بدهی چیفتن در برابر نازنین زاغری/ آیا انگلیس جا پای آمریکا خواهد گذاشت؟

رویداد۲۴ انگلستان قرار است بدهی‌های خود به ایران را که به خرید تسلیحات در قبل از انقلاب ۵۷ مربوط است را بپردازد. با این کار بریتانیا جا پای آمریکا در زمان ریاست جمهوری اوباما می‌گذارد که بدهی‌اش در دوره زمانی مشابه را به ایران پرداخت کرده بود.

نشریه آمریکایی فوربس درباره این بدهی نوشته «بریتانیا تانک‌های چیفتین را که پیشرفته‌ترین تانک‌های انبار تسلیحاتی بریتانیا در دهه ۱۹۷۰ بود را به ایران فروخته بود. شاه ایران قرارداد این تانک‌ها را در سال ۱۹۷۳ و در زمان اوج قیمت نفت امضا کرد. او در نظر داشت ارتش ایران را به قدرتمندترین ارتش منطقه تبدیل کند و برای این منظور ۱۵۰۰ تانک چیفتن از انگلیس خریداری کرد، اما ایران در نهایت تنها یک محموله ۱۸۵ تایی از این تانک‌ها را دریافت کرد.»

در ادامه این یادداشت آمده «بریتانیا از توافقی که با ایران برای فروش این تعداد تانک داشت خوشحال بود چرا که این درآمد به آن‌ها برای واردات نفت گران آن دوران کمک شایان ذکری می‌کرد.:

«دیوید اون» وزیر خارجه وقت آمریکا در یک مستند به تلویزیون بی‌بی‌سی گفته بود «برای اینکه بتوانیم از پس خرید نفت گران به ویژه نفت ایران بر بیاییم باید این سازوکار‌ها را به فروش می‌رساندیم و شاه ایران هم آماده بود که این تجهیزات نظامی را از ما خریداری کند. در نتیجه ما در این بازار می‌خواستیم حداکثر تعداد را به او بفروشیم و برای ما مهم بود که در بسته‌های فروش‌مان این تانک‌ها هم باشند.

اما در نهایت با انقلاب ایران، بریتانیا از تحویل تانک‌های خریداری شده سرباز زد. در آن زمان دست‌کم ۴۰۰ میلیون پوند از تانک‌های خریداری شده به ایران تحویل داده نشد. این بدهی اخیرا زمانی که «بن والاس» وزیر دفاع بریتانیا اعلام کرد که دولت به دنبال پس دادن این پول به ایران است بار دیگر به صدر اخبار برگشته است.

فوربس درباره نحوه بازگشت حجم بالایی پول به سیستم مالی ایران نوشته شاید کار لندن در شرایطی که سخت‌ترین تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران اعمال می‌شود سخت باشد، اما اگر جو بایدن در انتخابات ۲۰۲۰ پیروز شود، لندن چالش کمتری برای بازپرداخت بدهی‌هایش به ایران خواهد داشت.

بیشتر بخوانید: بریتانیا و پذیرش بدهی ۴۰۰ میلیون پوندی به ایران/ نازنین زاغری آزاد می‌شود؟

به گزارش رویداد۲۴ برخی ناظران درباره ارتباط بین بدهی‌های انگلیس و آزادی نازنین زاغری زندانی ایرانی-بریتانیایی در زندان اوین تردید دارند. زاغری در سال ۲۰۱۶ میلادی به اتهام اقدام علیه امنیت ملی ایران محکوم شد. والاس گفته همزمان با موضوع بدهی‌ها با وکلای زاغری در حال گفتگو هستند. هم ایران و هم انگلیس بار‌ها ارتباط بین این دو مساله را رد کرده‌اند. با این حال «جرمی هانت» وزیر خارجه پیشین بریتانیا  گفته بود اگر نازنین به زودی آزاد شود معتقدم پرداخت بدهی‌های ما به ایران نقش مهمی در وقوع این اتفاق ایفا کرده باشد.

سابقه تبادل زندانی با بدهی میان ایران و آمریکا

به ادعای فوربس در سال ۲۰۱۶ میلادی نیز تردید‌های مشابهی در مورد زندانی شدن آمریکایی‌ها در ایران و ارتباط آن‌ها با بازپرداخت بدهی‌های آمریکا به ایران ایجاد شد. در ژانویه ۲۰۱۶ آمریکا به طور محرمانه محموله ۴۰۰ میلیون دلاری پول نقد را با یک هواپیما به سمت تهران روانه کرد. پرداخت این پول‌ها با آزادی ۵ آمریکایی از جمله جیسون رضاییان خبرنگار واشنگتن پست در ایران همزمان شد.

زمانی که در ماه آگوست نشریه وال استریت ژورنال از این خبر پرده برداشت، مخالفان جمهوری‌خواه «باراک اوباما» رئیس‌جمهور وقت آمریکا او را به پرداخت رشوه به ایران متهم کردند. اما در واقع آمریکا و ایران پذیرفته بودند که در ازای آزادی ۶ ایرانی آمریکایی و یک ایرانی زندانی در آمریکا به جرم دور زدن تحریم‌ها، ایران نیز آمریکایی‌های بازداشت شده در کشورش را آزاد کند.

بازپرداخت بدهی‌های آمریکا به ایران مشابه اتفاقی است که در مورد بدهی‌های چیفتین به ایران در حال وقوع است. پول ایران که در زمان شاه به آمریکا پرداخته شده بود در ازای دریافت تسلیحاتی بوده که با انقلاب اسلامی به ایران تحویل داده نشده بود. شاه ایران در واقع تنها مشتری خارجی جنگنده‌های اف-۱۴ آمریکا در آن زمان بود. این جنگنده در آن زمان بهترین و پیشرفته‌ترین جنگنده‌های جهان بودند و شاه ایران ۸۰ جنگنده را از آمریکا خریده بود و ۷۹ فروند آن را تحویل گرفته بود.

در صدر خرید‌های ایران از آمریکا، درخواست خرید ۳۰۰ جنگنده اف-۱۶ بود که سفارش ۱۶۰ فروند آن نهایی شده بود. شاه همچنین پیشنهاد سرمایه‌گذاری در ساخت اف-۱۸ را هم به آمریکا داده بود و قرار بود بعد از تولید ۲۵۰ فروند اف-۱۸ به ایران داده شود. اما در نهایت حتی یک اف-۱۶ هم به ایران داده نشد.

بعد از نهایی شدن برجام واشنگتن و تهران بر سر بازپرداخت بدهی‌های آمریکا که ۴۰۰ میلیون دلار اصل پول و ۱.۳ میلیارد دلار سود آن بود به توافق رسیدند. واشنگتن همه این ۱.۷ میلیارد دلار را به ایران پرداخت کرد.

لندن و تهران هم شاید همین سازوکار را در آینده دنبال کنند. اگر والاس بتواند این بدهی را پرداخت کند به چهار دهه اختلاف پشت این بدهی پایان داده است.