جزییات جدیدی از روابط اقتصادی عماد ادوارد شرقی / سهامدار دیجی کالا و علی بابا چرا بازداشت شد؟
رویداد۲۴ خبرگزاری صداو سیما روز پنجشنبه، ۲۵ دی ماه از دستگیری عماد ادوارد شرقی معاون بین‌الملل هدلینگ سرآوا دارنده برندهایی چون دیجی‌کالا و علی بابا هنگام «خروج غیر قانونی» از کشور خبر داد. بر اساس این گزارش، او پیش از این به اتهام «جاسوسی و جمع‌آوری اطلاعات نظامی» به ۱۰ سال حبس محکوم و با قرار وثیقه آزاد شده بود و قبل از برگزاری دادگاه تجدید نظر «قصد فرار از ایران» داشته است.
با این حال شبکه خبری ان‌بی‌سی در گزارشی با اشاره به تابعیت دوگانه ایرانی-آمریکایی عماد شرقی، به نقل از بستگانش، تاریخ بازداشت او را ۱۶ آذرماه (۶ دسامبر) اعلام کرد.
ان‌بی‌سی به نقل از بیانیه خانواده شرقی که در اختیار این رسانه قرار گرفته، نوشته «بیش از شش هفته از بازداشت او می‌گذرد و ما نمی‌دانیم کجاست یا چه کسی او را در اختیار دارد. به دلیل احتیاط برای سلامت او، ما هرگز به‌طور علنی در مورد پرونده او صحبت نکرده‌ایم و اکنون نیز تمایل نداریم.»
یک دوست خانوادگی عماد شرقی به ان‌بی‌سی گفته است: «عماد شرقی شهروند ۵۶ ساله ایرانی-آمریکایی در تاریخ ۳۰ نوامبر به دادگاهی در تهران احضار شده و به اتهام جاسوسی به ۱۰ سال زندان محکوم شده است.»
گفته می‌شود پیش از این سعید رحمانی مدیرعامل سابق هدلینگ سرآوا نیز شهریور سال ۹۸ از این مقام استعفا داده و از ایران فرار کرده بود. البته شرکت سرآوا به خبر فرار عماد ادوارد شرقی واکنش نشان داده است. این شرکت در بیانیه‌ای اعلام کرده «پرونده قضایی عماد شرقی در ابتدای سال ۱۳۹۷ شکل گرفته و بر اساس پیگیری نهاد‌های قضایی هیچ‌گونه ارتباطی بین این پرونده با شرکت و مدیران سرآوا وجود ندارد.»
در این بیانیه بدون اشاره به سمت عماد شرقی در شرکت سرآوا هر گونه ارتباط دادن خبر دستگیری او به شرکت را منجر به «مغشوش کردن افکار عمومی» و «ایجاد جو ناامیدی در اکوسیستم کارآفرینی کشور» خوانده است.
یکی از سایت‌های خارج کشور سال ۱۳۹۷ از بازداشت یک «زوج دو تابعیتی ایرانی-آمریکایی» خبر داده بود. آنها این زوج را هنرمند و نوسینده معرفی کرده بودند. (عماد شرقی کارشناس فروش و بازاریابی و بهاره عمیدی شاعر و نویسنده) ظاهرا این گزارش درباره عماد ادوارد شرقی بوده است که قبلا یکبار به اتهام جاسوسی بازداشت و پس از ۹ ماه در زندان اوین، در آذرماه با قرار وثیقه به‌طور موقت آزاد شده است.
از شرکت سرآوا چه می‌دانیم؟
شرکت سرآوا با نام «نوین اندیشکان سرآوا پارس» در سال ۱۳۹۰ به صورت سهامی خاص با هدف سرمایه‌گذاری در کلیه امور تجارتی و بازرگانی مجاز، صادرات، واردات، خرید و فروش کالای مجاز بازرگانی و خدمات به ثبت رسیده است. نبرخی اعضای اتاق بازرگانی ایران و برخی شرکت‌های دولتی و نیمه دولتی در میان اعضای هیات مدیره شرکت سرآوا دیده می‌شود.
