پشت پرده تصمیم آمریکا برای بستن سفارت خود در عراق چه بود؟
رویداد۲۴ تهدید پمپئو وضعیت عجیبی را در عراق به وجود آورد. واشنگتن پست در گزارشی خبر از اولتیماتوم وزیرخارجه آمریکا به مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق در مورد بسته شدن سفارت ایالات متحده در بغداد داد. بهانه آن‌ها برای این تهدید، حملات راکتی به منطقه سبز در بغداد است. منطقه‌ای که اماکن دیپلماتیک در آن واقع اند و سفارت آمریکا با وسعتی باور نکردنی هم در همان جا ساخته شده.
در ماه‌های گذشته به ویژه پس از آنکه ایالات متحده دست به ترور از داخل خاک عراق زد، حملات راکتی به این سفارت خانه افزایش داشته، اما منجر به آسیب جدی نشده است. حالا ایالات متحده از دولت مرکزی عراق خواسته است تا جلوی حملات گروه‌های معترض را بگیرد.
جدایی آمریکا و الکاظمی
روزی که مصطفی الکاظمی در عراق بر سر کار آمد، تصور ایالات متحده بر این بود که بالاخره مردی به میدان آمده که قرار است منافع واشنگتن را در عراق پی گیری کند و مسیری مشابه با دیگر کشور‌های عربی را در پیش بگیرد. تیمی که الکاظمی چیده بود هم نشان از این داشت که آمریکایی‌ها می‌توانند بر روی گسترش نفود خود در بغداد حساب کنند. اما این اتفاق آنطور که آن‌ها خواهانش بودند نیفتاد. در شرایط عراق الکاظمی هم ترجیح داد تا به جای کمک گرفتن از ایالات متحده تمرکز خود را بر روی سروسامان دادن به وضعیت داخلی عراق بگذارد و روابط خود را با کشور‌های موثر در منطقه حفظ کند.
در همین حال پارلمان عراق و گروه‌های عراقی دست به سلسله اقداماتی علیه حضور ایالات متحده در کشورشان زدند. این موارد موضوعی نبود که از چشم الکاظمی دور باشد، اما اینطور به نظر می‌رسید که او هر چند در صحبت با آمریکایی‌ها موضع تندی نمی‌گیرد، اما تمایلی هم به سرکوب کردن صدا‌هایی که رفتار ایالات متحده در عراق را نمی‌پسندند، ندارد.
مسیری که الکاظمی در ماه‌های گذشته در عراق طی کرده آن چیزی نیست که آمریکایی‌ها توقعش را داشتند. حالا با شدت گرفتن اعتراضات به حضور نیرو‌های ایالات متحده و عملکرد این کشور در عراق و بالا گرفتن میزان حملات راکتی به سفارت این کشور، کاخ سفید تصمیم گرفته که با تحت فشار قراردادن دولت بغداد، امتیازاتی کسب کند. از جمله مهم‌ترین این امتیازات، کاهش میزان محبوبیت و نفوذ ایران در عراق است. طرحی که آمریکا از پاییز سال گذشته برای آن تلاش کرده است.
بیشتر بخوانید: از شایعه تعطیلی سفارت آمریکا در بغداد تا سفر وزیر خارجه عراق به ایران/ بین ایران و آمریکا چه خبر است؟
بازی تازه کاخ سفید در عراق
ایالات متحده به سادگی عراق را ترک نخواهد کرد. این کشور حتی در بدترین شرایط، در سالهای ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵ میلادی در عراق ماند و بعد از آن نیز به بهانه داعش و لزوم حضور آمریکا برای حفظ امنیت عراق، دوباره به این کشور بازگشت. برای آمریکایی‌ها عراق کشوری استراتژیک است که از وضعیت نابه سامان آن می‌توان برای حضور و نفوذ در خاورمیانه استفاده کرد. دولت‌های عراقی که اغلب با چنین موضوعی مخالف بوده اند، ناچارا و به دلیل چند دستگی در این کشور، تن به ماندن آمریکایی‌ها داده اند.
دولت دونالد ترامپ در ۴ سال گذشته تمرکز خود را بر روی کاهش هزینه‌های خود در خارج از مرزهایش کرده است. کاخ سفید از کم شدن نیرو‌های نظامی در عراق و افغانستان استقبال می‌کند، اما خواهان بسته شدن پایگاه‌های نظامی نیست و البته موضوع دیپلمات‌ها هم مساله‌ای جداست و ایالات متحده حاضر نخواهد شد که دست از کشوری مانند عراق بکشد. به همین دلیل است که پیشبینی می‌شود، تهدید پمپئو یک بازی از پیش تعیین شده است.
