواهند شد.

همچنین مسعود مردانی عضو دیگر کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا با اشاره شرایط کنونی کشور نسبت به تصمیم دولت ابراز نگرانی کرده و به رویداد۲۴ گفته برگزاری هرگونه تجمع جایز نیست زیرا با وضعی که کشور دارد و شاهد طغیان مجدد بیماری کروناست، برگزاری هر تجمعی جایز نیست و این ربطی به محرم و صفر هم ندارد.

بیشتر بخوانید: مینو محرز: برگزاری مراسم محرم فاجعه آمیز است/ مردانی: برگزاری هیچ تجمعی جایز نیست

در چنین شرایطی دولت خواستار برگزاری مراسم عزاداری محرم شده و رییس جمهور در جلسه ستاد ملی کرونا رسما اعلام کرده مراسم عزاداری محرم با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار می‌شود. 

زیرمجموعه دولت ناچار به پیروی از دستورهای رییس جمهور است و هرچند عمده اعضای ستاد ملی مقابله با ویروس کرونا با ازدحام مردم مخالف هستند، اما به ناچار مجبور به اجرای تصمیم‌های روحانی هستند. در پی همین دستور، وزارت بهداشت جلسه‌ای با مداحان برگزار کرده که علیرضا رئیسی معاون بهداشت وزارت در این جلسه دستورهای کلی برگزاری مراسم در ماه محرم را به این شرح اعلام کرده است: «اجباری بودن زدن ماسک، ممنوعیت حضور افراد مسن و دارای بیماری‌های مزمن و ممنوعیت استفاده از طبل و سنج» مهمترین قسمت‌های این دستور العمل است. بعضی از توصیه‌ها، اما عجیب است و به نوعی تایید برگزاری مراسم و هیات‌هاست.

در این دستور العمل به حفظ فاصله فیزیکی در دسته‌های عزاداری تاکید شده است و گفته شده که زنجیرزن‌ها از زنجیر اختصاصی خود استفاده کنند. همچنین حفظ فاصله فیزیکی بین عزاداران و رعایت فاصله هنگام ورود و خروج از جمله دستورالعمل‌هایی است که رعایت آن بسیار دشوار است. نکته جالب این است که در بند آخر گفته شده برای برگزاری مراسم در زمان حداکثر یک ساعت، توافق صورت نگرفته است.

مداح‌ها در این جلسه گفته‌اند که هیات‌ها تعطیل نشود تا جمعیت بین هیات‌های مختلف تقسیم شوند و به این روش از تجمع جلوگیری شود. البته به این ترتیب هیچکدام بیکار نخواهند ماند.

دولت در موج اول کرونا در اسفند سال گذشته دستور تعطیلی کافه‌ها و رستوران‌ها را داده بود و در صدور این دستور تعطیلی مذاکره‌ای با این اصناف صورت نگرفته بود، اما حالا برای تعطیلی هیات‌ها، با مداح‌ها و واعظان جلسه برگزار می‌کند.

برگزاری مراسم عزاداری در حالی برگزار خواهد شد که مجلس خبرگان که تمام اعضای آن را روحانیون تشکیل می‌دهند، جلسات خود را تا اطلاع ثانوی تعطیل کرده است. به این ترتیب صنف روحانیون جلسات رسمی خود را برگزار نمی‌کنند اما برای حضور مردم در خیابان‌ها، تمایلی زائد الوصف نشان می‌دهد.

حجت الاسلام علم الهدی امام جمعه مشهد از جمله روحانیونی است که معتقد است مراسم ماه محرم باید برگزار شود. او معتقد است «این‌که شهر مشهد و استان خراسان رضوی در منطقه قرمز قرار گرفته، به خاطر بی‌ملاحظگی‌ها و لاابالی‌گری‌ها در حفظ اصول بهداشتی مردم در مراکز تفریحی و اقتصادی است و ربطی به برگزاری مراسم مذهبی ندارد.»

در یزد، خبرگزاری ایرنا با سیدعلی فقیه‌زاده مسئول شورای هیأت‌های مذهبی یزد گفت‌وگو کرده و گفته امسال مراسم عزاداری برگزار نخواهد شد. با این حال یک روز بعد خبرگزاری فارس در خبری نوشت که فقیه‌زاده کاره‌ای نیست که چنین تصمیمی بگیرد و مسئولیت شورای هیأت‌های مذهبی یزد بر عهده فردی به نام باقری است و فقط چند هیات خانگی مراسم خود را تعطیل کرده‌اند بنابراین عزاداری ماه محرم باپرجاست.