سید سعید رحمانی از اولین مدیران این شرکت بوده، اما در کمتر از یک سال پرویز عقیلی کرمانی مدیرعامل بانک خاورمیانه، محسن جلال پور رییس دوره هشتم اتاق بازرگانی ایران، امیر تقی خان تجریشی مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه ملی، علیرضا کلاهی صمدی رییس سندیکای برق و عضو اتاق بازرگانی ایران و همچنین شرکت شرکت رهنما کامیابان به هیات مدیره سرآوا راه پیدا کردند.
توافقنامه‌ای بین دو شرکت سفر‌های علی بابا (Alibaba.ir) و شرکت نوین اندیشان سرآوا پارس (سرآوا) امضا شد و به این ترتیب شرکت سرآوا مبلغ ۲۲ میلیون دلار در علی بابا سرمایه‌گذاری کرده و ۲۵ درصد سهام این شرکت را خرید. پیش از آن نیز این شرکت مالکیت ۶۰ درصد سهام دیجی کالا را از آن خود کرده بود. سرآوا همچنین سرمایه گذار اصلی شرکت زورق است.
شرکت سرآوا در حال حاضر مالک عمده سهام سایت‌هایی چون دیجی کالا، الوپیک، علی بابا، کافه بازار، زورق، دیوار، شیپور و آواتک است. سال ۹۵ مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه صنعتی ایران به عنوان صاحب ۱۲.۵ درصد سهام سرآوا در نامه‌ای به سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کرد: «این شرکت نسبت به واگذاری ۷.۸۳ درصد سهام شرکت نوین‌اندیشان سرآوا پارس به سرمایه‌گذاران خارجی به ارزش ۶ میلیون و ۳۷۷ هزار و ۹۱۷ یورو اقدام کرده است.»
به گزارش رویداد۲۴ سال ۲۰۱۶ سرمایه‌گذاران روسی از طریق شرکت سرمایه گذاری سوئدی Pomegranate Investment AB بخشی از سهام دیجی کالا را خریداری کردند. وبسایت خبری کومرسنت روسیه اولین بار از سرمایه‌گذاری روس‌ها در شکرت Pomegranate Investment AB خبر داده و نوشت «پول‌های روسی در این شرکت سوئدی که سال ۲۰۱۴ تاسیس شده با هدف سرمایه‌گذاری در ایران به جریان افتاده‌اند. در میان سهامداران اصلی شرکت Pomegranate Investment AB نام یوناس نوردلندر و فیلیپ ایگلبرت موسسان پلتفورم آنلاین آویتو (بزرگترین سایت آگهی اینترنتی در روسیه) دیده می‌شود.»
به گفته مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری توسعه صنعتی ایران، سهام سرآوا نیز در سال ۹۵ به یک شرکت سوئدی واگذار شده که احتمالا این شرکت همان Pomegranate Investment AB است.
برای اینکه بهتر متوجه دلیل حضور شرکت‌های خارجی در فهرست سهامداران شرکت سرآوا شوید گزارش را با توضیحاتی درباره شرکت رهنما کامیابان ادامه می‌دهیم. شرکت رهنما کامیابان یکی از اعضای هیات مدیره شرکت سرآوا است. نام این شرکت را پیش از این در میان شرکت‌هایی که در پرونده ارزش افزوده بار‌ها شنیده‌ایم.
از سال ۸۵ تا همین اواخر، مشترکان اپراتور‌های اول و دوم تلفن همراه با پیامک‌هایی که آنها را به شرکت در مسابقه و دریافت جایزه ترغیب می‌کردند بمباران می‌شدند. شرکت رهنما و موسسان اولیه این شرکت یعنی امین رضا وهوشی و فرهاد رهبر از اولین گروه‌های منتفع از خدمات ارزش افزوده در ایرانند.
«در سال ۱۳۸۵ با متولد شدن بیپ کارت شرکت رهنما فعالیت در حوزه ارزش افزوده موبایل و در پی آن ارسال پیامک را آغاز کرد. این عبارت قبل از معادل شدن واژه «ارزش افزوده» با «دزدی اینترنتی» از زبان شخصی مدیرعامل شرکت رهنما یعنی امیر وهوشی بیان شده است.