اگر ایالات متحده حقیقتا بخواهد عراق را ترک کند، این یک شکست جدی برای آمریکایی هاست. چرا که در یک سال اخیر گروه‌های عراقی اصرار زیادی به خروج این کشور داشته اند که با مقاومت واشنگتن رو به رو شده است. به همین دلیل به نظر نمی‌رسد که کاخ سفید بخواهد چنین امتیازی را بدهد.
چه فرضیه‌هایی مطرح است؟
اولین فرضیه این است که ترامپ قصد دارد الکاظمی را وادار کند که تبدیل به یاری وفادار برای ایالات متحده باشد و در این مسیر گروه‌های مخالف آمریکا را در عراق محدود کند. ناظران میگویند هدف اصلی ترامپ گروه‌های نزدیک به ایران هستند و تصور کاخ سفید این است که با بسته شدن دست آن‌ها در عراق، از محبوبیت ایران در این کشور کاسته می‌شود.
مقامات عراقی سعی دارند به آمریکایی‌ها بگویند که تصمیم آن‌ها می‌تواند به ضرر هر دو طرف تمام شود. مثلا وقتی واشنگتن پست به سراغ احمد ملا طلال سخنگوی مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر عراق هم رفت، سخنگوی نخست وزیر عراق به این روزنامه گفت: «ما امیدواریم که دولت آمریکا (در تصمیم خود برای تعطیلی و بستن سفارتش در بغداد) تجدیدنظر کند. گروه‌های غیرقانونی وجود دارند که می‌خواهند این روابط (بین بغداد و واشنگتن) را در هم بشکنند و بستن سفارت پیامی منفی به آن‌ها خواهد داد.».
اما فرضیه دوم این است که پیشبینی‌ها در مورد ایجاد یک درگیری محدود با ایران از سوی ایالات متحده در حال تحقق یافتن است. ایالات متحده عملا گروه‌های نزدیک به ایران را مسئول این وضعیت اعلام می‌کند و می‌گوید که دولت ترامپ ممکن است به زودی همه مقر‌های این گروه‌ها را نابود کند. این موضوع هرچند می‌تواند یک بلوف باشد، اما عراقی‌ها کمترین تمایلی به اینکه زمینی برای اختلافات ایران و آمریکا باشند، ندارند. کسانی که چنین فرضیه‌ای را دنبال می‌کنند میگویند، اگر ترامپ دست به چنین حملاتی بزند، منتظر خواهد ماند تا ایران واکنشی از خود نشان دهد تا بتواند از این واکنش برای درگیر شدن با تهران استفاده کند.
به نظر می‌رسد که این تصمیم بخش دیگری از سیاست خارجی ایالات متحده باشد که ایران را هدف قرار داده است. عراق همسایه مهمی برای ایران است و این موضوع از دید آمریکایی‌ها پنهان نیست. اما این کشور نشان داده حاضر نیست قبول کند که روابط تنگاتنگ بین تهران و بغداد فراتر از موضوع همسایگی بین دو کشور است.
پیامد‌های تصمیم ترامپ چیست؟
با اینکه امروز مدیر میز عراق در وزارت خارجه ایالات متحده اعلام کرد که تصمیمی برای بستن سفارت ندارد، اما این خبر از سوی پمپئو که خود بازگو کننده این تصمیم به رسانه‌های خبری بود تایید و رد نشده ست. به نظر می‌رسد که درساختار وزارت خارجه و سیاست خارجی این کشور درباره این مساله اختلافاتی وجود دارد.
با اینحال آمریکا می‌گوید تصمیم گرفته سفارت خود را ببندد. هر چند که موضوع انتقال دیپلمات‌ها به کردستان عراق تکذیب شد، اما به نظرمی رسد این طرح هنوز روی میز در وانشگتن وجود دارد. با اینحال ایالات متحده می‌داند که چنین تصمیمی ممکن است به جای آنکه باعث تحت فشار قرار گرفتن ایران شود، به ضرر ایالات متحده باشد. حضور این کشور در عراق اتفاقی نیست که مطبوع کسی باشد، هر چند دولت در بغداد از روابط دیپلماتیک بین دو کشور استقبال می‌کند، اما این روابط در یک سال ذشته ابعاد تازه‌ای به خود گرفته اند که دولت بغداد را در خطر قرار داده است. برای همین واشنگتن می‌داند که پا پس کشیدن از عراق ممکن است نتیجه عکس دهد و به قطع دست واشنگتن از این کشور منجر شده و یک پیروزی دیپلماتیک برای مخالفان واشنگتن رقم بزند.