در شیراز، محمد صادق مهرابی رییس سازمان تبلیغات گفته «برنامه‌های دهه اول محرم هر شب حداکثر  ۲ ساعت است.»  با این حال هنوز مشخص نیست که آیا هیات‌ها این دستورالعمل را پذیرفته‌اند یا خیر. کما آنکه در جلسه اخیر مداحان با وزارت بهداشت، آنها محدودیت یکساعته را نپذیرفته‌اند.

یکی از کاربران توییتر در کنایه‌ای به موافقان برگزاری تجمعات مختلف نوشته است: آقای علم الهدی در صف نخست سینه‌زنی میان جمعیت بیاید، ما هم پشت سر او خواهیم آمد.

شماری از روحانیون در حالی به برگزاری مراسم ماه محرم در هیات‌ها و خیابان‌ها اصرار دارند که تا کنون خبری از مراسم عزاداری ماه محرم در بیت رهبری نیست و گفته شده این مراسم برای حفظ سلامت مردم لغو خواهد شد. در مناسبات دیگر نیز رهبری برای حفظ فاصله‌گذاری اجتماعی دیدارهای مختلف خود مثل دیدار با نمایندگان را به صورت مجازی برگزار کرد.

معیشت اقتصادی مداحان در ماه محرم

به گزارش رویداد۲۴ پیش بینی می‌شد امسال عزاداری‌های عمومی فقط به دو روز عاشورا و تاسوعا محدود شود، اما در جلسه وزارت بهداشت با مداحان به این موضوع هم هیچ اشاره‌ای به این موضوع نشده است.

مداحان معتقدند اگر قرار است با ویروس کرونا مقابله شود، باید تمام اجتماعات تعطیل شود. آنها معتقدند در شرایطی که تمام پاساژها و ادارات و رستوران‌ها و ... باز است، اینکه دولت فقط بخواهد مساجد را تعطیل کند، اقدامی ضد دینی است. برخی استدلال آورده‌اند که اماکنی که باز است به معیشت مردم مرتبط است و در صورت تعطیلی معیشت جامعه به خطر خواهد افتاد. از آن سو عده‌ای معتقدند اگر چنین است، پس چرا همه به معیشت مداحان و روحانیون بی‌توجهند.

مراجع تقلید و بزرگان دینی به عزاداری در روز عاشورا و تاسوعا اصرار دارند، اما مداحان و واعظان برای درآمد بیشتر، عزاداری‌های خود را در دهه‌های مختلف محرم برگزار می‌کنند. این در حالی است که با آنکه مداحان و واعظان مشهور در فضای مجازی حضور دارند تا کنون هیچ توصیه‌ای به استفاده از مراسم‌های مجازی نشده است. البته مداحان غیر مشهور در فضای مجازی درآمدی کسب نمی‌کنند.

مداحان و واعظان درآمد خود را از برگزاری این هیات‌ها به دست می‌آوردند و اقتصاد زندگی آن‌ها به خطر افتاده است. قیمت پایه برای مداحان معمولی شهر تهران از شبی پانصد هزار تومان آغاز و تا ۲ میلیون تومان هم می‌رسد. آن‌ها به طور متوسط به دو مراسم در دهه اول و حداقل یک مراسم در سایر شب‌های محرم و صفر دعوت می‌شوند. البته مراسم جدیدی نیز در سال‌های اخیر برگزار شده که تاکنون سابقه نداشته و احتمالا در ماه محرم امسال نیز برگزار شود؛ ابداعاتی مثل ایام شهادت مسلم، شهادت مختار و شهادت فرزند متولد نشده حضرت زهرا، به عنوان دهه محسنیه از این جمله است.

فعلا دولت بنا دارد مراسم ماه محرم را بدون طبل و با زنجیر اختصاصی و سینه‌زنی با فاصله برگزار کند.در حالیکه زدن ماسک توسط مردم هم نتیجه‌ای نداشته و رکورد فوتی‌های کرونا در این روزها شکسته شده، باید منتظر ماند و دید آیا آنگونه که مداحان می‌گویند با برگزاری تجمعات اتفاقی نخواهد افتاد یا آنگونه که اعضای ستاد ملی مبارزه با کرونا گفته‌اند این اقدام فاجعه‌آمیز خواهد بود.

فعلا فوتی‌های کرونا روزانه کمی بیشتر از ۲۰۰ نفر است. یکی دو هفته پس از برگزاری تجمعات مشخص خواهد حق با چه کسی بوده؛ پزشکان یا مداحان.