سال گذشته آذری جهرمی وزیر ارتباطات جنگ سختی را با شرکت‌های ارائه دهنده خدمات ارزش افزوده آغاز کرد. او از ابتدای حضور خود در دولت تمرکز ویژه‌ای بر این شرکت‌ها داشت و معتقد بود که این شرکت‌ها از عدم اطلاع مردم سوءاستفاده کرده و میلیارد‌ها تومان درآمد غیر قانونی کسب کردند. دلیل دشواری مقابله با این باند، قرارداد‌های کلانی بود که این شرکت‌ها با همراه اول و صداوسیما منعقد کرده بودند.
وزیر ارتباطات سال گذشته از مردم خواست تا با ارسال یک کد از میزان برداشت پول توسط شرکت‌های خدمات ارزش افزوده از تلفن‌های همراهشان کسب اطلاع کنند و در صورت نیاز شکایاتی را علیه آنها تنظیم کنند. نام رهنما کامیابان بعد از توییت وزیر بار‌ها در شبکه اجتماعی توییتر به عنوان یکی از شرکت‌هایی که از این راه منتفع شده شنیده شد.
اتهام نفوذ عماد ادوارد شرقی
آنچه در مورد بازداشت عماد شرقی جالب توجه است، اتهام جاسوسی است. علیرضا پورمسعود از کاربران اصولگرای توییتر مجموعه اسنادی برای نمایش ارتباط عوامل شرکت سرآوا با مقامات رژیم سابق و اپوزیسیون جمهوری اسلامی منتشر کرده است.
او مدعی شده حضور علیرضا کلاهی عضو سندیکای برق و اتاق بازرگانی ایران که از اعضای هیات مدیره شرکت سرآواست، برادرزاده محمدرضا کلاهی (عامل بمب‌گذاری دفتر نخست‌وزیری در ۸ شهریور ۱۳۶۰) است.
پورمسعود همچنین دیگر عضو هیات مدیره سرآوا یعنی بها سادات تهرانی را از اعضای خاندان معروف سادات تهرانی صاحب کارخانه جوراب استارلایت و پلاسکو خوانده که بعد از انقلاب به مصادره انقلابیون درآمدند. در مورد فرهاد رهنما نیز پورمسعود مدعی شده او از نزدیکان مجید رهنما وزیر آموزش عالی هویدا در زمان رژیم پهلوی است.
این کاربر اصولگرا در نهایت با هشتگ «نفوذ» به این نتیجه رسیده که این افراد «مشکوک که مورد حمایت مستقیم سورنا ستاری» قرار گرفته‌اند، نمونه کوچکی از فعالیت افرادی با این پیشینه در شریال اقتصادی کشور هستند.
دو اشکال عمده به اتهامات این چنینی وارد است؛ اول اینکه شرکت‌هایی نظیر سرآوا و کامیابان رهنما سال‌ها با نهاد‌های حاکمیتی از جمله مخابرات، همراه اول و صدا و سیما قرارداد‌های کلانی در حوزه خدمات ارزش افزوده داشته‌اند، اما در سال‌هایی که این نهاد‌ها از شرکت‌های اقتصادی اینچنینی منتفع می‌شدند، خبری از بازداشت نبود.
اشکال دوم ارتباط دادن فعالان سیاسی و اقتصادی به افرادی در رژیم گذشته است. به طور طبیعی تنها دو نسل قبل فعالان کشور در رژیم گذشته در دستگاه‌های مختلف دولتی و غیر دولتی مشغول به فعالیت بوده‌اند و وجود ارتباط خانوادگی یک امر اجتناب‌ناپذیر از حیث تاریخی و ژنتیکی است.
عماد ادوارد شرقی فعلا در بازداشت نیروهای امنیتی است و اطلاعات دقیقی از سیر پرونده او وجود ندارد اما ظاهرا ارتباطات وسیع مالی او و مراداوات خارجی‌اش آنقدر زیاد بوده که بخشی از سیستم اقتصادی ایران عملا به فعالیت‌های شرکت‌های نزدیک یا وابسته به او مرتبط شده است.
